Collecte de Louis et Josette à Castelbiague

Dublin Core

Titre

Collecte de Louis et Josette à Castelbiague

Abstract

Sujet

Sobriquets (villages)
Toponymie
Gascon (sociolinguistique)
Guerre mondiale (1939-1945) -- Histoire
Loup
Surnaturel (sorcières)
Guerre mondiale (1914-1918)

Description

00'09 : Sobriquets

Eth Planhet – Era hont deths Gavats -

Castèthviague
Cette maison, maintenant, c’est chez Bartet. Avant, ça s’appelait chez Barbèra. - A çò de Pac,
A çò de Potoisha - A çò d'Ambròsi -

03'25 : Sociolinguistica
S’il y a Pierre (Ferran) et sa femme, Aline, avec lui, je parle patois et, si tôt que je parle avec elle, je parle français. C’est bizarre. Et ça se fait automatiquement ! Avec Pierre et les Pujol, on parle tout le temps patois.

03'53 Sobriquets (seguida): A çò deth Poquetèr – A çò de Luc - A çò de Marià de Patrau (desapareishuda ) - A çò de Masquèra - A çò deth Letèr (Sauné).

07'04 : Toponimia
Eth Costalat
- Qu’é costalut.
- Qu’èra prat.
- On le fauchait. Dessus, ça fait une plainière, là.
- Il y avait que des fougères : on l’a planté, quoi. On y a planté des sapins, on en sortait rien…

Les Petits Berets - Gajats -
Ací tanben, qu’é Gavats. S’escriu cap mès atau, ara : Gaouach, ara.
Que l’aperam eths Isharts. Qu’é bòsques aquò, aquí-damont.

Eth Habòt (comuna d'Urau) – Eth gotèr que còla quan plau – Eth clòt deth Gotèr -

Aqueris prats, qu’aperam aquò eth Totot.

- Aqueth, que l’aperam eth Camp.
- Que deviá èster laurat alavetz.
- En ame eth temps, oui, mès, jo, n’ac è cap james vist. Toi, oui ?
- Oui, labouré, oui.

Aquò, qu’é nòste : qu’ac aperam eth Morener. Qu’èra pèça e prat, d’autis còps. Aquò, qu’é un costalat tanben alavetz eth bèu-pair que i plantèc sapins.

Que diguiám eth Pantàs deth Morener. Aquí, son pair que s’i pensèc tuar, en ame eth tractur.

Fesòns – Eth Tuc d'Audon – Era Mòla – Era Ièrla d'Ahins – era aguau dera mòla - Eth Coston

Eth Contilh – Fesòns – Eth Castèth (desmolit en 1948) :

Eth Planhet qu’é s’inonda alavetz qu’é estat tostemps prat, qué. Eth Arrivèc quan desbòrda, que i passa, de còps.

Eth Prat dera Planca

Nosautis, qu’avem uá parcèla pr’aquí (…) : qu’ac aperam era Petiva Lana (…) Après, qu’avem era Grana Lana.

Eths Alicòts (maison des.hèta, pròshi dera termièra, en Urau)– Era bòrda deth Haure (mès amont ; qu’apartenguiá ara familha de Josette, en Urau)


eth Plan
Maintenant, c’est un bois.
Era hont deth Guelh – Eth pas dera Bòrda – Eth Pau -


21'58 : Sobriquets
Chez Brigitte (desmolida) : « à la chambre de Brigitte »

23'04 : Agricultriça - presentacions

27'47: Sobriquets :

A çò de Barbèra

Aqueris noms de maisons, se les utilisatz encara ?
Enter nosaus, en ame eths vesins, qué, en ame eths Pujòls.
Les nouveaux qui sont venus, ils le savent pas.

Les nouveaux ne le savent pas

Ici, au château, chez Pansheish, c’était le charron.

Era bòrda de Bèc (Chez Jacques)


30'22 :Toponimia – tirar era lenha – era vinha

Eth Tucàs :
- Nosautis, que n’i aviám pròshi de 10 ectaras, en Tucàs.
- Qu’ei aquò coma bòsc ?
- Que i a de tot. Ara, sapins, que i an plantat.
- Quin haián enà expluatar aquò ?
En ame eths parelhs. (eth liòt, era liá)


Urau :
- eth Habòt
- eth Barralh

E aquí, i a cap tròp longtemps, que’s coneguiá, que i aviá uá vinha, aquí. Que i a un camin de travèssa, aquí. Que i aviá uá vinha, ath miei deths bòsques, aquí. Que i aviá uá vinha alavetz que’s laurava (…) Alavetz, qu’é estatgèras. Que i a broas (...) A cada broa, que i a uá planèra e que’s laurava, aquò, en ame eth temps (…) Que s’é emboscat. Ara, i a cap mès sonque bòsques, percamont. Ath dessús dera hont, aquí tanben, que n’i aviá prats tanben. Qu’èra prats, tot aquò.


