Collectage de Laurent - (Ercé-09)

MP : Michel Pujol

RL-09[Ou-Er-Bl-1]

0'30 Sobriquet maison – sortit dera maison de Cabiròu (pair) deth Cap dera Vièla e mair dera maison de Foishenc enas Còstas – ací-tau, qu'èra ua bòrda – qu'i èran eras estivalhas laguens – çò qu'ei ua estivalha

01'50 Toponymie – quartièr deth Parcòt : en çò de Joan Faur, çò deth Clergue (?), de Jòp, deth Vòu, eth Cap dera Vièla : de Cabiròu, de Pelin, de Grega, deth Ressegaire, deth Mandre, deth Bofaire, de Rop, de Lens, deth Tarragont

02'45 Aiga – riu : eth riu de Lana, eth Riu deth Mollar

03'15 Toponymie – tèrras ath entorn – eth Parcòt, eth Barralhòt, eth Lac, et Barralh de Tricòt, Nangró, eras Craus, eths Casterasses, eths Caròus – cada barralh qu'a un nom, cada qüalinga

04'35 Lenga – quin aprenec a parlar atau ? - neishut a Foish, sons parents qu'i trebalhavan mes cada fin de setmana que venguian ací – en çò deths grans parents – e non i avia pas deguns qui parlèssa francés – qu'anava véser tot eth dia dus vesins deths sievis : Josep de Luciat e Peir de Pelin – que'u parlavan patoès tostemps – sa gran mair que l'a tostemps parlat patoès – son pair tanben, on que fussa, que'u parlava patoès – n'èra cap ua volontat de sa pair, qu'èra naturau – quan ved ara, sons oncles, que parlan encara patoès

06'30 Intime – qu'a dus dròlles : Joan e Justin – que'us parla patoès - son hilh Joan n'ei cap ena madeisha situacion coma èra, eth – un còp acabat de parlar li'n, qu'enten francés pertot – eth, qu'èra eth patoès qu'entenia pertot – eth sieu ainat qu'a 4 ans

07'35 Lenga – qu'aima a condar en patoès – que parla patoès aths joesis entà'us fèr enténer – que conda istoèras deras gents d'ací – que les fè arríser e plaser d'enténer aquò, en eths arrepeish

08'40 Idem – que'u sembla qu'a parlar patoès, qu'ei eth mès joes dera comuna (donc, eth darrèr locutor naturau ?)

09'10 Evolution – vilatge ara – ua bona diferença dab d'autis còps – tot aqueth monde partit dab eras suas istoèras e tradicions qu'a cambiat eth vilatge – monde deth sieu atge que son partits ena vila – que se n'ei tornat, eth tanben, mes n'ei pas sense concession – entà eth, víver urós, qu'èra víver ací – quan arriba ath tornant de Sent Peir, que torna alendar

10'45 Intime – mestièr – trebalhar a Guzet, tanben a Miejanes – qu'ac deishèc pr'amor qu'avia era sua familha ací, e qu'èra tròp cultivat

11'50 Elevage – comuna mès puplada de vacas de 1975 a 1989 de França – que's pòrta plan pr'aquò – encara a14 o 15 paisans sus era comuna – joesis qu'arriba, darrèr tanben – cap mès de oelhas despuish 35 ans, e ara, que tornan enaras oelhas, eths joesis – que's va netejar, eth país, bilhèu

13'25 Agriculture – quin se mantenguec ací – eras ajudas – e tanben, ua valea ubèrta – gents passionats – un tribalh de manténguer era vita en vilatge, tostemps un tribalh

15'00 Idem – camps - qu'a vist eths darrèrs camps – eth planèr qu'èra a 50 % camps de blat e blat ner

15'55 Elevage – bordaus pertot - 480 bòrdas a Èrce, e 210 encara dretas – luenh deth vilatge, qu'io dromian – qu'èran bastida ath naut deth prat : mès de bon fèr de pueijar era èrba e de baishar eth fiems que de fèr eth çò contre – mès pesant eth fiems qu'era èrba

RL-09[Ou-Er-Bl-2]

0'00 Evolucion Paisatge – ath entorn de casa sua, n'a pas tròp cambiat – mès naut, era vegetacion qu'a creishut, mes n'a pas avançat – pr'aquò, que tapa era vista

01'05 Rivalitat Aulús/Èrce – quan trebalhava a Guset, qu'i avia monde d'Aulús de 40 ans de mès – que's «taquinavan» tostemps – qu'i avia avut un mort totun – dab Marmiton – Èrce qu'ei proprietari de 170 o 180ha a Aulús – a Aulús, n'avian pas guaire de tèrra, 2 vilatges, qu'èran – eth Fons deth vilatge, dab eths òtèls, e eth Cap deth vilatge dab eths paisans – que n'èran arribats a aucíser aqueth Marmiton

