Collectage de Henri - (Tuzaguet-65)

Collectage de Henri - (Tuzaguet-65)

Sobriquets (villages)

Filatures

Troc

Emigration -- Etats Unis

Emigration -- Amérique du Sud

Prénoms

Mendiant

Travail des enfants

Valet

Autorité familiale

Assistance publique

Rafle de juifs

Carême

Anticléricalisme

Hameaux disparus

0’25 Sobriquet maison – çò deth Tinturièr – arrèrs ajous qu’èran tinturièrs – maison qu’exista dempuish 250 ans (ací que vòu díser familha) – eth qu’ei estat tinturièr tanben
02’35 Société – mestièr de tinturièr
03’20 Idem – idem – quin hèvan – tintavan era lan – qu’i èra ua fabrica en vilatge – que hèvan combinasons
05’30 Idem – idem – tintavan dab un calhau pilat dab un pilon – ua podra que hèva tinta eth teish – sustot jauna qu’èra – no’s bremba pas eth nòm dera pèira – podra en ua caudèra de coèire : blu, arroi, marron o jauna segon eth calhau
08’05 Toponymie – a on ei – eth Lauren – normaument qu’èra eth camin deth Goter – eth Goter qu’ei un petit arriu
09’35 Sobriquet – maisons deth quartièr – Tinturièr – Bertranin – de Crambat (Elisabeth St Lary) – deth Boèr – çò deth Carrossièr – ua pòsta e ua espiceria – çò deth Tinturièr qu’ei ua auta maison mès vielha – a çò deth Carrossièr, que hèvan manjes e topias – que s’ei brutlat e qu’an crompat eth terrenc on èra
12’05 Arrius – Era Baquèra e eth Vievèr – eth Canal e era Nèsta
12’25 Honts – ua en quartièr, de còsta ara pòsta vielh, hont deth Pilauret
…
14’30 Sobriquet abitants – eths Pelegatèrs – que i avia ua taneria entre Tuzaguèth e Bizós – dab era aiga deth Canal, Lafforgue que s’aperavan
16’00 Nature – arrius – eth Canal – que l’avèn bastit tà hèr marchar eras maquinas dera fabrica de lan – qu’arriba tiò Aneras on torna ara Nèsta – ara qu’arriba en pont de Bizós
18’00 Economie – vielhs mestièrs – tricotairas, en aquera fabrica de lan – comèrces : 6 cafès, ara non n’i a pas nat – esclopèrs : semelas en boès e eth dessús en coèr (4 que n’i avè) – boès de hereishe
+20’50 Lenga – parlat de chòc enlà
21’10 Economie – vilatge cambiat – mentalitat qu’a cambiat – ara quitament, anglesis – no’s son pas abituats ath vilatge
22’50 Idem – idem – mès de solidaritat – nada television – que’s vedèn tostemps entre vesins – eras espelocadas – còps de castanhas : hèr ath acordeon e cantar e dançar
24’20 Société – eras velhadas – parlar deths uns e deths autis, deras familhas
25’00 Agriculture – semiar mandòrras e portar-las en Gèrs e escambiar-las contra vin – 2 kg de mandòrras qu’èra 1l de vin – a Aiga-Tinta (quasi 100 km) – dab eth car e un parelh de vacas – demoravan tota era setmana – que tornavan dab bordalesas de 220 l per dus o quate familhas
26’55 Société – troc – escambiar ueus contra sucre o òli ena espiceria – atau parièr coma eth blat tath pan
29’25 Idem – marcat de Lanamèsan – eras mandòrras, ueus e blat en marcat – dab vacas, o un shivau – un shivau en cada maison, qu’èra atelat en ua carreta – a Lanamèsan, desatelà’us, ua bòrda dab hen e shivada
31’40 Agriculture – eth blat – ua hèrsa – caperà’u – dalhà’u quan èra madur
32’25 Société – travaux en commun – blat batut en ua batusa – quin hèvan – esténe’u en troats – un bèth arrepaish ara fin – e era hèsta – e cantar : Montagnes Pyrénées, Aqueras Montanhas
35’10 Agriculture – era citra – un trolh ena comuna, en çò d’un òmi – que’s desplaçava – pòc de vinha
37’15 Idem – Castanhas – aths pòrcs – e huelha amassada tà hèr era sostra – que’n hèvan hiems
38’10 Société – era america – familhas nombrosas – eths que n’eretavan pas qu’èran forçats de partir – hòrt ena Nouvelle Orléans, o en Argentina – e hòrt de surs e curès – surs que partivan en Inde – que tornavan mès arrics que n’èran partits
42’00 Idem – industrie – hèvan vier wagons de lan – que la calèva anar coélher ena gara de St Laurenç – dus que hèvan era aviada 
43’40 Lenga – vielhs prenoms – Pierronha, Basilida, Pierron, Uzèt (Joseph) – Basilida qu’èra partida tara America e quan èra tornada, que cosinava miélhor que quan èra partida – dab era haria deth blat, que hèva pastas – que trebalhava ena osteleria
