Collectage de Marinette - (Biert-09)

RL-09[Ma-Bi-Pm-1]

0'20 Sobriquet – le Borrut – Campetas – les de Miquèla – ua auta, le Popaire, qu'avia popat deçà 6 o 7 ans – del Menet e de Gasquet

02'25 Religion – hòrt credents ací – a la messa cada dimenge – un còp, son pair non podec cap anar a la messa e que s'anèc excusar ath curè pr'amor que devia anar portar lenha a la sua bèla mair - «ja vau ua bona messa», ça l'avia responut le curè – devarar dab les esclòps e les solièrs dedens ua pòcha – que botavan les solièrs al Ressec de Pierròt e méter les esclòps en ua marge

04'15 Toponymie – vilatjòts – le Segador, Metús, Besirac, Còl de Bonha, Còl del Chicòt, Cana (Canne) – les de Cana que venguia a Besirac a l'escòla – 40 escolans

05'40 Idem – en tot pueijar : Còl del Sarralhèr – Còl de Vidal – Camp Fabar : en çò de las Mutas, e les de Simon

06'20 Escòla – a Campetas – avant ua escòla a Besirac – la regenta que crompèc ua maison e que feren ua escòla dejós – après, qu'anèc al Còl de Bonhas

07'45 Praubèr – les frairs e ua sòr de son pair que partiren – son pair que crompèc donc tot le ben – les que partiren, que reussiren – les del Popaire, que partiren a Tolosa – Elie que fasia la baladusa sus les bolevards a Tolosa – e son frair, en le comèrce

09'10 Partir - Baladusa – véner legumes dab un carreton a Tolosa – a Arnaut Bernard – un oncle de son pair tanben

09'50 Partir – SNCF – ua sòr de sa pair – qu'èran valents, non fasian cap las 35h

11'00 Fèsta del Gorrin – preparar 3 setmanas a l'avança - engreishar las garias – lavar tota la vaishèrra, fèr le gran menatge – sa mair se levava a 4h del maitin – que i avia le bolhon de garia, ueus mimosà, camajon, saucissòt, garia e le farcit, dus polets, un lapin en civet e las aurelhetas dab ua crema e ris dab caramèl – que cantavan les òmes e que les entenian de luenh enlà – la niet que s'i tornavan mes mès leugèrs

13'10 Cantas – «Rossignolet d'un bois, rossignolet sauvage, apprend moi ton langage, apprend moi à chanter» - Josèp al Còl de Bonhas que cantava ua canta sus la guèrra en la trenchada, que'n ploravan - «J'ai connu Berthe, une fille charmante, aux yeux noirs promettant le bonheur» - «Sous la ? desèrt, praube pastor de Sèrra, que güèrdi le bestiar tranquilet e pensiu»

je rerègle la lumière

RL-09[Ma-Bi-Pm-2]

0'00 Seguida - «la cançon del pastor»

01'15 Société – aperar les vesins dab lançòus – dab les del Còl de Bonhas – quan i avia qualquarren de grèu – que comunicavan atal

02'20 Bàter – preparar la cort – bosar – despiquar al garbon – a la fin, ua machina de despiquar comuna dab les de Besirac, Còl de Bonha, Cana, e Bòch (Alèu) – tiradas per las vacas – quan avian acabat de bàter, un vesin, Emile de Joan-Caut (desbrembat de'u citar,qu'ei a Campetas, m'ac pensi) – minjar un lapin – escanar-le – pastas, camajon, saucissòt – e ueus mimòsà – pas bolhon endà bàter – fromatge a la fin – e vin a béver – e aigüardent a la fin

06'50 Vinhas – un pè al Còl de Vidal – ental rasim – plan de ceseras (Guindolas) – pomas entà l'ivèrn e véner pomas, castanhas e trufas – qu'èran venudas après a Arnaud Bernard – qu'èran Reinetas grisas e rojas – Cuel d'Ase, mes n'èran cap famusas – que fasian cidra – pruas d'Agen – las Sent Antòni (Josette)

