Collectage de Roger - (Sentein-09)

Collectage de Roger - (Sentein-09)

Guerre mondiale (1939-1945) -- Prisonniers

Contrebande

Travail - Espagne

RL-09[CC-Se-Pro-1]



0'45 Sobriquet maison – en çò de Vidau – qu'èra son gran pair – que's moric ena guèrra – qu'a conegut era gran mair : Joana-Maria de Vidau – son gran pair non sabia ni léger ni escríver – cosins ath dusau degrès dab Raymond Prat – familhas Prats, dus ara Morèra Roja, un a Eilia, un aute a Estoeu – era gran mair de Armand Coujou qu'èra ua sòr d'aqueth gran pair, de Vidau – familha Carrieu – 1 frair e tres sòrs
03'30 Intime – istòria familiau – 4 de familhas tà çò deth gran pair, eth que hec dus maçipons, sa pair e son pairin
03'50 Société – escòla – a Estoeu, a pè – puish pensinari a St Guironç
04'25 Guerre 40 – sa pair qu'èra partit ara guèrra quan èran tot mainatge – qu'avia 5 ans quan tornèc, e qu'èra un desconegut – que l'anèrem arrecéber a Santenh, qu'avia dus meses, eth darrèr còp – que n'avia presque pòur – qu'avia hèt eth servici militar – puish que partic entath nòrd on ho prés presoèr – que passèc 5 ans presoèr a trebalhar en ua fèrma a costat de Osnabruck – 30 ans après, que l'amièren en Alemanha – qu'anèren véir on èra estat cinc ans presoèr
06'30 Idem – pair presoèr – que'u heren era suspresa – a començament, non trobèren pas – eth vilatge qu'èra nau – mes laguens eth vielh vilatge, que s'i tornèc trobar – que ho emocionau – eth, qu'i èra estat plan aciu, que trebalhava era tèrra e que minjava plan – qu'estèc liberat ailà – que tornèc tot sol, en stòp dinc a Bruxelles – era patrona que'u balhèc era bicicleta entà partir – era hemna que s'avia perdut eth òme e un hilh ena guèrra
09'45 Idem – idem – era patrona qu'èra encara viva – que vivia tostemps ena maison – non sabian pas qu'arribavan – de tira, que'u coneguec – son pair que parlava alemand, puishqu'i èra demorat 5 ans – mes quan arribèren a Cologne, non podec pas compréner arren – en fèit, qu'avia aprés un dialècte – mes quan arribèren en vilatge, qu'arribèc a parlar adaise
11'50 Sobriquet Santenh – deth aute costat : Taol
12'50 Intime – a 13 ans, partir ena Creuse, pera escòla – que hec tota era carrièra a París, que trebalhava en bastiment – qu'èra de bon hèr d'aqueth temps – era escòla que'u dèc eth trebalh
14'15 Idem – cada conget qu'avia, que tornava tad ací – dab eths macipons – e en estiu, tà hèr era èrba – eth hilh qu'ei a Villejuif, mes sa hilha qu'ei a Tolosa – son hilh qu'ei nescut a París, mes sa hilha a St Guironç – sa hilha qu'aima eth Biròs, mes son hilh, 4 dias, qu'ei pro
15'45 Industrie – minas – son pair qu'a hèt tota era carrièra ena mina – que hadia eth enterten dera mina, en carpenteria, menuseria – que hadia eth entreten deths «étaiements»



RL-09[CC-Se-Pro-2]


