Collectage de Lucien 1 - (Illartein-09)
Dublin Core
Titre
Collectage de Lucien 1 - (Illartein-09)
Abstract
Sujet
Algérie -- 1954-1962 (Guerre d'Algérie)
Alimentation
Solidarité paysanne
Irrigation par ruissellement (aigüèras)
Sobriquets (villages)
Guerre des Demoiselles
Service militaire -- remplacement
École publique
Gascon (sociolinguistique)
Gascon (honte)
Description
RL-09[CC-Il-Bl1-1]
0'00 Fées – un cantonnier du village, très communiste, parlait des fées de Castèl Neron
0'50 Sobriquet – sortit d'ua maison de Vielanava – sa mair qu'èra d'alà e son pair qu'èra d'ací – neishut alà : a çò de Joanissa – ací, qu'ei en çò de Guilhòt en Cap dera Vièla – eth Hons dera Vièla tanben – eths deth Cap dera Vièla qu'èran mès paisans
02'15 Rivalitat quartièrs – non, mès ua separacion – no's barrejavan pas guaire – que's hadian eras causas entre eris – ena escòla amassa
02'50 Sobriquet Cap dera vièla – maison de Barelha, de Guilhòt, de Pitèu, deth Gironcèu, deth Porterés, deth Mon – eras duas darrèras que son vuedas ara
03'35 Colonisation Algérie - eths de Gironcèu qu'èran partits en Algeria - de cap a 1890, eths que volian partir en Algeria, que'us balhavan ua tèrra – e qu'avian ua concession de 120ha, deth costat de Setif – tèrra prauba, eras mès bèras qu'èran dejà estadas presas – son gran pair qu'èra deth Gironcèu e que's moric ailà – sa gran mair que tornèc ath cap de 4 ans – que perderen era proprietat pendent era guèrra d'Algeria – ath cap de 5 ans, que venguian proprietaris – que se'n tornèren donc en 1962
05'30 Emigracion – partir de cap a Bordèus coma vailets – d'autis en Algeria (4 deth vilatge) – tanben, entath «Paï'Baish» - de cap a Besièrs – que hadian còias entà partir vrenhar – qu'avian dret atau a vin, qu'èra quauquarren de rare e de car – qu'avian eth vin entath ivèrn atau
06'50 Vinhas – en eths auderòts ací – qu'èra ua piqueta de 7°
07'20 Aiga – duas honts que venguian deth riu – deçà 1958 era aiga deth riu qu'èra desviada – un comp enà hèr béver eras vacas – duas autas honts ath Hons dera Vièla, qu'èra aiga de sorça – qu'i anavan enà béver dab un baneron – que tenguia era aiga heresca – enà hèr era cosina qu'èra aquesta tanben – era aduccion dera aiga en 1958 !
09'10 Société – cap de protestacion per rappòrt ad aquerò – sa mair enà sopar qu'avia «vermilhons» : ua punherada de haria en ua casseròla de lèt borida – qu'èra eth sopar deth ser – quan èra mainat eth, que vivian dab eth pòrc, dab eth blat – quin marchava dab eth levame – que s'ajudavan enà tuar eth pòrc – que s'ajudavan eths uns deths autis
11'25 Situacion ara – cada un que viu a çò de sieu – ath diminge, eths òmes que's trobavan ath cafè – que bevian ua chopina ara sortida dera messa (s'i anava) – que hèvan ara coinchada era vrespada – partidas de carta era setmana tanben – eths abitants novèlis que non participan pas ara vita deth vilatge – eris, que volerian crear ua associacion mes... qu'i a tròp de diferença entre eths locaus e eths navèths
13'05 Perqué ua situacion atau – totis deth vilatge en temps – que s'ajudavan tostemps – adaigüar eths prats – que vivian amassa tostemps – eth besonh que creava ua unitat – qu'èra donc ua comunautat – sa mair que sabia hèr eras picuras, que hadia coma era «infirmière» en vilatge, entad arren – sovent eras gents deth vilatge que regretan aqueth temps de convivialitat – era meria qu'ensaja d'ac tornar hèr víver – qu'ensaja ara de hèr un repèish dera comuna enà que's conegan mès
15'35 Agriculture – eras aigüèra – un riu que passa a costat – que prenian era aigüa deth riu e que la desviavan – un tablèu de reparticion – que catavan era aiga e que hadian un empreneder (?)
