Collectage de Julien - (Biert-09)

RL-09[Ma-Bi-Pj-1]

«Eth patoés, ja'u compreni encara, eth francés pas tròp !»

0'20 Sobriquet – sortit de Caròl al dessús del vilatge de Bossenac – al Menusièr del Caròl

01'10 Toponymie – le Caròl al Pòrt e Caròl a Bossenac – maison de la gran mair de Josette : Pèir Perdut – cap d'autas maisons a naut

02'25 Intime – a Caròl, tres menatges : pair, mair, frair, bèra sòr e el – un oncle qu'èra vengut ací e que l'avia prepausat de vier a Biert – 2 vacas al començament, e 25 a la fin – fèt boès, fèr «grume» - le grume : que son les arrondilhs de boès (les billes) – de cap a 6m

04'15 Lenha – al debut, amb un passa-pertot – e féner dab ua massa e les cunhs – ua arressèga de dus mestres – quin se passava dab le passa-pertot – ua bona ententa dab l'aute tiraire

05'15 Idem – fèr ua òsca – un còp de passa-pertot – fèr sautar le bòrd dab la pigassa – e un còp de passa-pertot per derrèr – e devarar la lenha al vilatge dab un parelh de vacas – le trinca-bal : duas ròdas – qu'èra coma un rotlèu

05'50 Idem – devarar dab un parelh de vacas – de Bossenac a Camp d'Alh al Còl de Pòrt, partir a miejaniet e tornar a miejaniet – cargar les rotlèus dens la careta, le trica-bal darrèr – un dia

08'00 Caminar – totis – le qu'avia ua bicicleta, qu'èra un miragle – un país de misèras – plan gents per pòc de terrencs – tot qu'èra trebalhat – la vianda cada sies meses – entenut qu'anavan cercar un òs en çò del bochèr enà fèr la sopa – se i avia 5 menatges, l'òs que fasia le 5 menatges – le derèr n'avia cap plan jus

10'00 Idem – mair qu'anava segar a Leitora a pè – partir 5 o 6 amb un sac de cap al Gèrs

10'40 Vrenhar – tanben – mes qu'èran praubes ací, les menatges n'avian pas que 2 o 3 vacas

11'15 Partir – gents que partian fòra del país – vrenhar e segar – que trobavan que fòra d'ací, que minjavan mès plan – l'asinat a totis les repèish, n'anava cap mès – las gents que partiren pr'amor qu'èran sadols del praubèr

12'20 America – a Verneda, plan – que fasian de tot – quan partian, que's fasian vier les uns als autis

13'20 Aigüardent – qu'i èra anat de còsta a Tolosa, a Lardèna – qu'an dret a 1000° - 20 litres a 50° - quan fasia 30l, que calia trèr les 10l de mès autament la Regia, se passava, que pagavas l'aigüardent – el, quan despassava, que dava le tròp en ua persona que s'ac portava a casa sua – e els clients que l'anavan cercar aquí – Julien que travessava la plaça de Lardèna dab un ferrat entròl garage d'aquel òme – que calia trichar – pas james fèt arrapar

15'25 Idem – distillar le marc e le vin – fruta : non

15'55 Elevage – l'aigüardent, qu'ac fasia de mès – dus ans mes la femna qu'avia tròp de trebalh – alavetz, qu'abandonèc – que dromia al restaurant en pension

16'40 Idem – un brau – que n'avia un e que fasia pagar le «saut» - un còp, qu'èra anat a Massat endà fèr adobar les pès d'un brau que volian véner pr'amor qu'èra maishant – un faure a Massat e qu'i èra anat – aquò fèt, que se'n tornèc a casa – mes qu'èra esnervat – qu'avia un can – quan fuc al camin que va al font del Fèr, al Jorius – le brau que'u botèc un còp de cap, l'envièc darrèr la rota – e 4 o 5 còps de cap atal e fè'u sautar a 5m de naut – le can le traèc eishus – un tipe de las ròdas, Lucien Sutra, que'u vic e qu s'arrestèc – le can le survelhava – que'u tornèren levar e l'estaquèren ací – que l'estaquèc e que'u portèc a l'espitau – que l'avia torçut le thorax – dus o tres dias après, a l'abatoèr – sovent accidents dab braus – cada an e sovent le pipe netejat

22'10 Idem – idem – quan la vaca èra de calor – que's fasia pagar 5fr - «la monta publica» - gents d'Aleu que venguian

23'15 Anecdote – un parisien – qu'avia la bòrda de l'aute costat del pont e les estivants que venguian cercar lèt – un coble qu'arribèc quan èran en tren de mólher – la femna que diguec «Jean, viens voir ! Ça, c'est le taureau. Il a toute ces vaches pour lui» e Julien que responec : «Ça, ce n'est rien, quand il fait la monte publique, il y a des jours où il en a 5 ou 6 !» - la femna que'u diguec «Tu entends Jean ?» - l'òme que responec «Et oui, lui il change de vache !»

