Collectage de Jean-Baptiste 2 - (Saint-Lary-09)

Collectage de Jean-Baptiste 2 - (Saint-Lary-09)

Chansons

Anticléricalisme

Charivari

Carnaval

Chandeleur

Réflexions

Gendres et brus

Guerre mondiale (1939-1945) -- Exactions

Guerre mondiale (1939-1945) -- Occupation

Guerre mondiale (1939-1945) -- Débâcle

Guerre mondiale (1939-1945) -- Libération

Mendiant

Colporteur et colportage

Flux migratoires liés au travail en France

JPF-09[SG-SG-Sjb2-1]


0'35 Cançons – un gran arrepertòri a St Lari - « Eras escalas son trincadas, ara quin devararè, eras escalas deth solèr »
01'25 Idem - « Margarideta deth pèu rog, quan de filhetas avetz-vos ? Set ara Guère, sèt sus tèrra, sèt a maridar, qu'i a de qué pensar ! »
02'05 Idem - « Quan vòs ganhar pastorèla gentilha, qüan vòs ganhar per goardar lo bestiar ? » que respon « un davantau, un cople d'esclòps e sèt escuts, mossur que'm cau » « aquò qu'ei tròp ; pastorèla gentilha... » - ara fin era pastorèla que'n tira un par d'esclòps - eth òme que's pensa qu'a d'autes drets sus era – mes era, que respon « …
eth trefòne que ringa...


JPF-09[SG-SG-Sjb2-2]

0'00 Idem – que respon : « Mossur, deishatz aquò, non hasetz atau, non chifonetz aqueth bèth devantau » - qu'ei era finessa dera cançon – hòrt de subtilitat ena lenga e deth pòple gascon
02'00 Idem - « un doux baiser de vos lèvres mignonnes, etc... » - ua cançon sentimentala
02'50 Idem – eras complentas - « Ah qu'il soit puni le coupable, qu'il soit tué par le remord, car son crime est abominable, son forfait mérite la mort » - bilhèu, quan aqueth Latour de Santenh aucic eth casteran dera Bastida de ? E d'autas personas – qu'èra estat guilhotinat a Foish – ua auta cançon, sus ua gojata qu'avè tuat sa pair e sa mair
05'00 Idem – eth dia de hèira e St Guironç, qu'i èra un marchand de cançons – sus papèr dab era fòtò deth cantaire – eras particions peth accordeon o eth òrde de barbaria – ara, que'u hè riale de véder eth pòstes tà passar era musica – qu'èra mès beròi dab eth pavilhons Pathé Marconi
07'50 Idem – quan cantavan – taras assembladas de familha – en Bigòrra, eth país de sa hemna, que s'i cantava bèras cançons – ací, qu'èra mèslèu cançons de dança – mes n'ac a pas jàmes vist a cantar ena familha, qu'èra dijà passat – enas assembladas deth vilatge a bèths còps
09'45 Idem – grops folclorics – eth Birossans e eth Bathmalós
10'45 Hèstas - Nadau – eth, n'a cap de sovenir de Nadau alasús – nat present, o quasi arren – un petit esclòp de chocòlat dab un Jesús en sucre laguens – e ua irange
12'30 Société – arreligion – nada missa de miejanet a St Lari pr'amor non i avia cap de curè – pr'amor eth maire qu'avè volut obténguer un loguèr deth presbitari – eth abesque que ho escamussat e que tirè eth curè deth vilatge – eth dròlles tà hèr eth catechisme qu'anavan a Galèi
14'45 Hèstas – Nadau – çò qu'a conegut qu'èra era condicion deths praubes – eras classas qu'èran plan divisadas – eth notaris e notables a St Guironç


JPF-09[SG-SG-Sjb2-3]


0'00 Société – mestièrs a St Guironç (dijà dit ena collècta que davanteja)

JPF-09[SG-SG-Sjb2-4]