RL-09[CC-Il-Bl1-2]
0'00 Seguida – quan avia tròp de sequeressa, que prenian era aiga deth vesin e que la desviavan a çò de sieu – ua volentat de poder partatjar çò que's podia partatjar – eras aigüèras que creavan tanben pelejas entre vilatges quan èran pròshas – que «panavan» era aiga
01'40 Rivalitat dab Aucasenh – mèlèu deth temps de son pair – en eths bals :pr'amor deras hilhas – que bevian tròp – qu'i avia trufandisas en eths sobriquets deths vilatges dera Vathlonga
02'35 Sobriquets vilatge Vathlonga – Busanh : eths Tuharòus, Vielanava : eths Buhets
03'15 Société – que's coneguian entre vilatges pr'amor dera glèisa – s'avia eth madeish curè – un aute curè a Orgivet e a Sent Joan, donc que'us coneguian mens – que deu ténguer ara separacion deras messas – Ilhartenh, Aucasenh, Busanh e Vielanava – que'm sembla qu'a dit «Aiartenh»
04'55 Sobriquets vilatges – que torna a díser «Aiartenh»
05'45 Intime – partic en 1945, qu'i avia un concors dab eths regents – se l'avia, qu'avia un pension pagada ath colègi – que hoc professor a Carcassona, après ara facultat de Tolosa – que partian coma postièrs, gendarmes, CRS – totis eths joes que volian partir d'ací – que l'auria calut trebalhar coma sons parents, n'èra cap ua vita – quasi totis eths dera sua generacion que partiren d'ací – un qu'avia ua enterpresa de lenha, un aute un arressec – eths autis paisans
08'20 Economie du village – era agricultura – ua mola dab un ressec – qu'i podian portar eth boès enà hèr planchas – era mola enath blat – eth molièr que punherava – un aute ressec mes qu'èra barrat quan neishec – entiò eras annadas 39, qu'i èra ua hormtgeria – eth monde que portava era lèt aquiu – que'us tornavan eth cèr a casa sua – que hadian camemberts – ua auta a Aucasenh, entara lèt d'Aucasenh e de Vielanava
11'20 Toponymie – duas maisons isoladas en tot pujar de cap Orgivet : Hormidiu – ua auta en camin de cap ath bòsc, no's bremba cap deth nom
11'55 Bòsques – petit – era copa dera comuna – quan avian besonh, que copavan un hereishe – que dava «caliu» - en dehòra deras copas, non l'espleitavan pas ath bòsc
13'30 Guerre des demoiselles – son pair que li'n parlava mes non se'n parlava cap – a Alhartenh, era poliça qu'avia condat 160 demaïselas – eras gents n'ac sabian cap – son pair qu'ac sabec pr'amor quauquarrés que hadia un trebalh dessús e que l'avia vengut questionar – eth qu'ac sabia pr'amor qu'avia ua letra de son gran pair ath procurur dera Republica contra eths gendarmas que l'avia tractat de «délinquant» - qu'èra estat acusat d'èster ua «demaïselas»
15'30 Servici militar ara plaça d'un aute – quan èra estat conscrit ua hemna que l'avia dit «as tirat ath sòrt ?» - qu'èra atau qu'aprenec aqueth sistème vielh – s'avian eth maishant numerò que's podian hèr arremplaçar – que's didia en çò deths vielhis «tirar ath sòrt»
RL-09[CC-Il-Bl1-3]
dérèglement du chrono...