26'00 Lèt – véner-la – on anava le liuraire – qu'anava a Riu Cròs – al debut, ua fruitièra a Massat – la bastissa qu'i ei encara – le qu'avia 10 litres, qu'èra un miragle – 20l per vaca eth – véner 100l de lèt, n'èra pas mau per ua petita espleitacion

27'40 Oelhas – que n'avia a Bossenac, a Caròl – quans se n'anèc, son frair que las venec – Tarasconesas – vacas : Brune des Alpes – mes Gascona quan èra joesa mes n'ei pas leitèra – non li pòdes pas tròp tocar le braguèr – la Gascona qu'ei endal vedèl – pas Castà ací

29'45 Chavals – del costat del Pòrt mes pas guaire – ases : pro rare tanben – a Bossenac, le Baron

31'00 Mestièrs – un faure a Bossenac (a Massat ?) - menusèrs o maçons

31'40 Semiar – un pòc de blat : 10 sacs – garbèrs dinc als arbes

RL-09[Ma-Bi-Pj-2]

0'00 Seguida – bàter dab ua petita batusa – 10ada de personas e passar la garba en la batusa – quin marchava

01'20 Quistar – dar un tròç de pan e fèr cochar l'aute còsta al fòc – pregar : que's fasia – le curè que dava la comunion al que s'anava morir e que podia anar al cèl atal - «autrament, sai cap tròp on anava» - le curè qu'arribava de Massat, pujar a pè on i avia un malaut – avant de soar le medacin, que soavan le curè – le medacin al darrèr moment

03'20 Medacin – qu'èra de Massat – qu'avia avut un otita e un especialiste de St Gironç qu'èra vengut a casa, a Caròl – le pus qu'avia travessat le carrat e qu'èra arribat al matelàs – qu'èra en maishant estat – le medacin normal que s'aperava Anèl – que puejava a chaval

04'50 Guerre 14 – sa pair – qu'avia fèt tota la guèrra del començament a la fin – que n'èra estat maulrós, no'n parlava cap tròp – 5 ans en las trenchadas sense èster blaçat – fantassin e un fusilh – e atacar les Alemands

06'10 Guerre 14 - Le Pintre – quèra un frair de sa mair – que se n'avia vist – qu'èra agent de ligason, cap de telefòne – que calia portar le papèr – non tiravan cap als pès les Alemands, mes al cap – le frair de son pair qu'èra estat blaçat en ua cama

07'55 Sobriquet Pintre – perqué le Pintre – un oncle qu'èra cheminòt a Tarba – qu'avia un parelh de vacas – que torna sus quan les i perpausèc de vier víver ací – que's perdec al femna tres o quate dias après la retrèta – en anant véser sa sòr, que cagec morta – e que's trobèc solet – atal que fic era sua perpausicion

09'55 Idem – perqué le pintre – quan èra joesòt, qu'avia pintrat ua pòrta amb merda

10'30 Sobriquet Biert – Matiu, en çò de Lucia, de Maria de Manhac, de l'Eishart, de Janvier (o Jambièr), Pistèn, de Maurin, de Machina, de Rata (tot dit per Josette e Claudine), del Guin

12'40 Société – gents goalhards – sac de faria de 100kg – Jean Marie del Guin – que portèc un sac de 100 kg eth solet dab ua marcha

13'45 Personnage – Leon de Degar – qu'avian trobat ua sorça al dessús de Biert – qu'i avian botat joesis endà fèr la trenchada – non voleren pas – eth, Léon, qu'avia fèt la trencada tot solet – qu'avia pròche de 80 ans – qu'avia ua «copina» a l'Ishèra (o Lishèra) – qu'avia de cap a 90 ans ans e que passava en çò del Guin eq ue disia «que m'i cal tornar» - qu'i anava a pè – qu'èra plan recebut

16'25 Idem – idem - istoèra del supositoère – un còp Léon qu'arriba ací e que diz que n'anava pas tròp – que s'avia botat le supositoère dab l'envelòpa - «ja me n'a fèt véser»

17'40 Idem – la permèra television qu'i èra avut a Biert – tot le vilatge qu'anava a casa sua endà véser la television – Josette qu'i èra anada

18'40 Idem – istoèra del maquinhon d'Aleu quan crompava oelhas – al feirau a Massat – un qu'avia ensajat de fèr baishar le prètz 3 o 4 còp mes arren a fèr - «balha la man, que't vòli fèr tremolhar les colhons a la bragueta»

20'10 Feira – tostemps istuèras atal – de mercandejar – un còp, san pair de Jean de Camil que volia crompar un vedèl – que l'anèc sentir la boca e que didec «le te cal baishar, le tieu vedèl qu'a vèrmes» - l'aute que'u levèc la coa e que'u didec «viene sentir ací»

21'25 Natura – soenhar amb plantas – òc pr'amor n'i avia cap argent – james vist un veterinari al Caròl

22'15 Idem – remèdis – soenhar las vacas – quan non podian rumiar : un cafè fòrt amb un veire d'aigüardent qu eles i desclenchava la pansa – que marchava – gresilh sus la plaga

24'00 Broishas – non sap pas

25'00 Fèira – a Massat, qu'i èra un flòc de gents

26'00 Evolucion – le país j'a cambiat – n'ei cap mès la misèra – l'asinat, tostemps, maitin, mieddia, le ser – al Caròl, qu'i avia un mestièr (menusèr) donc que i avia argent qu'entrava – quan avian sopat, avant de se n'anar al lhet, que pinjavan un desquet de pomas – ua filha que s'aveusèc e que partiren a Vielanava d'Òlt (qui ?)

28'50 Menusèr – les cerculhs – entals praubes, en sapin – le que podia pagar, mes j'èra rale, qu'èra... (n'ac ditz pas) - le classic qu'èra de castanhèr – le ror qu'èra tròp present – que calia portar le cerculh amb ua barra entròl cementèri – le ceire o le noguèr enaths mobles

30'20 Lenga – patoès del Caròl diferent de Biert ? - a Caròl : «iò», a Biert «jo»

31'05 Idem – se'n parla encara ? - dab les d'ací – amb e de Matiu, patoès – amb les enfants ? Non – un nebot al Caròl, non l'avian cap parlat que patoès e qu'avia avut problemes en l'escòla – donc als enfants, no'us parèren pas que francés – pr'amor d'aqueth nebot que n'avia sofrit – qu'ei ua abituda – non parlavan pas que patoès damb la sua femna

33'10 Idem – a l'escòla, qu'èra plan geinant – punicions, non pr'amor que n'i avia tròp