0'00 Idem – eras usinas (dejà dit tanben) – que hèva víver eth monde – 3 o 4 menusèrs en vila – un cambiament de societat – eth especièrs : ua 20ia en vila – ara, eth comèrces que barran – qui i èra e on
04'50 Société – hèiras – que's matenguec dinc a ua trentia d'annadas – marchands pertot – sus eth champ de març, monde pertot en temps – non n'i a pas mès monde – impossible de trobar bestiar ara, ath Hèirau, sonque per Marteror – aths Capòts, eth vedèths – darrèr era glèisa de St Valhèr, eras vacas – devant eth colètge, sus eth baloard, eras oelhas – ara Esplanada, eths pòrcs petits e arrepopèths – ath Gravèr, eras aucas – ath Balejon, era plaça dera poralha
08'40 Idem – idem – ath Gravèr, ua bassecula – monde de pertot qu'arribavan – autobús de Castilhon, de St Lari – cadun dus viatges eth maitin, e dus eth ser – a bèths còps, eth monde que's botavan sus era imperiala, deth monde qu'i èra laguens – d'Aulús, etc... - eth monde qu'anavan ath cafè, demorar que partissan dab eth autobús
11'00 Idem – idem – tà Marteror – que devaravan dab eths chivaus pr'amor non cabivan en eth autobús
11'40 Idem – hèiras – duas a Castilhon, a Sèish, e a Massat per mes – ua o dus per an a Castèthnau -
13'10 Société – rivalitat entre vaths – eths deth Biròs, qu'èran estremats per eth – un còp, quan avian hèt eth calhavari per un veuse deth Biròs que s'èra vengut maridar a St Lari – dus grops, un de cada costat – qu'avian còrnas de hereishe – quin la hèvan – un son sord – casseròla, esqueras

JPF-09[SG-SG-Sjb2-5]

0'00 Idem – eth calhavari – que calia balhar a béver – eth prètz a pagar qu'èra eth barricòt de vin
0'50 Idem – idem – un aute deth Biròs que s'èra vengut maridar dab ua vielha hilha, meneta, de St Lari – que l'aperavan Joan-Bròc, eth òme – era hemna qu'anava tostemps ath pelerinatge deth isard - « qu'anava tath Isard, hèr eras suas devocions, mès que d'anar trobar eth son galant », que didian
02'30 Idem – Calhavari – n'ac a pas jàmes comprés que's hossa acabat mau – mes non devè pas èster tròp amusiu – ua reaccion e ua reprobacion deth monde segon eras arrèglas establidas – era transgression d'ua règla – uei, qu'i poderé aver calhavari tostemps e pertot
05'30 Idem – idem - que valia un Carnaval
05'55 Hèstas – eth Carnaval – ua inversion deths sèxes – eths òmes que s'abilhavan en hemnas, e eth contrari – hòrt de pòur deths mascats quan èran mainatge – brassiquejar – ua arrecèrca d'egalitat deras hemnas ?, que s'ac demanda
quauqu'un qu'arriba

JPF-09[SG-SG-Sjb2-6]


