Collectage de Irène Bareille

Dublin Core

Titre

Collectage de Irène Bareille

Abstract

Sujet

Contes gascons
Pastoralisme
Fruitières
Surnaturel (fées)
Surnaturel (diable)
Loup
Chansons
Ours
Célébrités
Rivalité entre village
Gascon (sociolinguistique)
Gascon (dialecte)

Description

JPF-09[SG-SG-Sjb1-1]


0’00 Genealogie – patronymie – Sentenac dab un « en », quan èra escriut « ain » en temps
01’20 Intime – neishut a St Lari d’ua hemna de 45 ans e d’un mutilat dera guèrra – que’s demanda perqué neishec a St Lari quan èran dijà installats a St Guirons – neishut d’ua cochusa – en quartièr deths Itlons
04’15 Toponymie – Eths Itlons en St Lari – 10 horns en tèmps – ara, pas mès que un – aqueth, que s’i ei demorat pendent ua setmana, tot solet – ara, un cople de joens que vòlen hèr confituras
06’55 Anecdòta – sa mair qu’èra devarada tà coélher aiga – eth, mainatge, que plorava – Françon (ua hemna) que passèc davant, que l’entenó a plorar – qu’atrapè ua ortifga e que’u passè peras camas
08’25 Sobriquets – eth deth Calhòu – eth Catolic, eths deth Capdèth, dera Darraspa, eths deth Rosh, eths deth Salau, Còstèl, Bonzòm (nòms de maisons e patronimes mesclats) – hòrt de monde quan ué, qu’ei un desèrt
09’05 Paisatge – tant cambiat, que’u balha eth cafard – prats pertot e camps de trufas o de morisco – dera auata man, ath solan, qu’èra eth blat – hòrt beròi qu’èra – ara, eth bòsc qu’a devarat, e que devararà dinc ath riu lèu – no’s pòt endovinar çò qu’i èra en temps
11’25 Idem – hòrt de despopulacion – en 1850, qu’i avè 1600 abitants a St Lari – mès de monde qu’a Castilhon per exemple – autant de monde qu’a Bathmala – ara, 140 personas – non n’i avia pro de tèrras tath monde – era modernitat qu’a mautat eths òmes dera tèrra tara vila
14’15 Société – evolutions – qu’an creat besonhs ath monde – no’s pòt pas comparar eras duas epòcas – n’a pas jàmes entenut quauqu’un a plànhe’s dera sua situacion en temps – qu’èra atau e punt – eth monde, ara, que’s disen « perqué pas jo » - e qu’an arrson – en temps, que hèvan un petit comèrce e qu’èra pro




JPF-09[SG-SG-Sjb1-2]

0’10 Seguida – qu’anavan dinc a St Biath
0’50 Lenga – contina – ua garia e un polet que parlan – eth poret qu’avè hereth – era garia que l’aconselha d’anà’s cauhar en çò de tanta garia – mes eth polet n’ac vòu pas – « Qué l’as panat ?- Un Sac de blat – On l’as portat ? Ath cap deth pont de St Biat » - que confirma qu’anavan véner eth blat a St Biat – ua hala de cap ath pont, on se hèva eth marcat deth blat
03’50 Idem – tot qu’a un sens
04’35 Pastoralisme – oelhèrs – ué, qu’ei pagat – ua cabana a Pèla-Poth – ua tanca : definicion : oelhèrs, a torn d’arròtle, en representar eths proprietaris, qu’anavan guara eth bestiar– un oelhèr per proprietari – ua prestacion taras gens – monde peras familhas e tostemps un vaquèr e un oelhèr
08’05 Idem – ena soa familha de Sarramedan, en çò deth Poquoret, un oncle qu’èra vaquèr e eth cosin, eth oelhèr
08’20 Anecdòta – son cosin que’s maridè a ?? – que partí – quauques dias après, eth can qu’èra ací, que l’avè seguit
09’55 Idem – hormatge ? – non, pas a haut – enas maisons, òc – fruitèras, on hèvan eth burre ena montanha – eth ser, que portavan era lèit, e que’s despintrava era lèit – que s’i encontravan, eras gents – un ligam sociau – qu’èran mès gaias en aqueth temps – era societat qu’ei trista ara – non vòu pas cap idealizar – ara, que hèn tostemps eth pòt
13’50 Velhar – cada un a casa – condar istoèras que hèn pòur – dançar ath tralala sus eth planchèr
15’20 Anecdòta – en çò deth Teishinèr d’Andrèu – aqueth qu’èra un farcejaire – botar eth metau sus eth huec – que digó qu’èra broish e qu’anava hèr burlar eth metau darrèr era pòrta

JPF-09[SG-SG-Sjb1-3]

