Collectage de Jules - (Lacourt 09)

Dublin Core

Titre

Collectage de Jules - (Lacourt 09)

Abstract

Description

00’00 : presa de contact
00’20 : era vielha carrièra – que i anava nà portar eth dinnar de son pair – eths obrièrs que lotjavan en ua maison ara sortida dera Cort, ua espèça de gargòta – istuèra d’un òme tuat d’un còp de revolvèr per un espanhòu
1’50 : Jules que trebalhèc ath çò de Senta Crotz, de 17 a 32 ans - après qu’entrèc ara Molassa (JOB) - eth, voliá cap partir ara retrèta – eth medacin que’u fotec en longa malautiá pendent 5 ans, en tot demorar era retrèta – qu’èran pròishi de 400 obrièrs
4’05 : que trebalhèc tanben, quan èra joés, ara usina electrica, tirar era huelha dera grilha, tota era net
4’50 : era Molassa (2) – que comencèc ara pelha (la chiffonnerie) – era copusa (ua machina que copava eths pelhòts) – un diá, que i passèren eth berret d’un collèga nà desconar – un aute qu’èra « aide rafinur » que’u caliá cargar 14 t de pasta per faccion ! – que’s hec copar eth braç – Duran que l’arremplacèc – que i demorèc 5 ans – qu’èra penible – un, n’ac voliá cap hèr : que’s friccionèc eth còs en ame hortigas enà simular ua alergia

JPF 09[SG-La-Dj-2]
00’00 : era Molassa (3) – un aute director (que vetlava eths tipes) – que’u proposèc d’èster rafinur (que cau preparar era pasta enà hèr eth papèr) – abans, que trebalhèc ath blanquiment – que torna sus eth temps on èra « aide-rafinur »
2’53 : quan trebalhava ath çò de Senta Crotz (maçon), ath Luc – echafaudatges dangerosis – era arribada d’un controlur que venguiá controlar era grua – pas de presa de tèrra - eth patron qu’aviá traficat enà poder levar mès de pes – un aute còp, que trebalhava ena escòla de Sent Líser, que t’atrapa un collèga en ame era grua pera cinta – eth patron qu’arriba e que l’engula !
6’25 : que trebalhava tanben era tèrra – petiva proprietat – arrestar era escòla e guardar oelhas – eth pair tanben qu’èra ara Molassa, son frair e sa sòr tanben
7’18 : trebalhs agricòles : eissonzar (tirar era tèrra de dejós e tornar a pujar era tèrra pr’amor, quan hotjavan, que la haiá devarar)
8’14 : era evolucion, era machinas - ara, que hèn un tet en ame un carriòt tirat per un motur electric ; abans, que pujavan eras teulas a man – eth tractopala existava cap abans -> ara pala e ara piòcha (que trebalhèc a Rimont ara Liberacion  eras fondacions ara man)
9’28 : eth patuès e era escòla - aprés a casa – eth francés – anèc cap plan ena escòla – sa sòr qu’èra mès intelligenta – n’avián cap eths sòus enà pagà’u eths estudis – que i èran 2 escòlas ara Cort – eth regent qu’èra caçaire - de còps, que n’i a que’u haián créder qu’avián vist ua lèbe – alavetz, eth dijaus, que i anava hèr córrer eths cans – que n’i a que portavan gigòts nath arregent – eth, qu’èra ath hons – son vesin de taula que minjava sardas per dejós era taula e que le’n balhava
13’30 : pescar en Salat – n’èra cap complicat d’atrapar troetas –ara, n’é cap parèlh – descripcion d’un cabilat – n’i a cap mès
14’40 : pescar pendent era Ocupacion, qu’èran 6 o 7 dròlles, qu’anavan pescar troetas ara man en Salat – que’s tiravan eths pantalons – eths Alemands que passavan – un còp, son frair que’s botèc a traversar eth Salat quan passèren eths Alemands – que les mitralhèren sense tocar-les
16’30 : era Ocupacion (2)  3 Alemands tuats