0'35 Seguida – que's demanda si capvath eth Carnaval, e era arrevirada deths sèxes, n'èra pas ua arrevendicacion dera hemna
01'45 Carnaval – mèma arrecèrca d'egalitat – eras hemnas que « penjavan » eth òmes – qu'atacavan un òme a mantuas e que l'estacavan sus un pomèr per exemple – un hemna que coneguia qu'ac avia hèt - « qu'avia penjat un tau »
03'50 Idem – se non seria pas era continuitat dera afirmacion dera libertat feminina
04'25 Idem – eth mascats quan arribavan – que mautavan, brassiquejavan, dançavan – non passavan pas forçadament pertot – sustot eth joens tà mascà's, mes quauques òmes maridats tanben
05'40 Idem – eth judjament – era cançon : « tu te'n vas e jo demòri, praube, praube Carnavalh, Carnavalh de cinc setmanas...» - un judjament – e qu'èra condemnat ad èster cramat – eras lamentacions e eth plors - « Carnaval qu'ei un brave òmi, que mos hè minjar carn » - eth dimarç gras
07'45 Hèstas – Quarèsme – qu'ei coma eth Ramadan deths musulmans – mes qu'èra quarèsme tota era annada – sonque tà bàter, eth pòrc o era hèsta deth vilatge
08'50 Idem – a St Guironç – un bal ath Esquatin (ath Skating!!!) - ara, qu'i a un marchand bio – que s'i hasia patin a rotletas – un o dus còps, un marathon de dança, de nets o de dias – eras amassadas politicas tanben
11'05 Idem – idem – que s'i hasia ua cavalcada en vila – ua qu'èra estada era reina deth carnaval
11'55 Espòrt – eth Sporting – football – istoèra deth club
13'20 Pastoralisme – n'anavan pas en Vath d'Aran – eth bestiar que demorava en país – quauques de Sentenh qu'anavan dinc ath plan de Beret en Vath d'Aran – deth Pòrt d'Uret que baishavan sus Bagerca - e deth Pòrt, que devaravan dinc a Montgarri – eth Pòrt de Giret – que s'i barrejavan eth bestiar – mes que comunicavan dab eths de delà – mes a soa, n'avian pas termièra coma a Sentenh o eth Biròs

JPF-09[SG-SG-Sjb2-7]

0'00 Idem – coma eths d'Aulús o de Salau – ena montanha, un arrepresentent de cada familha qu'anava guarar eth bestiar – a on èran eras bèstias ena montanha – Pala petita e Pala Grana = qu'i èran minas – cap era mèma configuracion qu'era man de Sentenh – era geografia que deteminava eras faiçons de trebalhar
04'20 Toponymie – noms de montanha – diferença de situacions geograficas – pera termièra, sauvent eth bestiar que partia per delà, tà Espanha
06'00 Hormatge ena montanha ? - non – eras oelhas, n'èran pas molhudas, eth bestiar que demorava a baish – eras gents que devaravan cada ser dab eth bidon dera lèit e un shinhau de lenha – era lèita qu'èra portada tara frutièra – e que s'i hasia burre
07'30 Hormatge – eth hormatge dera ola – colar era lèit – botar presura – botar en ua ola de tèrra dab pebe – e minjar s'ac – qu'èra pro hòrt
08'25 Pastoralisme – pegader – cada maison que l'avia – tóner ath printemps – botar sa merca – en temps, n'èra pas pintrura mes pega – era carta d'identitat de cada bèstia
09'55 Eth os – (dijà condat ena collècta de d'avant)- un que s'èra trobat nas e nas dab eth os – çò que'u disè un doctor, s'avè vist eth os de Meles
un libe : La victoire de l'ours »
13'30 Formulette tà hèr un shiulet - « sapa, sapa ,saparòu » mes no's bremba pas dera seguida – eth shiulet qu'èra un tròç de boès, curat ath bèth miei dab ua encòcha
15'20 St Joan – pas nat ceremonial – que hèvan brutlar un huec – amassà's un tison – qu'èra coma eth arram benadit


JPF-09[SG-SG-Sjb2-8]