10'20 Bàter – móler – que calia portar le sac de blat eishul còl – travessar le bòsc devarar entròl riu e tornar pujar a Morès – un molièr qu'i èra – deishar le blat aquí – a Marteror, sa mair que fasia le pan – la faria al grèr – la cheminèia que passava al grèr, donc non torrava cap – les sacs de gran qu'èran bèls – que portavan tot a la man – per on passavan – qu'èra mès avient a pè que dab un ase

13'00 Caminar – que caminavan – ua niet que partiren a 19h00 d'ací dab la lantèrna (on) – e tornar a 0h00 ací – qu'i èra ua emission en la radio – qu'èra tot pròpra la natura

13'50 Cominac – frequentà'us ? Les de Morès, òc – ací, sustot les d'Alèu – ua espiçaria, al Capdèth, la maison de dejós – les d'Alèu qu'i venguian entà fèr a las cartas – 6 km de la limita – ua chicòta ora entà anà'i – passar pel riu de Bòch e tornar per... - anar dançar a la fèsta d'Alèu – qu'i anava pr'amor qui avia un cosin aquiu – autament, james n'i seria poduda anar

15'50 Autorité parentale - anar dançar a Massat en çò del Griu – que calia èster entrat avant la niet – sa mair que la demorava dab ua branca bèra entà saber dab qui tornava – se tornava soleta, qu'anava – senon... - qu'èra severa !

16'40 Idem – vosejar les parents – son pair que disia «vos» a son pair – un gran respèct endals parents

17'25 La Catalinata – qu'èra anada a Madagascar – e puish que mièc ua vita de bohèmi – véner gulhas, alumetas – era, que'u davan un salciçòt, un ueu – qu'èra vestida de colors coma en las islas – tostemps, un paraploja, mèma quan fasia bon

18'40 Le Catalinat – qu'èra el que molia le gran

19'45 Galias - «las vacanças de las galias» - la Gota, un gran prat – un flòc de sautarèls – las galias qu'aiman – qu'estacavan las galias per las camas e que pujavan a la Gota en ua broeta – que's neurivan dab aqueles sautarèls – n'avian pas besonh de dar-las gran – que n'i avia ua vintia de galias – les ueus que'n minjavan soent

21'10 Alimentation – asinat, camajon, salcissòt, faria de milhòc o de blat – la vianda quan i avia la feira a Massat – confit de gorrin – mongetas – le burre dab la barrata e le viron – que'u venian

22'55 Burre – sa mair qu'anava véner le burre a St Gironç – qu'i metia ua cinta e ua grana faudilha – e la bòla amagada dejós – que prenia l'autobús a Bièrt – crompar un chiu de tabac, cafè e savon dab la moneda del burre – amagà'c pr'amor dels alemands

RL-09[Ma-Bi-Pm-3]

0'00 Guerre 40 – marcat ner – a Massat tanben – les alemands que s'èran arrestats a Bièrt – 23 de julhet 1944 - qu'anava cercar le pan en çò de Maria del Guin, qu'avia 8 ans – la plaça qu'èra tota encerclada – dab les fusilhs – qu'anèc pr'aquò a la bolangeria – la marchanda que'u fec viste tornar partir a casa - «Mes on vas le meu chicòt ?Torna te'n, no't regires cap...» - qu'avian requisicionat tot le pan

02'10 Idem – maquís a la Croseta – que les entenian a tirar – qu'èran inquiets d'aquò

0300 Vrenhar – ua còla – la còla de Champagne – dens l'Auda – que's fasia un chiu de moneda – cada un qu'avia dret al vin – que n'i avia entà tot l'ivèrn – ja èra interessent

03'50 Aigüardent – son pair qu'anava a Tolosa – que calia que fisen tot ací a casa, las femnas – les devers a partir de 22h, pr'amor qu'ac calia fèr tot avant – le maitin, qu'anava rincar duas règas de trufas avant de partir a l'escòla – anà'i a pè (a l'escòla) – après, qu'avec ua bicicleta – les professors que sabian qu'avia ua vita dura – le pair que partia un mes e meig – octobre e novembre – Leguevin tanben – Emile de Joan Caut qu'i anava tanben – son pair qu'ac fasia per un oncle sieu sortit de Soenhas

06'50 Idem – alambic portatiu – son gran pair mairau qu'anava a Tolon dab aquò eishul còth – partir dus meses – e qu'anava segar en Cerdanha a pè – amb le dalh eishul las esquias – que's fasia plan : Paulin, le pair de la Muta, qu'i anava tanben