03'30 Rivalitat Èrce entram eth vilatge e eths escarts – qu'ac a coneishut – eth deth Cap dera Vièla qu'èran aperats «era Porcada deth Cap dera Viela» - eth vilatge, que l'apèran era «vila»

04'20 Sobriquet monde – en çò de Gudanas, que l'aperavan Badenga pr'amor un barbut qu'èra un «badenguèr» (Badingue o Badinguet qu'èra eth sobriquet de Napoleon III, que's seria escapat deth fòrt de Ham dab era blosa d'un maçon que se n'aperava – bilhèu, avia era barba coma Napoleon III ?) - segon Jean de Gudanas (Rogalle), qu'èra sa pair qu'avian aperat atau

05'35 Ossalhèr – pas coneishut – a Cominac

06'00 America – qu'i anèc entath viatge de nòça a New York – qu'anèc ath Ròc d'Èrce – que parlèc patoès dab Marcel de Caquet ath Rivage sus era 52au rua

06'50 Idem – monde dera sua familha – partits deths dus costats – bèths uns que s'i moriren – quan tornavan, qu'avian ganhat sòuses, e que's fasian bastir ua casa, sus un estiu – qu'arribavan dab bèras voeturas – qu'èran partits pr'amor dera misèra – bèths uns non poderen pas suportar ailà – d'autis que i partiren, que se'n tornèren, tornèren a partir, etc – Marcelle de Riton qu'ac fec

09'15 Idem – quan anèc a New York, qu'anèc véser a Marcelle de Riton – qu'avia era adreça- - qu'avia logat ua autò mes impossible de trobar on èra – que s'èra aparcat un shinhau ath asard – que sòrt dera autò, qu'i èra ua femna ara frinèsta que cridava – qu'escota, que parlava patoès – qu'èra Marcelle qu'èra a telefonar a Roger de Sarravilh a Èrce ! - que la trobèc atau a 6800 km d'ací

10'30 Idem – que demoravan pro en Manhattan, eths d'Èrce – quauques uns que s'avian bastit residenças segondàrias en eths Catskills, mèma quauques uns qu'avian aubèrts restaurants ailà – qu'èra ua estacion de ski, era montanha

11'30 Station de Guzet – pendent un bon moment, era estacion qu'ajudèc monde a demorar ací – gents qu'avian dus mestièrs – eth ivèrn que fasian un complement de trabalhar alà-sus – ara, que i a entre 75 e 95 personas – sus tot eth site, pòc o pro 200 personas – de mens en mens gents d'ací

14'00 Elevage – raça Gascona ací – pòc de vaca de lèt – ara, bric – cap mès de oelha quan èra mainatge – depsuih 5 o 6 ans, que cambia

14'45 Idem – amontanhar – enas Còstas, que fè mès de 100 ans, que van en Astòn – era montanha qu'èra deth conde de Bodon de Monie (??) - era comuna d'Astòn qu'avia crompat eth maine ara eretèra – sa pair qu'èra eth vaquèr d'Èrce ailà – que fèn encara eth viatge ara

RL-09[Ou-Er-Bl-3]

0'00 Seguida – 2 dias entada anà'i

0'25 Amontanhar – sonqu'un d'ací qu'amontanha a Èrce dera comuna

01'35 Société – velhar – que venguian eth ser, ath camp deth foc – que condavan sovent era madeisha causa – qu'ei aqui qu'avia entenut çò que sap ara – ua tanta que cresia aras pòurs – un petit que s'èra mort e sa mair que'u vesia sus un parpalhòu – ath miei deth parpalhò, qu'i èra eth cap deth mainadèr – un vielh qu'èra mort a casa – que velhavan eth mort e qu'entenian era «chaîne» de «le» diable» en grè – qu'avia pòur e qu'èra un trebalh d'anar se'n ath lhet – ja i cresian – quan se moria ua bèstia, qu'èra tostemps era fauta d'un vesin o d'un sòrt

04'20 Evolucion – qu'a vist era fin d'ua epòca – ara, cap mès de fiems, ni pòrcs, nada passada – eras gents que s'engulavan pro tanben – 25 personas que dalhavan de cap a casa sua, ara, un

05'45 Idem – peras gents d'ací, eth rèste deth monde qu'èra quauquarren mès – sa gran mair n'èra cap jàmes sortida d'ací, tot entad era qu'èra «avath» - New York qu'èra «paric avath», eras Pireneas qu'èran «paric avath» - que disia tostemps «avath, avath, enaras Pireneas !» - tad era, qu'èra ath cap de tot – totas aqueras gents no's pòden pas mès trobar