0’00 Idem – e que’s hec seguir eth metau darrèr era pòrta
0’50 Croyances – eras hadas – de cap, que i a un arròc – ath Marbòlet, qu’i èran eras hadas e que venguian arruscar dab era net – que s’èra perdut ena memòria – qu’ac avè condat a un vesin, que s’ac avè desbrembat a fèt – tostemps, eras hadas qu’arruscan, e pertot – qu’ei frapat pera unitat sus eth territòri pirenenc, sus eras istoèras
04’40 Unitat pirenenca – donc ua unitat ena identitat – sa hemna qu’èra bigordana e qu’avè dijà entenut aquera istoèra dab era garia e eth poret – se non èm frairs, qu’èm cosins prumèrs
06’20 Istoèras tà hèr pòur – broishas – o hèr colhonadas coma hèr córrer cadenas per eths solèrs – un amusament mes eth signe d’ua credença de quauques
07’25 Oralitat – istoèra – un aths Itlons, ath çò deth Catolic qu’avè eth « Grand Albert », un libe de sorceleria diabolic – que devè anar dab sa pair amassar hoelhas – mes eth, non volia pas - sa pair qu’i anè solet – eth hilh que hec pregàrias a Lucifer – petitis pòrcs que sortiren e qu’entornèren e qu’ataquèren eth òme – que’u heren prométer de non pas mès hè’s seguir son hilh entà hèr aqueths trebalhs
09’15 Croyance - broishas – que se’n van ath sabbat acavadas sus eth baston – e era arrepresentacion dessenhada que condava hòrt tanben ena imaginacion deth monde – credenças de gents simplas
10’55 Lops – un qu’èra deras Bantinas e qu’èra retirat a St Guironç – que’us condè en ua velhada qu’èra anat velhar – que se’n tornava tath quartièr e eths lops que’u seguivan – qu’avè capons enas pòchas e que gitava pomas ad aqueths lops
13’25 Toponymie – Eras Bantinas – un amèu après eth vilatge quan pujan de cap a Autreth
13’50 Cançon – ua ritornèla sus eras Bantinas
14’25 Hèiras de St Lari – 5 de mai e 30 de seteme – bestiar pertot en aqueth temps – ua hemna que portava un pòrc ara hèira e que trauca era Bantinas – en tot passar, quauqu’un que’u crida «  Marischon, quan ne voletz d’aqueth pòrc ? » - « 7 Pistòlas » , «  que vo’n balhi 70fr » « ah non 7 pistòlas » - qu’èra parier pr’amor 1 pistòla que hè 10fr

JPF-09[SG-SG-Sjb1-4]

0’00 Cançon deras Bantinas – eth aire : « Aquí baish ara Bantinas, qu’i a un pè de romanin, e que florish cada maitin » - que’s dançava
0’50 Eth os – un, Joseph de Martin de Roech, que s’èra trobat nas e nas dab eth os ena montanha – qui avó eth mès de pòur ? – mes n’èra cap era crispacions que i a ué – ara, que s’esnèrvan deths dus costats, que’s sembla ad ua crotzada
02’40 Idem – eth prince de Monaco qu’èra vengut en Riberòt tà caçar eth os – Louet qu’èra de Montgauch e qu’èra eth medaçin deth gran pair deth prince de ara – qu’avè mobilizat hòrt de monde tà hèr eths rabaturs dinc ara Tuta deth Os
04’20 Istòria… - Zola qu’èra vengut en Arièja, amic dab un de Foish – que l’avè passejat pera Vath Longa e a Vathmala – qu’èra acompanhat d’un amic musician e que’u condèren era istoèra deths esclòps – Zola qu’escrivó eth tèxte d’un operà sus aqueth tème, e que’s joguè un còp a París
06’15 Situacion de St Lari – virat de cap a Aspèth e st Biath – coma eras gents de Conflens qu’anavan mès adaise tà Espanha que tà St Guironç – era Vath Longa de baish qu’anava a Castilhon – mes ath cap, qu’èra diferent, qu’anavan dinc a Aspèth tà véner blat
09’10 Oralité – trufà’s deras comunas vesias – trufà’s deths de Portèth – que condavan qu’un, un maitin qu’avè anat dalhar, après eth arrós – que disè « que hasia calor, e que i avia bohèras, que hasia humatèra, au mens qu’arribèssa era broma » - bohèras deras bohas (taupas) – mes pas rivalitat vertadèra
13’35 Idem – idem – un de Portèth – quèra moth
14’25 Lenga – aprés alassús – sa pair qu’èra neihut a St Guironç, sa mair de St Lari – sa pair que’u parlava gascon mes sa mair tostemps que l’arrecastava de’u parlar atau – dempuish, un gran plaser a parlar – tanlèu, que n’a eth parat, qu’ac hè – a St Lari, quan i tornava, que’us parlava gascon, mes eths que’u responèn tostemps en francés – coma s’èra escamussats que credossi que non sabossin pas parlar francés – que disian : « Jean de Pocoret n’ei cap fièr, que parla patoès »

JPF-09[SG-SG-Sjb1-5]


