Collectage de Michel - (Saint-Girons 09)

Collectage de Michel - (Saint-Girons 09)

Surnaturel (fées)

Histoire locale

5. Thèmes abordés pendant l’entretien
credenças : eth car deras armas, eras hadas
istuèra trufandèra


RL-09[CC-BI-Pm-1]JPF-2
0’00 : microtoponimia dera montanha deth Biròs – eth estanh d’Arenh (l’étang d’Araing)
GR : eras nets [nets] – VOC : que’s cau amantar un pòc – era Sèrra d’Arenh – eth Ventalhon – airà-amont [ajra’munt] – qu’é era montanha de Santenh mès eths d’Irasenh que i amontanhavan dabans - Urets – Artinhan [a] – Comedan [a] – GR : jò – après, que cambièren de peishius e qu’amontanhavan enas Tremalhas, a tocar dera Vathlonga – eth còl de Morèras – eth còl de Laranh – GR : hadian – qu’anavan guardar cadun, un dia cada 20 oelhas – dromian – eth ase [eʒ] – Eilia (Eylie) – VOC arrelevar
4’30 : amontanhar en Espanha en Plan de Beret e Canejan – Hau = era 1èra cabana en tot pujar nà Urets – era Planha – GR : en pujant [an py’ʒant] – eth barratge d’Urets, era conduïta qu’alimenta eth barratge d’Arenh, un dròle de chantièr ara epòca – qu’èra un deute de guèrra dera Alemanha après era 1èra GM – VOC : un deute – GR : hadec – GR : abans dera 2da GM – GR cercar – eras oelhas que se n’anavan en Espanha → eths Espanhòus que las embarravan e que’s hadian pagar – topo suite : eth Pòrt dera Horqueta – eth Pòrt d’Òrla – GR : que i a ua pujada, pr’aquò – passatge nà anar nà Montgarri – long camin – GR : nautri – le diable que i èra – VOC dishar – GR : airà = là-bas
11’00 : topo (eths tucs dera termièra) : eth Mauvèrme [v], eth Crabèra, que ditz tanben era Malh de Bulard mès qu’arreconeish qu’é eth Malh – eth Tarterau (que i a un tartèr de pèiras) – un endret [an] – Sèrrauta (era sèrra qu’é plata) – eth estanh de Shishoèr – GR : eth çò – eth pic dera Calabaça – eth Còth dera Tèrme – eths « patous » - eths ors – eth còth d’Avarda – abans, eths d’Antràs non suportavan cap que i anèssan eths autis, ena montanha deth Isard, qu’èra sièu – Ilhau – era cabana deths Còths – eths amèus de Santenh (Eth Òs, Soel, Eth Mortís), un abitant per quartièr
17’45 : era caça – eth territòri on caça (lista de noms) – GR toti que’n vòlen – era sua familha qu’aviá tèrras en Antràs – VOC : vedin – GR : que tenc eth còp
19’40 : eth Carric Traucat (Antràs) – era toa deras hadas – eras bruishas
20’50 : eth car deras armas (explicacion) – que hadian tapatge – qu’èra eth signe que quauqu’un s’anava morir en vilatge
25’30 : era populacion que càmbia – GR eth sòn [sɔ] – era plaça (coma era c deth castilhan) - era (h)emna
26’02 : pastoralisme – l’Isard – eth ors – qu’ahumavan eth hoc en cueu enà ténguer eth ors a distància
26’54 : eth pelerinatge deths Melens – un Melen maridat dam ua hilha d’Antràs, Josette deth Sarte, maridada a Meles – rivalitat dam Antràs – ara vetlada, que condavan istuèras sus eths d’Antràs – que cambiavan de mèra a cada mandat – istuèras trufandèra sus eths d’Antràs → eth ase ath cap deth campanau : « Tira encara, ara ja se’n ri. » - istuèra dera eleccion deth mèra : era poma lançada peth camin avath – atrapada per un pòrc e eth pòrc qu’estèc mèra ! - Qu’anavan dançar dam ua clarineta o d’un acordeon – eths jun òmes d’Antràs que tiravan calhaus sus eths junòmes deths vilatges vesins nà que non les panèssan eras hilhas – Que les apèran eths Pègabèstias d’Antràs.
32’20 : eths pastencs qu’èran preciosis – « Aquí qu’é mièu ».
33’00 : eras arrelacions dam era Vathlonga – era Mossau, montanha partatjada dam eths d’Orgivèth e d’Augirenh – eth bestiar que passava d’un costat o deth aute – salar eras oelhas – cadun que s’amassava eras suas – que’s venguián véder nà recuperar eras oelhas barrejadas
34’40 : era hèira de Castilhon – que i anavan a pè – eths vielhis qu’anavan véner bestiar a pè nà Sent Guironç – se venián, que se’n tornavan en autobus, senon : a pè – que i aviá monde pertot – eth prat vediau de Castilhon – era plaça dera escòla qu’èra ua pelosa on botavan eras bèstias – eth marchandatge dam eth maquinhon - « copar » (quan eth veneire en vòu 10 F e qu’eth maquinhon no’n balha que 8 ; que copan = que’s botan d’acòrd a 9 F) – eth maquinhon que passava en çò de sòn
39’14 : ua toa a Irasenh abans d’arribar ara hont deth riu – localizacion – un petit carric on i a « era toa deras hadas » - quan èra joés, n’i haiá cap atencion.

RL-09[CC-BI-Pm-1]JPF-2
eth parlar deth Biròs : « d’on èu ? » , « parlau », u(n) ase – eth saumet (Antràs) – que son [gn] en prat – ua shada = ua rebassèra (la houe) – eth palon (la bêche) – eth pa(n), eth vi(n) – eth me(n) ca(n), eth tò(n) ca(n), eth sò(n) can, eth noste, eth vòste, eth sò(n) – qué dides ? / qué dises ? (St Guironç) – DÍDER : didi, dides, diu… - era shumenia (Irazein) / era shumenèia (Sentein) – eth paredor (eth hons) – les étincelles du feu : eras sauclairas (« Que i son eras sauclairas : que vòu hèr lèg ») - eth monde qu’aueitavan era natura e que haián previsions : « Tant que buhe eth vent d’Espanha, non va cap plòir. » - saber era ora en foncion deth solelh on tocava – ua mostra (une montre) – anar entath camp – era mostra de Papà ena pòcha deth gilet – qu’a hèt era guèrra de 14 – un frair de son pair tuat ara guèrra – 4 tuats a Irasenh – que i aviá 3 frairs en ua maison que i anèren ; un non tornèc cap – son pair qu’aviá hèt eth servici en eths caçaires alpins a Antibes – blaçat tres còps pendent era guèrra – neishut en 1889 – non hec cap era 2da guèrra mondiala

Lassalle Renaud, enquêteur

RL-09[CC-BI-Pm-1]JPF-2

Eth Ostau Comengés

28-10-2016

Texte/html

gascon

Texte

Saint-Girons

4-10-1938

Irazein