06'30 Société – originaus – un en Cap dera Vièla – que s'aperava Joanet deth Luciat – non dromia pas jàmes a casa, que dromia en ua cleda – qu'èra un fenomèn – un ser, que's fec atrapar peths gendarmes – un deth Cap dera Vièla que s'èra penjat e eths gendarmes que'u cercavan – que l'avian trobat ena escurada, que pujava ena cleda entà anar dromir s'i

08'05 Idem – eth pelhaire – quauques – marchands ambulants que passavan, qu'èran espanhòus

09'35 Idem – idem – véner eras pèths deras bofas – un còp quan avian minjat corbasses – eths «lorrains» pendent era guèrra que minjavan corbasses

11'35 Ecole – a Foish e a Saverdun – puish a Pezenàs, ua escòla de tecnician – n'aimava pas aqueth país, possièra e aiga – qu'èra tostemps ací taras vacanças e eras fins de setmana – qu'avia era volontat d'èster ací despuish petit

12'55 Emigracion Espanha – sustot entara contrabanda – un gran oncle qu'ac fasia, que portava pneus e u'ac escambiava contre eth tabac

13'50 Croyances – broishas – que n'i a encara qu'i cresen – de 50 ans tanben segon eth – qu'an eras adreças entà fè's desembroishar

14'40 Idem – eras encantadas – pas guaire entenut a parlar – qu'èra era «chaîne» de le diable que l'avia mercat

15'20 Lenga – se fuc trufat pr'amor de parlar patoès ? – quan arribèc ena escòla a Foish, quan non sabia pas un mot en francés, qu'ac didia en patoès – peths noms deths arbes, per exemple : ua freishèra, un ror, un noguèr – que'u calec demorar 10 ans, entà que sabessa qu'èra «un frêne» - non coneishia pas tanpòc eth nom deras gents, que las sabian peth sobriquet

RL-09[Ou-Er-Bl-4]

0'00 Lenga – vosejar sons parents en patoès – ua que vosejava a sa pair e sa mair

0'40 Idem – avénguer – coma totas tradicions metudas en plaça per ua estructura, coma eras amontanhadas ara (eris que las fasian pr'amor qu'èra un trebalh), que ven artificiau – que va vénguer fòlklòre, e quan vòlen fèr fòlklòre, que vòu díser qu'ei era fin – eth francés qu'ei viu pr'amor tot que's fè naturaument en aquesta lenga – quan començam d'aver besonh d'escríver un panèu, d'apitar ua associacion, que senteish era fin – eths còrses, eths bascos, e eths catalans que son coma ací – que passarà ua generacion de mès, mes pas mès – que serà ua minoritat que saberà parlar aquesta lenga

02'45 Idem – s'ei ineluctable ? - non tierà pas jàmes ua discussion dab sons mainadèrs coma l'avia tenguda dab son pair – quan non i serà, eth, cu les parlarà ?

03'30 Idem – Viure al País – qu'ei bien qu'i sia – mes, sovent, eras gents intervistadas qu'an un maishant accent – n'ei pas prononciada coma cau – non caleria pas que vivessa atau – qu'ei dejà bien, d'un aute costat, que posca èster

05'00 Idem – segon eth, se non i ès nascut, n'auràs cap jàmes tot çò que cau – se l'as aprés a 2 ans, forçat que l'auràs coma cau – se l'aprenes a 15 o 16 ans ena escòla, non serà cap aquò – sovent eras gents deth sieu atge o mès joesis que prononçan eth «r» ara francesa – eth n'ac hè cap – ath sieu petit, que'u fè díser «era fenestra qu'a un carrèu» entà que sapia prononciar eth r ara gascona – eth, que rotla eth «r» naturaument puishqu'avia aprés tanlèu mainatge – en francés tanben, eths de casa sua, que prononciavan totis eth «r» atau

07'30 Idem – çò que fè d'èster eth darrèr locutor d'ua comuna ? - d'un costat, que n'ei fièr e deth aute, qu'ei triste pr'amor que sap que no's parlarà cap mès – non sap cap de quina generacion fè partida – sovent era impression d'èster eth sol a èster estacat ath passat deth vilatge – que tròba domatge qu'era generacion deth sievis parents disan tot qu'ei acabat – n'ei pas vertat pr'amor qu'escriven tanben ua partida dera istoèra, ara

09'30 Idem – utilitat deth patoès ? - non sap pas – entath espanhòu, que l'èra estat utile – quan entenen quauqu'un a parlar patoès, que fè ua complicitat e ua proximitat – quan va véner tractors, s'arriba en çò de quauqu'un e que parla patoès, qu'ei de casa

11'00 Société – avénguer deth país – que depen – tot que's pòt dobrir o barrar

Jo : Bon... Atau

MP : Hé mon vieux, hé !