JPF 09[SG-La-Dj-3]
00’00 : era Ocupacion (2)  3 Alemands tuats (seguida) – qu’èran 3 doanièrs – qu’èran braves – un maquisard que les te fotèc ua rafala aras Tres Arcas e que les panèc eras armas – qu’èran ara Croseta – ua patrolha que les trobèc e que vengueren telefonar ena pòsta dera Cort enà avertir eths autis – era postièra qu’avec pòur
1’25 : era Ocupacion (3) – un aute còp, eths miliciens qu’arriban ara Cort – un òme, quan les vic, que’s pensèc qu’èran eths Alemands, que s’amaguèc darrèr era Vièrja – que la t’i foteren coma ua pelha – que i aviá un croèr de dolhas – no’u tuèren cap
2’37 : eth diá dera Liberacion de Sent Guironç – qu’escotavan a tirar despuish era Sèrra – qu’èran inconscients
2’54 : era Ocupacion (4)  a casa, mancavan cap de vianda – qu’anavan tuar anhèths ena bòrda dera Carrau – un diá, que n’avián penjat ena cava dera maison – son pair denonciat peth bochèr – eths Alemands qu’arriban – pas malins – que i aviá sa mair – que venguián de tuar un vedèth – eths 4 pès qu’èran en ua caisha de dinamita darrèr era pòrta ! – que les voliá hèr pujar en solèr mès que voleren anar véder era cava – que s’avisèren deth saumèr on penjava eras bèstias (segada pera còrda quan i penjavan anhèths) – que les hec créder que i avián installat ua « balançoire » - trobèren cap arren e qu’avián eths pès deth vedèth ath costat !
5’36 : conde deth poth d’Arraus – qu’é ua istuèra que cau condar en patuès, pas en francés – qu’èra ath cap deth lenhèr e que parlava en ame eth poth d’Espon (vilatge vesin) : « Misèra enguan ! » - « E nosautis, cada an ! »
7’12 : que venguián vetlar, sustot quan haián eth milhàs – istuèra deth caudèr panat e traucat : un còp, que pugèren en Senguanhet, eths joesis, hèr milhàs – que i aviá dròllas tanben – eths de Senguanhet que les tiravan eth caudèr deths dits – eths dera Cort que s’escapèren en ame eth caudèr e que’u trauquèren
8'00 : eras colhonadas que haián créder naths innocents – hèr créder qu’eth a un portava un sac de truhas nara « poule »
8’45 : eras credenças– « un tau qu’é embroishat » - hèr eth signe dera crotz en tot passar devant eth Christ – eths vielhis curès – quan anavan extremonciar quauqu’un, que’s caliá botar de jolhs quand òm vediá eth curè a passar e hèr eth signe dera crotz – eth, quan le vic, que s’escapèc – eth dijaus d’après, eth curè que l’ac arreproshèc
10’50 : que i aviá 1010 abitants ara Cort – e, ara, 250 – eths amèus (véder toponimia) – vivents d’Encortiet e d’Èrp mès mòrtis dera Cort – explicacion dera baisha dera pop – era carrièra que’s barrèc (que i haián balast naths camins de hèr) – qu’a vist eths ralhs pausats dinca era maisoneta – descripcion deths bastiments dera carrièra – trebalh dur
12’45 : neishut en aquera maison – duas sòrs e un frair – descripcion dera maison – eth planchèr n’èra cap tròp solide, qu’òm se podiá arretrobar baish ena cava – qu’arrenguèc era maison – planchèr pas de nivèu
13’56 : eth patuès dera Cort # deth d’Eishelh – mots que càmbian (eth fitge) – nosautis (Era Cort) / nautis (Eishelh)
15’18 : era misèra  sa mair sortida d’Eishelh – qu’èran 11 de familha – eth ser, que haián hariás – nà dejunar, ua còça nà cada-un e un pòc de lèt – mès minjavan cap salopariás
16’13 : era caça – eth prumèr singlar que tuèc