0'40 Industrie – que tiravan lòsas deth costat deth camin deths bòsques – era sola causa qu'èra era hormatjaria – dus o tres esclopèrs ath vilatge, mes n'èra pas un mestièr
02'00 Emigracion – eths vesins qu'èran partits deth costat de Bordèu coma vailets – encara qu'an tèrras ath vilatge – arrés n'ac sap – hotjar eras vinhas ? Pas entenut a díser – que partian sustot enà vrenhar
03'35 Pastoralisme – eths de Vielanava qu'i anava ath Plan de Berret – ací, qu'èra eras Tremalhas – o en ua pelada ath cap deth Mossau (taras vacas) – eras oelhas taras Tremalhas – vacas gasconas, pus suissas – eras pardas
05'30'20 Oelha – era raça deth país – que minjavan eths motons tanben – ara, sonque anhèths – mes arren de lèt taras oelhas – eth vaquèr que's hadia eth hormatge ena montanha – que l'anava véner eth 2 de noveme a Sent Guironç – qu'èra eth pagament deth «bergèr», eth hormatge
06'1210 Neuriças – pas ací
06'13'05 Education – permèr, qu'èra professor de letras, e près de grec ancian a Tolosa – sortit d'arren entà èster professor ara facultat – eths regents d'aqueste moment que possavan eths eslhèves quan n'avian un de bon – eth regent son, après 4 oras, que'u hadia demorar entà'u hèr preparar eth concors deras borsas – a d'autis tanben entath certificat d'estudis, que hadian aquerò gratuitament – qu'ensajavan d'eslhevar eth nivèu deras campanhas – que n'avia avut tres ací, qu'èran estats totis tres aau – quan tuavan eth pòrc, eras gents que les i'n balhavan, qu'èra eth present – que vellavan sus tot, era propretat deras mans – era morala tanben, ua frasa ath tablèu – que la calia léger e parlà'n
06'17'15 Lenga – non s'a pas jàmes servit ena vita professionau (pas comprés) – que l'avia plan ajudat en latin e en francés, qu'arrevirava era frasa en gascon – d'aver parlat ua auta lenga que l'a plan ajudat ena vita – de parlar lèu ua auta lenga, que desvolopa era inteligença – que ditz tostemps «gascon», pas «patoès»
06'19'10 Idem – perqué deishèren de parlar era lenga – coma ua vergonha – sovent quan se'n torna ací, que parla gascon, que'u responen tostemps en francés – era television qu'avec ua grana influença – eths jornaus, ara Liberacion, tanben – eth francés que venguec era lenga deth monde qu'èran sortits – quan se'n tornava a Vielanava e que parlava patoès aras gents, que'u responian en francés pr'amor qu'avia eth sentit que'u prenia per mens – entad eth, n'èra cap aaquerò
06'21'00 Jean Séguy – qu'èra estat eth sieu professor de filologia romana a Tolosa
0'00 Fées – un cantonnier du village, très communiste, parlait des fées de Castèl Neron
0'50 Sobriquet – sortit d'ua maison de Vielanava – sa mair qu'èra d'alà e son pair qu'èra d'ací – neishut alà : a çò de Joanissa – ací, qu'ei en çò de Guilhòt en Cap dera Vièla – eth Hons dera Vièla tanben – eths deth Cap dera Vièla qu'èran mès paisans
02'15 Rivalitat quartièrs – non, mès ua separacion – no's barrejavan pas guaire – que's hadian eras causas entre eris – ena escòla amassa
02'50 Sobriquet Cap dera vièla – maison de Barelha, de Guilhòt, de Pitèu, deth Gironcèu, deth Porterés, deth Mon – eras duas darrèras que son vuedas ara
03'35 Colonisation Algérie - eths de Gironcèu qu'èran partits en Algeria - de cap a 1890, eths que volian partir en Algeria, que'us balhavan ua tèrra – e qu'avian ua concession de 120ha, deth costat de Setif – tèrra prauba, eras mès bèras qu'èran dejà estadas presas – son gran pair qu'èra deth Gironcèu e que's moric ailà – sa gran mair que tornèc ath cap de 4 ans – que perderen era proprietat pendent era guèrra d'Algeria – ath cap de 5 ans, que venguian proprietaris – que se'n tornèren donc en 1962
05'30 Emigracion – partir de cap a Bordèus coma vailets – d'autis en Algeria (4 deth vilatge) – tanben, entath «Paï'Baish» - de cap a Besièrs – que hadian còias entà partir vrenhar – qu'avian dret atau a vin, qu'èra quauquarren de rare e de car – qu'avian eth vin entath ivèrn atau
06'50 Vinhas – en eths auderòts ací – qu'èra ua piqueta de 7°
07'20 Aiga – duas honts que venguian deth riu – deçà 1958 era aiga deth riu qu'èra desviada – un comp enà hèr béver eras vacas – duas autas honts ath Hons dera Vièla, qu'èra aiga de sorça – qu'i anavan enà béver dab un baneron – que tenguia era aiga heresca – enà hèr era cosina qu'èra aquesta tanben – era aduccion dera aiga en 1958 !
