Collectage de Francine - (Biert-09)

RL-09[Ma-Bi-Gf-1]

0'00 Sobriquet – en çò de Pistèn

01'20 Ruas de Biert – rue des maires pr'amor qu'i avec plusiurs maires en la rua – que l'aperavan «la rua de las Cledas» - n'i avia pas ruas d'autis còps – en çò de Terriu, de Degelh, de Tran, de Rata, de Machina, de Faieta, del Pintre (pr'amor le pair qu'avia le peu long – pas tròp çò que condèc Julien a çò del Pintre après !)

04'00 Toponymie – un flòc de vilatges a Biert – 7 escòlas : Mondet, Ansenon, la Vòlta, las Fontèlas, Campetas, e le Sarralhèr e 2 a Biert (filhas e dròlles) + Berret (hornit après) – tot aquò qu'a despareishut – un regent, Terrade que venguia en bicicleta

05'40 Escòla – las filhas d'un costat e les dròlles de l'aute – metòdas dels regents : le calcul entrò mieidia (la morala avant), istoèra e geografia la vrespada – Terrade que jogava viulon – alavetz, que cantavan «à travers les flots, petits matelots, naviguez à l'aventure» - e cantar La Marseillaise – qu'èran cantas entà preparar le certificat – que calia cantar o recitar qualquarren – las filhas que fasian cotura

07'30 Idem – regent – que dava cofadas – punicions : linhas

08'45 Lenga – d'ua generacion on s'i parlava cap patoès – qu'èra un desaunor de parlar patoès – qu'empachava de parlar francés, ça disian – sa mair, que'u davan le «sinhal» se parlava patoès – del sieu temps, que parlava francés e punt – en faça, qu'èran 7 e que parlavan francés als mainatges

10'50 Escòla – inspectors – tostemps le mème – un còp, un que passèc e qu'èra nere – guaireben, que n'avian pòur, non n'avian pas james vist un – que demandèc de cantar

11'50 Société – tot çò qu'èra novèl qu'èra suspèct – quan passava le torn de França, Perpinhan-Luchon, le garde-champêtre disait «arreculez-vous sur les atrottoirs !» - e non n'i avia cap «attrotoirs» ! - quan passava le torn, qu'èra tot novèl – que balhavan jornals, que'us fasian de qué descopar – e capèls en papèr – Pernaud, Byrrh

14'20 Mestièrs – 3 menusèrs (Machina, l'Eishard, les del Medacin) – dus Bolangèrs (le Guin e Rata) – 3 espeçarias (de Maurin, de Rata, de Teriut) – les cafès – els dias de fèira a Massat, que s'arrestavan en çò de Rosès – que baishavan les polets en desquets eishul cap – le desquet eishul cabeçau – ua femna que's fec l'enfant devant la capèla de Laisle

17'00 Idem – le campanèr – le curè de l'epòca que l'avia ensenhat

18'20 St Pierres – la procession – non fasia pas que plàver – que treèren St Pierres e que fic arrestar tot aquò – que fasian ua procession pr'amor d'aquò – que venguia de pertot las processions – de Morès tanben

19'25 Relacions – Cominac – no'us frequentavan cap, qu'èra giradis de l'aute costat – que montanhavan del costat de Lièrs, a Biert – o devèrs Coliar o les Portèls

20'15 Vrenhar – que prenian le trèn a Foish – le còl de la Croseta e partir a pè – vrenhar a Esperaza, les Pepius (Pépieux) – un còp segat, que partian a la tardor

21'50 Véner – qu'anavan a Lordas véner vanilha – mes tanben sus la plajas – alas Fontelas, al Colat – que s'avançava quan èra joesa – le derrèr que venia en un pòste fixe a Lordas – avant, qu'anavan deçà la Belgica

23'30 Religion – messa a 9h e l'auta a 11h – la chicòta e la grana – la permèra que non èra cantada – qu'i anavan entà èster libres de trebalhar la vrespada – que dejuavan las gents – fèr vesilha avant miejanet entà nadal e a Pascas tanben – minjar merluça e ris al lèt

25'00 Quaresme – que's curavan la ola entà que fisa grassa

RL-09[Ma-Bi-Gf-2]

0'00 Seguida – que fasian magre le divendres tanben – que fasian le confit – l'asinat

01'20 Intime – mestièr – pendent la guèrra, qu'anèc a Pàmias en çò de las surs – e qu'avian gorrins, non s'i minjava cap tròp mau – préner le tren a Tarascon – qu'i passèc le bac – après le bac, que trebalhèc de regenta – qu'anèc ena Nièvre – puish que cambièc pera Charente Maritime – cap de pont entà anar a las islas

04'40 Intime – la Nièvre – las gents non parlavan, cap tant coma cí, non parlavan cp – e que's fotian de son accennt – qu'i passèc 18 ans – e qu'acabèc era sua carrièra ena Charente – Nièvre : Langeron, Châtillon en Bazois, Cercy la Tour – le Morvan pas luenh – en Charenta : Agudelle e a Champagnac – n'avia pas que les chicòts – que fasia remplaçaments tanben

07'10 Ecole – ua classa de 40 escolans – que les calia preparar al certificat d'estudis – metòde

08'20 Aiga – aigüat en 1936 o 1937 – le pont que s'espatlèc – que calec fèr le torn entà les qu'i èran delà – que's fasian caufar le repèish a l'escòla – e hèr s'ac caufar sus le poèle