0'00 Seguida – eth bròc cramat de St Joan – èra ua credença arreligiosa o ua supersticion ? - sus un hons arreligiós que'u sembla que s'i èra hornit era supersticion
01'50 Idem – ajacà's en arrós de St Joan qu'amiava poders erotics – qu'ei pagan – ua arrecuperacion pera glèisa deras hèstas paganas - Nadau qu'ei eth solctice d'ivèrn – St Joan, d'estiu
04'30 Credenças – trempar ua estatua tà hèr plàver – ua petita estatua qu'èra en ua parèth, que servia ad aquerò
06'00 Credenças – que pòt paréisher arridicule – aué, qu'avem eth esperit incredule – que'us consideram coma pècs, mes eths, dab eras nostas credenças, que mos auriam considerat atau tanben – qu'òm ei tostemps eth pèc de quauqu'un – eras suas qu'èran bilhèu mès sanas qu'eras nostas – nosatis, quan credem ara modernitat, qu'èm adorators dera tecnologia, deth noste sistèm economic, que's demanda s'èram mès simples que non n'èm nosatis
09'50 Société – ainat – sa mair qu'èra era ainada e qu'avè vocacion a vénguer cap de casa – mes no's volia pas maridà's dab eth que'u volian maridar – que partic goja a St Guironç – sa sòr, qu'èra era dusau, que venguec cap de casa – qu'èra eth sistèm pirenenc aquera ainessa absoluda
12'15 Idem – idem – era gran mair de sa mair qu'èra cap de casa – qu'èra hòrt dura dab era nòra, era que hèva eth pan mes lo podia pas distribuir aras suas hilhas – qu'èra era vielha qu'ac devia hèr – après, un còp hèit eth pan, n'avia pas mès eth dret d'i tocar – aquera hemna (era vielha) qu'èra hòrt intelligenta, e qu'avia dit qu'arribarà un dia on eths òmes e eras hemnas que s'abilharàn parier – e qu'arribarà un dia que se harà eth comèrce deths òmes e deras hemnas – e qu'ei arribat dab eth divòrce – qu'èra ath debút de 1900 – qu'avia vist just
15'40 Société – evolucion – qu'an tendéncia a pensar lo monde de d'autes còps coma demorats, mes qu'èran autaplan capables de calcular que ara
16'25 Guerre 40 – quan se liberè St Guironç en 1944

JPF-09[SG-SG-Sjb2-9]


0'00 Idem – seguida – qu'anava préner ua docha en faça d'un òtèl – eth alemands qu'èran de cap ath colètge – que tiravan d'ua vilà (nom) – que tuèren un dròlle de 12 o 13 ans – qui èra – René Présent (?) qu'èra estat tuat peths alemands tanben – on
02'50 Idem – era configuracion n'ei pas era madeisha – qu'ei estat rasat – que tiravan e que ho atau qu'aucidoren aqueth René Présent – un joen maquisard, darrèr un pilar, qu'aucic eth capdau deths alemands – Drinierk que s'aperava eth alemand ?
04'20 Idem – ua colona de mongòls qu'èran arribats – que heren ua rafla en tot passat – qu'avian arrestat a Cloclo, un garçon de cafè – qu'èran alinhats davant, ara eth Crédit Lyonnais – un oficièr alemand que liberè aqueth Cloclo pr'amor que'u coneishia – après que partiren tà Riumont
06'35 Idem – quin se'n sortic quan èra partit préner sa docha – un qu'èra en un casau, qu'èra estat tuat – un aute sus era plaça, en carrèr – un que passè dab un drapèu blanc tà soenhar aqueths, eth doctor (?) - eth PPF qu'èra venguts cercar un òme deths sons – qu'èran abilhats en alemands – eth non voló pas partir
09'00 Idem – idem – que credia era velha qu'era vila èra a huec – mes qu'èran, eths alemands, a hèr cramar arquivas – que's demandava quin anava hèr entà sortir son pair d'aquí – qu'èra mutilat de Guère, gazat qu'èra estat
11'00 Idem – liberacion – que pujèren en campanèr de St Valhèr anar hèr tringlar eras campanas

JPF-09[SG-SG-Sjb2-10]


0'00 Société – individualisme – ara, qu'ei cultivat e volut – èster eth mès bèth e pujar sus eth vesin – mes qu'an perdut eth sens deth òme e era umanitat – ara ua riquessa de non créder, dab eras descobèrtas, mes que'u manca çò de mès importent, ath òme
02'35 Idem – un mendicaire qu'a vist dab un portable
05'00 Anecdòte – mendicaires qu'avian dromit en ua bòrda, un òme, e ua hemna - « hè te'n dus sòs coma no'n tròbas » e eth òmi que'u didec « e tu hè te'n quate coma no't cèrqui » - eth pater que disian, que paterejavan atau : « ath çò de.., ath çò de... » - dab çò deth un, e çò deth aute, qu'anavan ganhar moneda
07'15 Perraquèrs – gitans que passavan tà véner linçòus, etc...
telefòne