09'10 Société – cap de protestacion per rappòrt ad aquerò – sa mair enà sopar qu'avia «vermilhons» : ua punherada de haria en ua casseròla de lèt borida – qu'èra eth sopar deth ser – quan èra mainat eth, que vivian dab eth pòrc, dab eth blat – quin marchava dab eth levame – que s'ajudavan enà tuar eth pòrc – que s'ajudavan eths uns deths autis
11'25 Situacion ara – cada un que viu a çò de sieu – ath diminge, eths òmes que's trobavan ath cafè – que bevian ua chopina ara sortida dera messa (s'i anava) – que hèvan ara coinchada era vrespada – partidas de carta era setmana tanben – eths abitants novèlis que non participan pas ara vita deth vilatge – eris, que volerian crear ua associacion mes... qu'i a tròp de diferença entre eths locaus e eths navèths
13'05 Perqué ua situacion atau – totis deth vilatge en temps – que s'ajudavan tostemps – adaigüar eths prats – que vivian amassa tostemps – eth besonh que creava ua unitat – qu'èra donc ua comunautat – sa mair que sabia hèr eras picuras, que hadia coma era «infirmière» en vilatge, entad arren – sovent eras gents deth vilatge que regretan aqueth temps de convivialitat – era meria qu'ensaja d'ac tornar hèr víver – qu'ensaja ara de hèr un repèish dera comuna enà que's conegan mès
15'35 Agriculture – eras aigüèra – un riu que passa a costat – que prenian era aigüa deth riu e que la desviavan – un tablèu de reparticion – que catavan era aiga e que hadian un empreneder (?)
RL-09[CC-Il-Bl1-2]
0'00 Seguida – quan avia tròp de sequeressa, que prenian era aiga deth vesin e que la desviavan a çò de sieu – ua volentat de poder partatjar çò que's podia partatjar – eras aigüèras que creavan tanben pelejas entre vilatges quan èran pròshas – que «panavan» era aiga
01'40 Rivalitat dab Aucasenh – mèlèu deth temps de son pair – en eths bals :pr'amor deras hilhas – que bevian tròp – qu'i avia trufandisas en eths sobriquets deths vilatges dera Vathlonga
02'35 Sobriquets vilatge Vathlonga – Busanh : eths Tuharòus, Vielanava : eths Buhets
03'15 Société – que's coneguian entre vilatges pr'amor dera glèisa – s'avia eth madeish curè – un aute curè a Orgivet e a Sent Joan, donc que'us coneguian mens – que deu ténguer ara separacion deras messas – Ilhartenh, Aucasenh, Busanh e Vielanava – que'm sembla qu'a dit «Aiartenh»
04'55 Sobriquets vilatges – que torna a díser «Aiartenh»
05'45 Intime – partic en 1945, qu'i avia un concors dab eths regents – se l'avia, qu'avia un pension pagada ath colègi – que hoc professor a Carcassona, après ara facultat de Tolosa – que partian coma postièrs, gendarmes, CRS – totis eths joes que volian partir d'ací – que l'auria calut trebalhar coma sons parents, n'èra cap ua vita – quasi totis eths dera sua generacion que partiren d'ací – un qu'avia ua enterpresa de lenha, un aute un arressec – eths autis paisans
08'20 Economie du village – era agricultura – ua mola dab un ressec – qu'i podian portar eth boès enà hèr planchas – era mola enath blat – eth molièr que punherava – un aute ressec mes qu'èra barrat quan neishec – entiò eras annadas 39, qu'i èra ua hormtgeria – eth monde que portava era lèt aquiu – que'us tornavan eth cèr a casa sua – que hadian camemberts – ua auta a Aucasenh, entara lèt d'Aucasenh e de Vielanava
11'20 Toponymie – duas maisons isoladas en tot pujar de cap Orgivet : Hormidiu – ua auta en camin de cap ath bòsc, no's bremba cap deth nom
11'55 Bòsques – petit – era copa dera comuna – quan avian besonh, que copavan un hereishe – que dava «caliu» - en dehòra deras copas, non l'espleitavan pas ath bòsc
13'30 Guerre des demoiselles – son pair que li'n parlava mes non se'n parlava cap – a Alhartenh, era poliça qu'avia condat 160 demaïselas – eras gents n'ac sabian cap – son pair qu'ac sabec pr'amor quauquarrés que hadia un trebalh dessús e que l'avia vengut questionar – eth qu'ac sabia pr'amor qu'avia ua letra de son gran pair ath procurur dera Republica contra eths gendarmas que l'avia tractat de «délinquant» - qu'èra estat acusat d'èster ua «demaïselas»
15'30 Servici militar ara plaça d'un aute – quan èra estat conscrit ua hemna que l'avia dit «as tirat ath sòrt ?» - qu'èra atau qu'aprenec aqueth sistème vielh – s'avian eth maishant numerò que's podian hèr arremplaçar – que's didia en çò deths vielhis «tirar ath sòrt»
RL-09[CC-Il-Bl1-3]
dérèglement du chrono...