10'30 Boès – quin ac fasian

10'40 Escòla – portar la lenha – n'ac a cap conegut – la comuna que pagava la lenha

11'20 Bolangèrs – michas, mercas e les pans de 4kg – les pans cofadis qu'avian coma un capèl – qu'avia mès de mica laguens – le pan al cap d'un bròc e que'u traucavan entà carrejà'u – un còp per setmana – que fasian fornadas quan avian encara faria

13'10 Cafè – no'n crompava pas guaire – qu'i èra chicorée, mèslèu – que crompavan rocafòrt quan tuavan le gorrin – demorar que la lua fisquèssa bona

14'30 Lua - pas semiar a la maishanta lua – entà la lenha tanben, qu'èra importent

16'00 Lua – règlas – las femnas non devian pas fèr le salcisson – non calia cap que pujèssan sus un cesèr o autament le cesèr que's secava – non pas fèr la «mayonnaise»

17'10 Ruscada – totis n'avian cap un rusquèr – que metian a trempar les lançòus al rusquèr – 2 lavoèrs – qu'anavan bàter les lançòus – en le rusquèr dab le cendrèr (un vielh lançòu) – aiga borida – le leishiu – qu'ac tornavan fèr tres còps – la cendre de ror n'èra cap bona, le leishiu qu'èra rog – que rosejava – cada un que's fasia sa lenha

21'30 Guerre 14 – sa pair qu'èra amputat d'ua cama – son oncle qu'èra estat gazat – que's s'aucupava de la usina electrica

22'40 Electricitat – que calia demandar l'electricitat – qu'i èra un piquet pas luenh de la maison – que pagava tant per lampa

RL-09[Ma-Bi-Gf-3]

0'00 Seguida – n'existava pas qu'a Biert, aquò – electrifiada en 1918 – que calia demandar al maire – que fiel – n'èra cap tròp fòrt, 110V – que traucavan la paret e sus ua porcelena

02'50 Guerre 39/45 – maquís a la Croseta – que vengueren desvalisar era esçaria, la mairia entà els tickets – les tickets – juives qu'èran arretiradis ací (on ?) - que s'amagavan – Levy – que partiren a Sent Pèir (?) pr'amor n'èran cap autan pròches de la rota

06'40 Idem – un còp quan les maquís averen balhat un kg de sucre a Francine – que l'anèren pagar ath espicièr pr'aquò, après

08'00 Idem – quan passèren les alemands – sa gran mair qu'èra sortida de'n çò de Faieta – que s'avia trincat le còl del femur – que feren un tèrratrum terrible – que viren les alemands a pujar al maquís a la Croseta – ua font davant çò de Terriu e la niet que tornèren a baishar – que comreneren que no'us avian cap trobats – le chaufur qu'èra estat arrequisicionat – qu'avia dit a las gents del vilatge de partir – que partiren pendent 6 o 7 oras ena montanha

10'20 Nadal – desempuish la Senta Lúcia, de cap a 7 oras, 9 oras e 11 oras que soavan las campanas – j'avia trebalh Batiston, le campanèr – aqueste que responia a la messa – que devia díser : en latin «??» e que disia «dijós les pomèrs» - tanben «te rogomus, audi nos», que disia «e rosèga entà que l'òs» - St Lúcia – les dias qu'alongavan e que prenian coratge – quan èra sus le cloquèr, que'u disian «non t'anes cap tuar !» - que responia «E qué't va fèr puisque som assurat !» - qu'èra content quan i avia un mort pr'amor qu'anava tocar sòuses d'aver soat !

14'45 Rogacions – 3 dias avant l'Ascencion – qu'anavan benasir las recòltas – que cantavan «te rogamus, audi nos»

15'20 Carnaval – que passavan de maisons en maisons – dà'us ueus, bonbons, pescajons

16'30 Festacion – 25 d'aost – entà la «Saint-Barthélémy» - en Prat Vediau – le musiciens de Massat – trompeta – que s'i dançava le quadrilh, la valsa – gents que baishavan entà Nadal – que vesian las lanternas a baishar de pertot dab la niet – que sabian qui èran segon d'on arribavan

18'10 Nèu – que n'i avia plan – son oncle qu'avia dit un còp qu'i avia tant de nhet qu'anava entrò la frièsta del permèr – quan fonia, qu'i avia inondacion – que disian «Gents de Biert, gents d'aigüa» - ua inondacion enas annadas 80 – qu'anèren cercar ua sòr de son gran pair eishul còl – un vielh bufet, quan l'inondacion èra partida, quan l'obriren, que'n sortic ua truèta

20'55 Broishas – qu'èran iletradis sovent, ignorents – que parlava d'embroishar

22'15 Poders – tà las brutluras – que trasia la dolor

23'50 Lenga – non parlavan pas que patoès ací – dab qui parla ara ? - digun, ça ditz (mèma s'ei un shinhau exagerat)

RL-09[Ma-Bi-Gf-4]

0'00 Medacin – que fasian la comission pel caufaire del car o pel factor

0'55 Returbèr - «lua mercuda coma femna barbuda, cada cent ans que n'avetz pro d'ua» - «tuit de l'aost, l'aigüa tà Ost» (?? - pas segur de Ost)

01'55 Lenga – diferença dab Aleu - «ètch» que disen – ací : «un casabèt» - elis «un casabètch» - «le can» ací, «le gos» a Castet d'Aleu (fauç)

03'35 Saurat – que venguian mès deth costat de Sèish