JPF 09[SG-La-Dj-4]
00’00 : era caça (seguida) – eth derrèr chevreuil que tuèc – qu’anava nath isard mès no’u convenguiá cap tròp pr’amor cau cap botjar – eths endrets on anava – eth singlar, que t’ac tirava « sense pietat » - eths chevreuils, que les trobava polits e les voliá cap tuar – eth can qu’aviá – qu’abandonèc era caça quan sa hemna cagec malauta
3’20 : Nadau (1)  era messa de miejanet – un còp, ua tanta qu’aviá a Calàs que i anèc en ame eras sandalas, qu’èra estelat – en tot sortir dera messa, tot blanc de nhèu – que’s calec hèr prestar esclòps – vetlar après era messa – eths vielhis que condavan istuèras
5’10 : que critica eth sòn vesin que non pòt cap suportar de’u véder a demorar en lavuèr…
6’16 : Nadau (2)  eth esclòp devant eth huec era net de Nadau – eth endeman, que i trobèc un parrat qu’aviá tuat son frair – un irange o ua banana
7’37 : Era Cort bèth temps a, eths comèrces – quan tornava dera escòla, sa mair que’u balhava 5 sòus enà crompar un tròp de tripon – 4 espiçariás e 2 bochèrs ena carrèra – un bolangèr abans encara – que passava era coperativa en ame eth chabal – i aviá cap sòu mès que vivián bilhèu miélhor
8’45 : Nadau (3)  eth soc de Nadau – pareish que portava chança – ac haián cap tròp
9’35 : que haián eths trauquèrs (= fossoyeur) – no’s haián cap pagar nà enterrar eras gents – un còp per an, eras gents que passavan e que les balhavan quauquarren
10’50 : eras culturas : blat, jotas, segle, morisco a Senguanhet – que i anavan caçar eras palomas (que’n son hòlas)
11’50 : eras vinhas – ath Pèc, que haiá 12° ! – de còps, que’s caliá arrapar ara cadièra – eths hautins – eth, que i anava nà ajudar naras vrenhas – quan batián, qu’alimentavan ! – eth factor d’Alòs, « eth Esbracicat », que l’aperavan – qu’aviá perdut un braç un diá de bàter
13’40 : eth factor d’Alòs que haiá era tornada a pè – descripcion dera tornada (microtoponimia) – qu’arrolava eras cigarretas de ua man – eth braç arrincat en ua batusa
15’27 : bàter a Calàs, en çò dera tanta – eth, que i anèc – que tirèren era batusa en ame eras vacas - que caliá botar essença mès eth bateire que l’aviá perdut peth camin, en tot partir dera Cort en ame era batusa era vèlha

JPF 09[SG-La-Dj-5]
00’00 : bàter (seguida) – nostalgia d’aqueth temps – qu’èra dangerós – descripcion deth batatge – imita eth motur – talament de hèsta, valent ! – que n’i a que venguián enà hartà’s – pujar eths sacs en solèr – en ame eths ventaders, que prenguiás quauquarren – eth progrès qu’a tuat tot aquò – bàter ath flagèth
3’05 : eras oelhas qu’èran tostemps ací – ua cinquàntia – eth ser, que caliá talhucar eras jotas naths anhèths – quan passavan eths oelhèrs dera montanha, que n’i aviá un que demandava tostemps « eth tropèu deth ase, s’é passat ? » - ara, i a cap que Fanfan que puja, que copa era crosta ath cap deth pont – eris, que guardavan eth ivèrn eras oelhas d’un pastor de Vic de Sòs
6’18 : eth patuès que càmbia - eras siás, eth pan, eth taishon (Bèthhag) # eras sièvas (Era Cort) – a Bossòst, que parlan patuès – sa hemna qu’èra catalana, dera Pobla de Segur
7’46 : eth pair dera sua hemna que se’n venguec a Orlu pendent era guèrra – eth, qu’èra sortit de Taüll – qu’èra haure – après, que crompèc ua maison a Ax – que i herrava eras vacas – qu’explica ce quin coneishec era sua hemna que venguiá en estiu ara Cort
10’15 : era Ocupacion  pendent era 2da GM, eths joesis dera Cort voleren cap partir en Alemanha, que s’amassèren e que se n’anèren a pè en Espanha e que passèren peth pòrt d’Aula – arribats a Llavorsí – eths doanièrs que les foteren en preson – après, que passèren en Algeria
12’30 : era Ocupacion  eths passurs – que n’i a que’n profitavan – que’s hec balhar eth dentièr per un evadat – que n’i a qu’èran tauridors – un aute que’s hec denonciar – eths Alemands qu’encerclèren era bòrda on s’amagava – que i foteren eth huec – que sautèc peth bocalhèr e eths Alemands que’u mitralhèren
14’40 : eras molas dera Cort – ua que moliá eth shiste – eras plastrèras dera Cort – descripcion dera mina – eras hemnas que i trebalhavan