08'40 Toponymie - Soenhas – le Cruèr – un assassinat – son òme qu'èra bavart – que didia qu'èra riche, que n'avia mès qu'eths autis, etc – qu'èra partit fèr aigüardent e sa femna qu'èra soleta – que vengueren tustar a la pòrta, les vesins – que's passèc mau – non sabèren pas çò que's passèc – que la trobèren morta darrèr ua pòrta e que cramèren la maison – que partiren – non saben cap mès s'èra un espanhon o pas – qu'èra de cap a 1941 – qu'avia metut la pòur al país

11'30 Aigüardent – un dia, sa pair que n'avia fèt a casa per elis – qu'i avia vesins – mes un qu'avia le diable en la pèl (le Popaire, s'è plan comprés) – que's menfidèc d'el e qu'arrestèren de fè'n quan non lo viren mès – qu'ac pleguèren tot e qu'amaguèren tot çò que calia dab èrba eishus – qu'i avia marc que sentia – qu'ac portèren al font del rec – a 4h del maitin, qu'arribèren les gendarmes – mes non trobèren cap arren

13'20 Conflit voisinage – n'arribava pas – mes un qu'èra plan pelejaire – anar trebalhar en çò dels uns e dels autis – que s'ajudavan totis – un dia on arrincavan le maximum de trufas a 7 per exemple – las trufas qu'èra la basa de l'alimentacion

14'30 Trufas – las Bretonas mes n'èran pas bonas - las Beauvais – qu'èran bonas – las Binge qu'arribèren après – bon entà la machada e un ueu eishul plat, qu'èra un bon repèish

15'50 Aigüardent – Emile de l'Asaigüat que partia en nòrd e que demorava dus o tres meses

16'15 Deuil – qu'arrestavan de trebalhar quan un se moria – qu'i podia aver un prat d'èrba, qu'èra acabat – que s'i metia un lançòl ner eishulas pòrtas – ua niet qu'anavan vellar – les vesins que venguian pendent duas niets – devarar le cerculh en ua carreta dab un lançòu blanc – al cementèri de Biert – al cap del pont, le corbillard arribava – vacas dab la carreta – òmes quan èra un òme – e femnas quan èra ua femna – entà trèr le cerculh de casa, qu'èran les òmes qu'ac portavan sus la carreta – le poèle : devant le corbillard, 4 femnas que tenguian un lançòl ner devant le cerculh – quan èra un òme, qu'èra elis qu'ac tenguian

19'20 Idem – messa dels mortis – trista e en latin – qu'èra cantada – Pujolet de Morès que venguia cantar a Biert (e a Morès tanben)

20'15 Idem – dòu – quan «bona mamà» se moric, non deveren cap escotar la radio – non calia cap ríser tanpòc – plorar mès ? - qu'ei vertat : plorar, cridar

22'20 Broishas – e broishs tanben ! - quan ua vaca avia vedelat, ací, sa pair que barrava la pòrta de la bòrda pr'amor se le Popaire (le vesin) passava le cap per la pòrta, le vedèl non popava cap – un òme, pas luenh d'Aleu, al Golet, qu'èra reputat entà desembroishar

RL-09[Ma-Bi-Pm-4]

0'00 Seguida – que l'anava trobar - «no'm digas cap mès...» - e le ser, le vedèl que popava - «urosament qu'i èra»

01'00 Broisharia – entrar le gorrin pel derrèr (qu'ac fasian a casa) – que calia pr'amor s'entrava normaument, e s'ua persona èra pr'aiquí, que podia arrestà's de minjar pendent 8 dias – s'entrava de derrèr, que minjava – qu'i cresian – fèr le deishir atal tanben

02'10 Idem – le desembroishaire – que didia pregairas entà las vacas

02'30 Formulette - Le Prumèr Dimarç de Març - « Le prumèr dimars de març/tota bèstia colombina/bota'l cap dejós la'spina/era'm vic/ iò non la vi/pregatz a Sent Martin/Que totas sián mortas deman maitin/le prumèr dimars de març/tota bèstia colombina/bota'l cap dejós la'spina/iò la vi/era no'm vic/pregatz diu/que no'm pic» - après, sa mair que trincava un chiu de pèl a las mainadas e que l'anava méter eishus ua rominguèra – no's podian cap mès fè's picar per ua sèrp – qu'èra quauquarren d'importent endà era