JPF-09[SG-SG-Sjb2-11]


0'00 Idem – que horen eth darrèrs a passar
0'30 Tribalh sasonèr – monde de St Lari qu'anavan de cap ara Alsaça e era Lorèna véner medalhas e aiga de Lorda (?) – bèths uns qu'avian aubèrts magasins – eth qu'avia trobat ua arreconeishença de deutes – un ajòu qu'avia hèt de maishantis ahèrs – eth pair de Roger Peyrefite (escrivan) que s'i èra escadut, eth – qu'avia aubèrt un magasin a Castra – que venia linçòus e servietas
04'25 Idem – son gran pair que partia en Medòc en ivèrn entà hotjar era vinha – e eth estiu qu'anava vrenhar en Paí Baish, deth costat de Narbona – peths vilatges que hèvan còlhas (ua tropa de gens entà vrenhar)
06'25 Idem – ua cosia que partia a Puichéric (ena Auda) – un gran pair maternau qu'èra partit a Corsan, e qu'i èra damorat pendent annadas, de cap ath casinò – que guidava eth chivaus a tribalhar era vinha
08'40 Société -instruction – sa pair non sabia pas ecríver, sonque signar eth son nom – mes que sabia contar, qu'èra menusèr – un maçon que l'avia dit : « vosatis, eth menusèrs, qu'ètz tostemps a mm pròche, nosatis qu'ei ath mèstre ! »
10'00 Tribalh sasonèr – eth monde que's desplaçavan hòrt en fèit – o entà hèr comèrce o tribalhar era tèrra son gran pair maternau que s'èra desplaçat hòrt – que calia un papèr tà pode's desplaçar en França – qu'èra anat tà Seta, e Montpelièr – qu'i ei portat sus eth papèr - qu'èra carpentèr – ara, era mobilitat qu'ei un article de fé, ua religion, mes, eras gents que botjavan dijà en aqueth temps
12'50 Idem – ua hemna que tenguia ua espiceria a Vilafranca – qu'èra nescuda deth costat de Tours – sa pair e sa mari que hasian eths cachets – sa mari que s'èra acochada peth camin
14'30 Idem – un qu'èra estat vailet ena Beauce – que grassejava en parlar, qu'avia prés eth accent d'aciu – d'Audressenh qu'èra


JPF-09[SG-SG-Sjb2-12]


0'00 Era collècta – patrimòni – çò que hèm qu'ei manténguer un estat deth país – causas escriutas enlòc – era petita istoèra, mes dab un carròt de petitas istoèras que pòden hèr era grana
01'55 Idem – per exemple, era situacion de St Guironç en temps – ara, que se'n trufan, mes bèths uns que'n seràn tostemps interressats
03'10 Intime – un amic son que non podia pas mès parlar – que'u passejava ena montanha, e qu'èra content
05'25 Era collècta – sauvent, eth monde que se'n foteràn – mes qu'i aurà un public totun – e que vau eth còp de hèr çò que hèm, sonque per quauques
07'20 Société – ensenhament – era istòria – non la vòlen pas ensenhar mès
09'00 Société – que cau aver eth esperit aubèrt e non pas tesicat sus un sol punt – que cau èster curiós – eth qu'ei partisan deth crièth, e de deishar era porga, dab tot çò nos amian tath esperit – autament, qu'auràm ua pensada unica – n'aima cap eth unifòrmes dessús e laguens – que cau hèr eth joens eretèrs d'aquerò

Jean-Paul Ferré, enquêteur

JPF-09[SG-SG-Sjb2]

Eth Ostau Comengés

05/12/2012

Texte/html

gascon

Texte

Saint-Lary

1920

Saint-Lary