JPF 09[SG-La-Dj-6]
00’00 : eras plastrèras (seguida) – 80 marchas nà devarar – que pujavan eras pèiras sus eth cap – eths traucs que i son encara – aqueras galeriás que van de cap ath mieg deth Salat – qu’èra ua mola nath plastre
1’24 : eths molièrs que punheravan – que i anavan nà hèr milhàs – eth ser, que vetlavan
2’35 : eths osses – son pair que s’i aviá hèt en ame eth os deth ossalhèr – eth os que’u fotec un còp de pata – un còp, en tot anar cercar lenha ena montanha, sa mair e sa tanta que trobèren dus petivis osses – un que s’anèc cercar eths osses – era ossa que’u seguic e que’u calec alargar eths osses, senon era ossa que’u copava era pòrta
4’55 : eths vautours qu’atacan eths anhèths, que son a Sorròca
5’25 : eths singlars que hèn ravatges en eths casaus – abans, devaravan cap pròishi deras maisons – ara, que son crosadis – abans, eras portadas n’èran cap autan nombrosas – eras lèbes tanben
6’50 : era modernizacion qu’a tuat era man d’òbra – eth ex deras palas mecanicas – abans, que lauravan en ame eras vacas – abans, era Lana qu’èra ua gravèra – caliá laurar a mès de 30 cm, era tèrra qu’èra pro bona, pas era pena de laurar mès pregond en ame un 3 sòcs – en ame era mossa, que t’arroganhan eth casau
9’32 : eth patuès : ua polida lenga – que n’i a qu’ac aprenguen – eth occitan qu’é mès sofisticat – que parlam eth vielh patuès – qu’ès dera Cort, n’ès cap de París – un d’Alòs qu’a vergonha de parlar patuès – eth, que hè exprès de parlà’u patuès a Sent Guironç
11’20 : era hèira de Sent Guironç d’autis còps – descripcion deths diferentis heiraus : eth deths vedèths, deras vacas… - ara, i a cap arrés mès enas hèiras – istuèra de ua vaca nera qu’avián crompat a Alòs – impossible de molher-la – son pair qu’ensagèc de molher-la tanben – era vaca que’u tira un còp de pè, eth pè dera vaca ena pòcha deth pantalon – que’u fotec ua rosta – que venguiá hòla – que la calec véner en heirau – ua gitana que’u demandèc era permission de mólher era vaca e que’s deishèc hèr !
16’17 : son pair que haiá corsas ciclistas (1)

JPF 09[SG-La-Dj-7]
00’00 : son pair que haiá corsas ciclistas (2) – que s’arrengavan enà deishà’s ganhar
00’52 : era hèira (2) qu’èra ua hèsta – que’s passejavan, que’s crompavan vianda e que la’s haiá còder – que i aviá un monde de le diable – eths maquinhons qu’avián un pòrtafulha aholat de bilhets – que conda ce quin crompavan eras vacas en heirau – que caliá amiar eras vacas ena gara e cargar-las en un vagon – abans, que las manejavan, eras vacas – ara, saben cap ce quantas n’an – abans, que las coneguián
4’15 : que parla dera gata

JPF 09[SG-La-Dj-8]
plan deth sanglièr qu’a ena sala de minjar

Créateur

Jean-Paul Ferré, enquêteur

Source

JPF 09[SG-La-Dj]

Éditeur

Eth Ostau Comengés

Date

8 mai 2013

Format

Texte/html

Langue

gascon

Type

Texte

Spatial Coverage

Lacourt 09

Person Item Type Metadata

Birth Date

18-10-1931

Citer ce document

Jean-Paul Ferré, enquêteur, “Collectage de Jules - (Lacourt 09),” Oralitat de Gasconha, consulté le 23 novembre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/613.

Formats de sortie