03'30 Idem – quan un prat d'èrba èra estat dalhat e que n'i avia un flòc, que pregava Joan de França -

«Joan de França qu'ei arribat/amb sa granda claretat/le Senhurt en via/benasit sia'l dia/le Bon Diu t'a creat/e la Senta Trinitat» - que podian partir, non podia cap plàver, que podian fèr l'èrba – qu'ac disia la sua mair

05'05 Surnaturel – son oncle qu'avia un don – qu'avia demandat de'u dar un tròç de vianda – que prenia le tròç de bifteak e que botava las mans dessús, qu'èra tot congelat – qu'èra a Tolosa – ja se'n servia sovent a Tolosa, monde que'u venguian véser

6'15 Abelhas – sa pair qu'aimava plan las abelhas – 7 o 8 bucs – qu'i podia anar, no'u picavan cap james – que las parlavan en díser causas gentilhas – en estiu quan eishamiavan, que volia díser qu'anava fèr bon – non las calia cap deishar partir – que tapavan sus casseròlas entà fèr-las tornar – que's posavan sus un pomèr e la niet, sa pair qu'anava copar la branca e que las fasia entrar en buc, totas – que fasia un bugàs - «veutz ací, veutz ací !», ça disian – que calia fèr brut, qu'amusava las mainadas

08'55 Dòu – abelhas – quan i avia un mort, qu'i portavan un carrat ner als bucs – que portavan le dòl

10'00 Nadal – fèr magre – la merluça – devarar la niet dab las lantèrnas – o garbons - «cantem nadal» que cantavan en tot devarar – las gent de'n faça que devaravan atal tanben – que les entenian a cantar tanben – la glèisa qu'èra plea

11'40 Idem - «cantem nadal» - que canta – un còp, un cosin qu'èra vengut mes non parlava pas patoès – qu'avia dit «pourquoi vous avez chanté Sacré Nanard, Sacré Nanard ?» - que portavan un present al vesin, mèma s'èra maishant – que li portavan un «gateau»,un dessèrt – e que fasian la fèsta a casa – qu'i èra un civet

13'15 Idem – la buscalha – sa pair que la botava en fòc e le mès chicòt que fasia le signe de la crotz sus la buscalha – que calia que demorèssa entròl purmèr de l'an – ua mandarina coma present

13'45 1èr de l'an – qu'èra importent d'aufrir quauquarren als parents – ua botelha d'aigüa de Colonha endà sa mair e un paquet de tabac endà sa pair – mossa en ua buèta de sucre e qu'i botavan aquel chicòt present als parents - «que vos soetam ua bona annada acompanhada de plusieurs autas»

15'00 Candelèra – que calia fèr pescajons – en tier ua pèça d'òr en la man, non n'i avia cap plan – ua pèça d'argent autament – getar le permèr pescajons sus l'armari – aquel pescajon qu'èra destinat endalas amnas del Purgatòri de la familha

16'30 Purgatòri – que'n parlavan soent – que's disian que non podian pas anar al cèu pr'amor que calia èster tròp perfèt entà anà'i – alavetz, que devian passar pel Purgatòri - «aué, urosament que rasonam diferament»

18'00 Infèrn – que'n parlavan tanben – que disian que le bon diu anava botar las mainadas a l'infèrn – que renegavan plan las gents (Josette) – son gran pair, le pair de sa pair, qu'èra plan religiós - «Diu me damne» qu'èra le juron – mes son gran pair que disia «Diu no'm damne» - «que'l fòc del cèl te devale» - un gran pair de Claudina que disia a la sua nora «al Bon Diu, qu'i cal créser, Diu que'm damne !»