33'04 : Sociolinguistica




On avetz aprés a parlar patuès ?
La langue maternelle ou paternelle…
Tostemps que vos an parlat patuès ?
Mon père et ma mère, oui : tostemps patuès. En ame eth frair, eris, que parlavan francés. E jo tanben, en ame eth frair, que parlava francés ! E après, en ame eths vesins, que parlàvam mès patuès que francés, ara epòca.
Eth vòste frair que m’avetz dit qu’èra mès joes que vos.
Oui : 7 ans (…) E après, que partic enas escòlas d’ora tanben e sai cap se perqué...
E a vos, que vos an parlat patuès, un pòc, quan mèma ?
- Non.
- Sa mair qu’èra neishuda en America alavetz non coneguiá cap eth patuès.
Elle le comprenait mais elle ne savait pas le parler.

34'19 : Eths Amercians – era sua familha partida a San Francisco – tornats après eth tremblament de tèrra de 1905 – 2 mesis enà traversar

38'48: Mòler e bàter – Era Mòla de Sarriu (bateire e arressèc) – era batusa ena cort – eth corent hèt peth molin – anar mòler ath amagat (Saleish) :

41'20 : Era 2nda GM – sovenirs deth 11 d'aost 1944 – qu'èran amassats ena hont - Saleish : un passur tuat – enténer marchar en ama era net – era pòur – eth couvre-feu - eth maquisses que venguián peras maisons tà's hèr balhar quauqu'arren e desvalisar – eth vertadèr e eth faus maquís (eth maquís deth Max - un pro Pétain que huc tuat a casa sua - era pòur deth maquís


45'40 : Sobriquets

A çò de Guilhem : A çò de Potoisha -
- Il est sorti de là (de çò de Potoisha) et puis ils ont bâti, là-bas, sur la route d’Arbars (…) Après, ils y ont mis un métayer, ici.
 E ara, que i a un Anglés.
Eras maisosn crompadas per Angleses o Olandeses.


47'08 : Sociolinguistica (seguida)

E aué, se parlatz patuès, en ame eth monde ?
En ame Marguerite, aquí, e Guy de Coquetèr ; après, en ame Ferran ; en ame Roger Sauné tanben e Aimée Doumenc. Qu’é mòrt, ara, Plumo, aquí, que parlàvam patuès tanben, quan mos trobàvam. E ara, n’i a de mens en mens.
En ame eths dròlles, s’avetz parlat en patuès ?
Non.

Eth patuès, se uá lenga que va continuar d’èster parlada o que’s va arrestar en ame era vòsta generacion ?
Ça’m pensi que’s va pèrder, non ?
Sai cap…
Ath mens qu’ac tornetz a botar en marsha, vosautis…

- Deth nòste temps, qu’èra defendut de parlar patuès ara escòla.
- On était mal vu si on parlait patois.
- Eh oui.
- Haiá cap chic.
- Voilà.
- Non, soi-disant…
- On était arriéré.
- … qu’abimava eth francés. Pr’amor totis dròlles, qu’ac hèm encara, barrejar eth patuès en ame eth francés. Alavetz eth arregent n’ac voliá cap aquò.
- E que balhava punicions ? Qué haiá ?
- Eh oui, punicions... Caliá cap parlar patuès ! E quan i botàvam un nom patuès, ath bèth mieg de uá frasa, que mos arreprenguiá.

Eth ensenhament deth occitan

Eth aranés e eth catalna :
Que i aviá obrièrs (araneses) que venguián enas fèrmas, enà hèr èrba o mèma coma domestique, tota era annada, aquí, que parlavan patuès patuès coma nosaus.

52'50 : Eths Cambiaments – mes de prats que de pèças – era tèrra que seriá bobna mès n'i a cap tròp de fons (calhaus) - laurar en ame sisés mossas, que cau plaça – lauran cap mès (çò de mes planèr)

53'53 : Era vinha :
 On l’aviátz era vinha ?
 Ath Tutaudon e ara Petiva Lana.

Eths hautins – ua arbolèra en cada pèça (auderòts) podar era viba e eth auderòt – eth banquet de podar (en ame 3 pès) -

56'37 : Eth aigardent – ethn nom entà brutlar – era faiçon (pagar a plen) – 20o 30 litres cada an - eths vielhis que I tenguián – que se'n veniá (Espanhòus, Portugueses e Poloneses) – que se'n beviá1litre cada 15 diás – ara se'n beu pas mes.

58'37 : Toponimia (Saleish) : eths quartièrs

Eth Castèth (quartièr de Soucasse) : Gerús - Era Vièla – Shac - Sent Pè - Eth Sarraut

59'50 : eth os – n' a entenut a parlar peths parents – pelosas de montanahs : eras vacas que se'n tornavan solas quazn passava eth os.