0’00 Seguida – que hèvan ua comparason dab un aute que non sabia pas parlar gascon
0’50 Lenga – non parla ni un gascon blos de St Lari, ni de Sent Guironç - non se’n avisa pas
02’00 Idem – varietat – un peishic, un pòc, un shinhau, un piu – un trebalh deth Cercle Occitan sus eth parlar coseranés
03’30 Idem – diferença entre eth parlar dera Vath Longa e eth de St Guironç – mès comengés – eths contes de Comenge qu’arribavan a ? – que i a avut comunicacion, e que’s semiè era lenga
04’50 Idem – un còp quan avè parlat dab ua hemna birossana – que’u digó « vos, qu’ètz vathlongués », e eth que’u demandè quin ac avè sabut – era, «  E ath parlar, uè, e coma vos endà jo ! » - era identificacion d’un endret, capvath eth parlar qu’ei beròia – e qu’ei de dòu har que’s pèrdi era lenga
08’50 Idem – quin eth gascon e posca arretardar tath francés ? – eths arradics que son eras madeishas, eth un non pòt pas geinar eth aute – tot çò deth sud, qu’ei dera madeisha familha – non gèina pas tà escríver en francés
10’20 Idem – arrepresentacion – ua identitat – qu’ei gascon e sa patria qu’ei era Gasconha – e qu’a de tot ena familha – era musica deths mòts e dera lenga que s’arrejunh – en praticar eth gascon, n’ès cap dret deth cervèth, hòrt de soplessa e de finessa que non s’arretròba pas en francés – non cau pas èster pèc tà practicar era nosta lenga, que demanda un esperit obèrt
13’55 Idem – e non hè pas aueitar darrèr – eths gascons, qu’èm un pòple – non cap pas denegar çò que hoc hèit en davant, e que nes permet de mos conéisher nosautis madeishis

JPF-09[SG-SG-Sjb1-6]

0’00 Seguida – qu’èm un shinhau predisposats
01’20 Identitat – qu’aprènen tanben era istòria de França – mes perqué n’aprenerém pas era nosta istòria ?
Eth can que laira, « se non gulava, non seriá pas gascon »
04’30 Radio – Radio Couseran – Dagen et Fourquet au début – qu’exista dempuish 1982 e eth que comencè en 1985 – que hèn ua conversacion – aquesta setmana, que comentavan eth bulletin d’Aulús – que’s pensava qu’èra un public plan ciblat de vielhs paisans mes que non n’ei – que i a de tot
08’40 Société – hòrt que son esclerosats deth cap – eth, que’s senteish joen encara – qu’ei laguens per eth, era joentut
09’20 Radio – qui son ena emission – qu’ei content pr’amor dus ena equipa de mei joens – un qu’ei avugle – qu’ei ua accion militanta per eth – ua bon audiéncia – mes qu’ei un plaser avant tot
12’10 Lenga- eth gascon qu’ei ua lenga gaujosa – que manten era joenessa d’esperit – ua lenga que cau conservar e que permet de’s conservar
14’20 Intime – mestièr son – banquièr qu’èra e qu’i a encontrat un tartèr de farluquets – que l’i a après a conéisher eths òmes

JPF-09[SG-SG-Sjb1-7]


0’00 Seguida – mes n’avè pas amics ena profession, sonque un punhat – qu’èran « carriéristes » - eth, n’avè pas eth temperament
01’50 Société – ua diferença grana entre eth trebalh paisan dera montanha e eth piemont – era dalha a haut, e era dalhusa a baish – carrejar era èrba sus eth còth ensús, dab ua lúbia, nat tamborèu pr’amor nat camin
03’50 Idem – mestièrs – esclopèrs – 7 o 8 a St Guironç en temps- ara,nat – savatèrs, 7 o 8 tanben, ara nat – que hadian eras pèiras de dalh en quate endrets (on) – qu’emplegava monde tanben – eths arressecs : hòrt en temps – un que vendè tara Tunisia, eth Liban, etc… - ara, acabat – un sol especièr ara – eths supermarcats
09’00 Idem – mestièrs – magasins qu’èran a St Guironç en temps – ara, eth mès gran emplegaire qu’ei eth espitau
11’30 Société – hòrt de causas que parten dab eras gents – hòrt d’istoèras que’s van enterrar – n’aurén pas pensat qu’avossi podut interressar quauqu’un mès tard – per eths, qu’èra naturau e non vedèn pas eth interés de çò que sabian – tot qu’èra orau
15’50 Idem – tribalh nòste – ditz que hèm un trebalh utile


JPF-09[SG-SG-Sjb1-8]


0’00 Seguida – qu’èm eths eretèrs d’un patrimòni e que cau hèr esfòrç tà’n guardar era traça

Créateur

Jean-Paul Ferré, enquêteur
Eth Ostau Comengés, producteur

Source

JPF-09[SG-SG-Sjb1]
EOC 5

Éditeur

Eth Ostau Comengés

Format

Texte/html

Langue

gascon

Type

Texte

Spatial Coverage

Saint-Lary

Person Item Type Metadata

Birth Date

1920

Birthplace

Saint-Lary

Mots-clés

Citer ce document

Jean-Paul Ferré, enquêteur et Eth Ostau Comengés, producteur, “Collectage de Irène Bareille,” Oralitat de Gasconha, consulté le 11 décembre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/147.

Formats de sortie