0'40 Industrie – que tiravan lòsas deth costat deth camin deths bòsques – era sola causa qu'èra era hormatjaria – dus o tres esclopèrs ath vilatge, mes n'èra pas un mestièr
02'00 Emigracion – eths vesins qu'èran partits deth costat de Bordèu coma vailets – encara qu'an tèrras ath vilatge – arrés n'ac sap – hotjar eras vinhas ? Pas entenut a díser – que partian sustot enà vrenhar
03'35 Pastoralisme – eths de Vielanava qu'i anava ath Plan de Berret – ací, qu'èra eras Tremalhas – o en ua pelada ath cap deth Mossau (taras vacas) – eras oelhas taras Tremalhas – vacas gasconas, pus suissas – eras pardas
05'30'20 Oelha – era raça deth país – que minjavan eths motons tanben – ara, sonque anhèths – mes arren de lèt taras oelhas – eth vaquèr que's hadia eth hormatge ena montanha – que l'anava véner eth 2 de noveme a Sent Guironç – qu'èra eth pagament deth «bergèr», eth hormatge
06'1210 Neuriças – pas ací
06'13'05 Education – permèr, qu'èra professor de letras, e près de grec ancian a Tolosa – sortit d'arren entà èster professor ara facultat – eths regents d'aqueste moment que possavan eths eslhèves quan n'avian un de bon – eth regent son, après 4 oras, que'u hadia demorar entà'u hèr preparar eth concors deras borsas – a d'autis tanben entath certificat d'estudis, que hadian aquerò gratuitament – qu'ensajavan d'eslhevar eth nivèu deras campanhas – que n'avia avut tres ací, qu'èran estats totis tres aau – quan tuavan eth pòrc, eras gents que les i'n balhavan, qu'èra eth present – que vellavan sus tot, era propretat deras mans – era morala tanben, ua frasa ath tablèu – que la calia léger e parlà'n
06'17'15 Lenga – non s'a pas jàmes servit ena vita professionau (pas comprés) – que l'avia plan ajudat en latin e en francés, qu'arrevirava era frasa en gascon – d'aver parlat ua auta lenga que l'a plan ajudat ena vita – de parlar lèu ua auta lenga, que desvolopa era inteligença – que ditz tostemps «gascon», pas «patoès»
06'19'10 Idem – perqué deishèren de parlar era lenga – coma ua vergonha – sovent quan se'n torna ací, que parla gascon, que'u responen tostemps en francés – era television qu'avec ua grana influença – eths jornaus, ara Liberacion, tanben – eth francés que venguec era lenga deth monde qu'èran sortits – quan se'n tornava a Vielanava e que parlava patoès aras gents, que'u responian en francés pr'amor qu'avia eth sentit que'u prenia per mens – entad eth, n'èra cap aaquerò
06'21'00 Jean Séguy – qu'èra estat eth sieu professor de filologia romana a Tolosa
Créateur
Lassalle Renaud, enquêteur
Eth Ostau Comengés, producteur
Source
RL-09[CC-Il-Bl]
EOC 11
Éditeur
Eth Ostau Comengés
Contributeur
Communauté de Communes du Castillonais (commanditaire)
Format
Texte/html
Langue
gascon
Type
Texte
Spatial Coverage
Illartein
Person Item Type Metadata
Birthplace
Illartein
Collection
Citer ce document
Lassalle Renaud, enquêteur et Eth Ostau Comengés, producteur, “Collectage de Lucien 1 - (Illartein-09),” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/400.