20'50 Nadal – la niet de Nadal, que cocava le fòc – que calia que la placa sia pròpra pr'amor las amnas del Purgatòri que's venguian apausar sus la placa – netejar la placa del fòc – non deishavan pas arren sus la taula quan partian – que's rescaufavan ací

21'55 Dòu – non calia pas parlar d'un mort a casa - «Diu te güerde» ça disian quan qualqu'un se n'anava

RL-09[Ma-Bi-Pm-5]

0'00 Seguida – «le praube de papa, al cèu sia, ...» (Claudine) – le respèct dels mortis

0'25 Candelèra – messa de las candèlas – anar fèr benasir cièrgis – e endà èster protetjat de las broishas : 3 gotas de cira eishul braç – non riscavan cap arren atau

01'15 Dias caumats – dimenge – interdit de lavar la farda, tocar ua arressèga, le dalh – james trincar un arbe al dimenge – l'èrba a entrar, òc, qu'ac fasian mes autament arren – un returbèr : a Jammes, un òme que non cresia en ren, qu'èra anat desrocar un arbe le dimenge – ua ver (??) de sang que desquèt de l'arbe e l'arrosèc pertot – que'n fuc sanglaçat – james mes n'ac tornèc fèr – son pair qu'ac disia «que volec fèr le malin e le bon diu que'u punic»

02'50 Idem – tanben Dijaus Sant ena vrespada e le Divendres Sant – las campanas que partian a Romes – que fasian tapar coma claquetas (crécelles) – les enfants de còr qu'ac fasian – endà Pascas, que calia estrear, aver qualquarren de nau – a Pascas, que fasia bon, pauc o pro – ua jupa, un paleton

05'40 Materor – anar a la messa – e non pas trebalhar

05'50 Ascencion – n'èra cap le mès importent

06'10 Nadal – ua costuma – non calia cap anar caçar – que cau deishar las bèstias tranquillas – pr'amor las bèstias non vos atacaràn cap james ua niet de nadal – qu'èra ua niet envolopada de mistèri

09'20 Rogacions – ua messa pendent tres maitins – qu'anavan a la messa e le curè que benasia las recòltas – les tres sectors – recitar las litanias dels Sents

10'35 St Joan – fèr le fòc – cada un qu'ensajava de fèr le fòc le mès gran possible – del costat de Carabàs, que'u vesian – e le fòc a Biert – que s'i cantava un vielh cantique mes non se'n bromba cap – que's mascaravan de sueja - quan le fòc èra presque mort, que sautavan dessús

12'25 St Joan – sa mair qu'anava aturar flors als prats – que i calia anar avant que le solelh se leve – anà's banhar les pès tanben – penjar un boquet al cap de la pòrta – qu'avian poder las èrbas d'aquel dia – e tanben endà suenhar – las fuelhas de noguèr, la grimoèna (entà las plagas) – le noguèr endà les uelhs, las dolors – fèr un boquet de blat endà aver sòuses tota l'annada

14'35 St Pierris – ua fèsta importenta – n'anavan pas a l'escòla aquel dia – un monde fòl - «bona Mamà» que'us acompanhava e que les prenia limonada – qu'èra ua fèsta per elis – que partian de Biert – ua banhèra que portava a torn de ròtle – e que cantavan (que canta) : «Pendant que les impies/les esprits forts du temps/des dieux de leurs folies/font l'objet de leurs chants/à ton saint-serviteur/au chef de tes apôtres/dieu, seigneur créateur/nous consacrons les nôtres» - que s'ac cantava al burèu – e que fasia cantar aquò a sa collègas !

16'50 Idem – totas las paròpias que s'amassavan – que fasian le torn de Massat – e qu'arribavan a las glèisas quan las derrèras personas deishian – un monde inimaginable – qu'anavan minjar al Pueg – e que demoravan las Vrèspas – e tornar partir a Biert en tot cantar dab la banhèra – qu'i passavan tot le dia

18'10 Neuriça – sa gran mair que n'èra estada – qu'èra partida a Tolosa en çò del Baron de Saint Blancat – sa gran mair qu'avia coma ua notorietat dab un caractère plan trempat – non cred cap que la remplacenta se fasia pagar

20'00 Lenga – diferença – pas plan mes que n'i a – Toulze qu'a metut las diferenças – ací que disen – ací, qu'ei «mort» - a Biert, «mòrt»

21'00 Lenga – diferença entre «ua» et «la» dab son accent

21'25 Lenga – S'avetz consciença deth vòste accent ? - non

RL-09[Ma-Bi-Pm-6]

0'00 Carrière professionnelle