0'00 Seguida – un etaiement qu'ei era volta dera mina – que botava piquets tà ténguer eth plafond
0'45 Industrie – minas – eths minurs qu'èran sustot espanhòus, estrangèrs – eths francesis qu'èran ath cable, ath Bocard, ena Laveria, en transpòrt
01'35 Idem – idem – sa pair que s'i estava 15 dias a bèths còps, en Ventalhon – qu'i èran eras barracas taths minurs
02'10 Idem – idem – Malh de Bulard – n'a pas jàmes conegut arrés qu'i avessa trebalhat – e n'i ei cap jàmes anat
02'45 Montanhas – eth Pic de Lar – eth Mauvèrmer
03'20 Toponymie – de cap ara Morèra Roja : era cabana deths Còths, eth Os e Carrèra, eth Còth de Ros – eths Còths de cap – non sap pas ce quin s'apèra eth carric
04'50 Evolucion – vilatge ara – presque arrés mès – tara hèsta deth 15 d'aost en temps, hòrt de monde – engüan, mèma pas 200 personas – que dançava de 21h dinc 2h
05'55 Idem – mentalitats – avant, que s'avian d'enténe'i – n'i avia pas sonque era enterajuda – mes ací, en viltge, que s'entenen hòrt plan dab totis – que minjan sovent amassas – en vilatge, que va – en temps, qu'avian besonh deth vesin, entà anar cercar lenha, entà dalhar, etc... -
07'35 Idem – a París tanben, qu'a cambiat – en 1959, qu'i èran encara eras carretas entà portar eras hardas enas «halles»
08'10 Idem – bòsc – lèu, qu'arribarà dinc ara cort – que dalhan ath entorn – eth, qu'i ei 10 meses dera annada – n'i a pas sonque Raymond que s'i demòra tot eth an – mes que còsta car – mes que'u hè plaser d'èste'i
10'00 Lenga – patoès – purmèra lenga – dab macipons vesins qu'èran espanhòus, que parlava castelhan – quan arribèc tara escòla, que ho mauaisit – mes que sabia parlar francés totun
11'50 Société – contrabanda - montanhar tà Espanha – que hadian passar cavalhs tara heira de Marteror – eris, que portavan aniseta e solièrs, ací, que'us pagavan dab eth cafè – mes après era mina, que ho fenit – eths francesi que miavan eths cavalhs tà Espanha
13'10 Lenga – aranés – que parlan eth patoès coma ací
13'20 Société – travaux saisonniers – dalhadas a Barradòs (??) - qu'i partian 3 setmanas – ath debut, que didian : «Entà on vas ?» «Entà Barradòs !» «E d'a on vengues ?» « De Barradòs...» (eth purmèr dab sanqueta, eth dusau, tot flac)
14'50 Pastoralisme – Espanha – eth majorau – non sap pas tròp – non s'ei pas jàmes interessat ath bestiar
15'20 Société – exode rurale – sa generacion, que son quasi totis partits – hòrt entà Tolosa – eth, que volia partir d'ací – non hadia pas gòi eth trebalh dera tèrra, mèslèu era casa – qu'èra arrude



RL-09[CC-Se-Pro-3]



0'00 Seguida – dalhar en prats arribents
0'35 Elevage – oelhas
01'10 Natura – nhèu – tres mesi quasi cada dia engüan – eth, que ho ací tot eth ivèrn
02'10 Territoire – era Morèra Roja qu'ei assorelhat, e eth cassa nhèu que passa sovent – mes era Sendet qu'ei tostemps ena ombra : en çò deth Duèl, de Cassiat
03'45 Travaux saisonniers – vrenhar – pas a casa sua – sa pair qu'avia hèt garçon de cafè a St Guironç, qu'i avia trebalhat après – mes, que'us mancava eths d'ací, sons amics, eth país – alavetz, que demissionèc e qu'anèc trebalhar ath Ventalhon, entà ganhar mès pòc
05'00 Société – frequentacions – no's barrejavan pas
que passa Raymond
05'45 Société – America – ací non – a Erce – eth, que se'n va en viatge aciu
06'45 Société – viatges – de viatjar, que hè véir era misèra, que hè arrelativisar – en Equateur, qu'ei coarre – qu'a vist a bàter aciu coma ac avia vist a Santenh – dab eth criet e eth vent entà trigar era bòla deth blat
08'25 Lenga – rabe entà díser arribent
09'10 Idem – quanques mots diferents entre Antràs e Santenh – un ajà ací, ua portilha aciu – qu'apèran «era cleda» eth solèr dera èrba
11'05 Arreligion – Montgarri – 10 ans a, qu'i anèc, tara corsa – qu'èra eth purmèr còp – mes que's triguèc, que durèc 4 o 5 ans – après, que'us crebèren eras arròdas deras autòs, que compreneren que n'avian pro dera corsa – qu'i a òtèls – que parlan de tornar hèr era corsa dimenge
14'05 Idem – idem – en temps, qu'i anavan a pè – hèr era hèsta e tornar eth endeman
14'35 Idem – Capèra deth Isard – òc mes pas guaire, mès ara, que non i anavan d'autis còps – eth 5 d'aost, qu'èra mès importenta era èrba qu'era passejada
15'20 Croyances – eras bruishas – entà hèr popar eths macipons – quan un macipon non volia pas popar, que l'anavan veir – eths vielhis n'avian arren mès d'aute qu'aquerò


RL-09[CC-Se-Pro-4]



0'00 Croyances – era malombra – on sap pas guaire – que portava malur
01'10 Lenga – ua hada – non sap pas çò qu'ei
03'15 Idem – avénguer – escòlas d'occitan – que's va mantèner un shinhau bilhèu

Lassalle Renaud, enquêteur

Eth Ostau Comengés, producteur

RL-09[CC-Se-Pro]

Eth Ostau Comengés

Les Biroussans (commanditaire)

Texte/html

gascon

Texte

Sentein