46’05 Société – monde que mendiava – « les indigents de la commune » - era comuna que’us balhavan era autorisacion de passar enas maisons tà mendiar
47’25 Idem – vailet – çò que hèva
48’10 Idem – hèira d’Arrèu – eth dijaus – eths espanhòus : que venguèvan plaçar sons mainatges pera sason tà guardar eras vacas coma vailet – de cap a 12 ans – qua parlavan patoès pr’amor d’èster mès pròche deth espanhòu
50’50 Idem – generacions enas maisons – au mens tres – qu’èran eths vielhs que gavidavan, pr’amor qu’avèn paur eths joens que’s minjèssin çò qu’avèn ganhat – sovent eth ainat qu’eiretava : qu’èra eth dròlle e pas era dròlla qu’eiretava – que volèva díser de soenhar eths gran parents
53’45 Idem – nòra e gendre – era nòra que tornava sovent a partir en çò de sua
54’30 Idem – securitat sociau – nada – véner ua bèstia tà soenhà’s
…
56’05 Idem – hilhas dera assitança publica – que trebalhavan en çò deth monde – e eras tarjas qu’èran plaçadas en un liberòt dinc ara sua majoritat – eths parents que s’ac sauvavan tot tad eths, un cò qu’avèn 18 ans – qu’èra arribat tà ua goja qu’avèn a casa-lor
57’55 Idem – guèrra 39-45 – 5 judius a lor tà trebalhar ena tintureria – un dimecres, ua rafla, que’us an amassats e enviats eneths camps – ua qu’èra anada tà Buchenwald – un qu’èra partit tà Espanha – qu’avè enviat la lor familha a passar après, de Tuzaguèth enlà, eth passur que’us amiè ara Comandantur a Luishon – que’s moriren eneths camps – era hilha que subervivó – que tornè a Tuzaguèth : que l’avèn tonuda, esterilizada, e marcada dab un numerò
1’01’00 Idem – idem – que’u demandi se n’èra pas un risc d’estujà’us – que calèva plan que minjèssin aqueth monde – ua stèla a St Laurenç
1’02’00 Idem – idem – ils étéiant forts ces juifs – que hèva savon, un, a socasi – qu’avè tapissat era maison
1’04’50 Idem – Hèstas – Nadau – era missa de miejanet – eth Petit Jèsus qu’èra passat quan tornavan – que passava dab eth ase – non parlava pas deth Pair de Nadau
1’06’20 Idem – idem – idem – eth soquet de Nadau
1’07’30 Idem – idem – Cap d’An – soetar era bona annada – eth torn deras maisons contra ua peceta
1’08’50 Sobriquet maison – sa gran mair sortida de’n çò deth Peirèr
1’09’15 Hèstas – Candelèra – hèr pastèras – que la calèva hèr sautar tiòth plafond
1’10’10 Idem – Carnaval – que’s mascavan cada an – « Carnaval qu’ei arribat, botelha, botelha, Carnaval qu’ei arribat, botelha, gojat ! » que cantavan (hemna que la canta)
1’11’45 Idem – Setmana Santa – eth dibès, non minjavan pas vianda – non trebalhavan pas – velhadas ena missa – no’s podèvan pas maridar ena setmana santa
1’13’00 Idem – eth Quarèsme – qu’èra arrespectat – hèr arrodar eras estenèbras ena glèisa – en çò deth Carrossièr, que hèva eras estenèbras tanben – « Alleluia, Alleluia, Quarèsme non n’i a », qu’èra un cantic ena glèisa – « Sonatz Campanetas »
1’16’50 Idem – eth 1er de mair – a bèth còps, bèths un qu’avèn copat eth cap deth pòrc, e penjà’u davant era pòrta dera glèisa
1’17’40 Idem – eth huec de sent Joan – eth hai dera Sent Joan – ath miei deth Clòs deth Tinturièr – eth monde qu’i cantavan ath torn deth huec – bèths uns que’s portavan un tròç de boès a casa
1’20’00 Société – arreligion – era capèra de sent Roch – oelhas qu’èran benadidas davant era capèra avant de partir tara montanha
1’21’20 Idem – hèsta deth vilatge – 15 d’aost – qu’invitavan tota era familha – e que dançavan – eras serenadas
1’22’55 Croyances – broishas – monde qu’i credèvan – qu’avèn paur d’anar en cementèri era net –
1’23’55 Istòria deth vilatge – en Tuzac qu’èra, desplaçat a 8 km – que’s ved encara traças de calhaus
1’24’45 Lenga – gascon prumèr – e parlar francés ena escòla
1’26’00 Idem – a casa, totis que parlavan gascon a casa – que’s caló abituar ath francés tà hèr eths estudis

Lassalle Renaud, enquêteur

Eth Ostau Comengés, producteur

RL-65[SLN-Tu-Dh]

EOC 7

Nosauts de Bigòrra

Texte/html

gascon

Texte

Tuzaguet

1924

Tuzaguet