01'01'27 : Eths lops – un de Saleish, un musician, acaompanhats peths lops en tornar de Montgalhard (que joguèc dera clarineta e que's tengueren lonh) – eth lop enas Alpas ara.

01'03'34 : Espelhocar blat marin (ena pèça o ena granja mès pas ena codina) – eras velhadas

01'04'44 : Eras podoèras – que n'i a que creden encara – un d'Urau que vòu cap anar en un prat pr'amor que i son eras broishas ( qu'ac a deishat enboscar) – Eras hadas – ua vielha hemna (a Saleish) que venguiá a casa e que condava istuèras, tot dròlle que n'aviá pòur – eras gavècas – enténer shènas (fantômes) .

01'07'55: Era 1èra GM – duas frairs de sa mair tuats – n'aimava cap parlà'n – blaçats o mòrts en cada maison – eth frair deth son pair que se'n tornec hòu ( quan tornec que volia tuar a sa mair, que'u calec embarrar a Sent Líser) – eths dus frairs de sa mair tuats era mèma annada, eth un ath mes de horèr, eth aute ath mes d'abriu.

01'10'20 : Sociolinguistica :
Eth frair de Saleish que viu a Tolosa qu'aima parlar patuès quan tròba quauqu'un de Saleish – era suá hemna qu'ei deth Nòrd – mots que's desbremban, demandar aths autes. Eth vocabulari que càmbia d'un vilatge ath aute.

01'11'15 : Júnher : era juata, era armèra, era suberjuèra (definicions e explicacions)

01'13'18 : Sociolinguistica
Eth patuès : definicion, ortografia
Eth patuès qu'ajuda enà escríver eth francés :
E nosautis, quan anàvam nara escòla… Papà que l’avián aprés atau : nà escríver certènis mots, nà saber se caliá un a o un e… Coma eth pan, que cau un a : -ain. Le pin, le pin, l’arbre, qu’é eth pin : qu’é un i. Alavetz òm saber ce que cau escríver.

Papà que’m codava, deth sòn temps, qu’èra neishut en 1900, que n’i a qu’arribavan ara escòla, sabián cap parlar bric de francés. A casa, parlavan cap sonque patuès. Alavetz, nà aprenguer-les, qu’avián d’aqueras combinas, un pòc, nà saber se quin caliá escríver.

Ara television, que i a emissions en patuès.
Ena Depèsha tanben, que i a Jacotin mès n’é cap eth mèma patuès que par’cí. No’u legi cap tant vite coma…

Papà e Mamà parlavan cap sonque patuès !

01'17'34 : Distraccions de mainatges :
Hèr un shiulet o uá trompeta : cançon de hèr sabar – hèr cornadera en ame pèth de uá mata, que sonava hòrt > un irange nà Nadau ; eths dròlles que guardavan eras vacas, que s’amusavan sus era plaça.

01'20'28 : Eths esclòps / eras galòtas – eras galòtas - eth esclopèr a çò deth Coquetèr (qu'aviá aprés a çò de Masquèra a Castanheda.

01'21'25 : Sobriquets (origina deth sobriquet) :

Jo, qu’è entenut a díguer, son pair qu’anava cada diluns a Saliás. Alavetz, Albèrt, eth derrèr, aquí, eth pair d’aqueste (de Guy), que’u diguiá : « Pòrta’m uá coqueta ! » Que voliá uá coqueta. Alavetz, soi-disant, que l’avián arrelevat aquò. Ara…

Saleish
ethçò de Danís (Soucasse)

01'25'36 : Linguistica - Eths dictons que ritman mès en patuès
La boue, en patuès, que’s pòt díguer eth bard, era hanga (...) Eth bard, quan èra clar ; era hanga, un pòc mès espés. Que’m brembi d’aquò, un vielh que m’ac aviá avut dit.

01'27'29 : Dictons : Eth blat en bardàs, eth òrdi en povàs (+ explicacion) – dalhar – trebalhar sol

01'29'56 : Toponimia : Urau e Saleish qu'èra era mèma comuna.
Nostens – Urau qu'averen era glèisa ath miei de Saleish e après que voleren aver era glèisa e e eth curè sus plaça

Créateur

Jean-Paul Ferré, enquêteur

Source

JPF31[SS-Castel-Sl&Sj]

Éditeur

Eth Ostau Comengés

Format

Texte/html

Langue

gascon

Type

Texte

Spatial Coverage

Castelbiague

Person Item Type Metadata

Birth Date

1929

Birthplace

Saleich

Citer ce document

Jean-Paul Ferré, enquêteur, “Collecte de Louis et Josette à Castelbiague,” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/741.

Formats de sortie