Collectage de Georges - (Le Port-09)

RL-09[Ma-LP-Sg-1]

0'00 Intime – plastraire al Mont de Marsan - «un landés que naja coma un peish que's nega» - qu'ac avian entenut díser enas Landas – e a Pau tanben, qu'ac avian dit

02'25 Sobriquet – del Rinche, e de Joan d'Alèxis – que l'aperavan peth prenòm – Francés, Josèp, Joan qu'èran les noms d'ací – totis qu'èran Sablés

04'55 Sobriquets del Caròl – començar per naut - en çò de Miquelet, de Grabièl, de l'Artilhur o del Talhur, del Caporal (èra estat caporal a l'armada), de Torrèr, de Foga, de Ratada, de la Chicòta, l'Agidet, Burraton o Prince, de Catin (n dental), de Joan d'Alèxis o Rinche, de Carlaton, de l'Agraulat, de Joanòt, les de Burre, le Joson, le Callat (devia vénguer de la «calla»), Balalon, Menassa, les de Vida, de Sardet, les Burratons (auta maison), les de Cochèr, ??, Pierre del Gravat, les de Ramon

08'40 Population – qu'i a vist 105 personas ací – del temps de son pair, 200 – 65 mortis al Pòrt – pro qu'èran mortis a casa après, e non son cap sus le monument -

09'40 Ara – qu'ei le mès joes, qu'a 83 ans

10'40 Toponymie – vilatges del Caròl entròl Pòrt – le Caròl – un caròl que fè «falaise», qu'ei un «caròl» - la Folia, qu'i èra ua fòrga d'autis còps – on ei le «mineraie» - ua mena de fèr - que s'apèra «le Caròl del Menèr» - Galin, qu'ei le nòm d'ací ental Travieit de Dessús – la escòla : le Pas del Caròl – le Travieit = que deu èster «de l'aute costat del avieit» - un «aveit» qu'èra un sapin – a gaucha en devarar, qu'èra Eisharton – n'exista cap mès – La Espiassèra – Le Salvís, per el que vòu díser «que non vau cap le còp, que n'ei cap salvit» - Claudine que ditz «les Albins» - Arac – Labriòla, Mossèc mès amont e la Chica – e le cemintiri del Pòrt – qu'ei aquò le Pòrt – la Portelha – un passatge qu'ei un «pòrt», que fè «còl» - la Pèira Aguda, de cap

15'55 Idem – ena valea del Cortinhon – a dreta, les Ortrigons, les Porquèrs, Eses – dejós, Morèu (sombre), ??diar ? - la Rusa e Pitrelh – la rota n'anava cap a Cortinhon avant

1745 Mestièrs – que netejavan le país : cap soste, rominguèras, gestas – les arbes que n'èran cap bon entà ren qu'èran metudis al fòc – e qu'estauviavan le boès

18'30 Concession de bòsques de la comuna – on deguns n'avian volut proprietats qu'èra de la comuna – al diable – qu'anavan al dessús – qu'anavan talhar les arbes de l'Estat – le garde qu'avian mercat les arbes – mes que barravan les oelhs sovent

20'45 Bestiar – vacas e oelhas – oelhas plan, en cada maison – la Tarasconesa – Gasconas tà las vacas – puish qu'arribèren las Brunas de las Alpas (suissas) e que la crotzèren dab Gasconas – dejós le Pic, 3000 oelhas o 4000 bilhèu – que depen de Gotèts – l'associacion pastorala

23'10 Lèt – burre a Gotèts quan pujavan las vacas – ua gròssa bòla de burre – que transportavan le burre sus ua gorbilha – le burre qu'èra al Fons del Puech – la derrèra fèira d'estiu avant de devarar qu'èra la fèira del burre

25'20 Fèira – a Massat – a Tarascon, qu'èra tròp loenh – Vic de Sòs qu'èra tròp luenh tanben – Sèish idem, St Gironç idem

26'50 Gotèts – cabanas e bòrdas – la comuna que deishava bastir sus son terrenc – qu'i podia anar qui volia mes se passava 3 ans sense anà'i un aute qu'i podia anar – en estiu, 30 o 40 personas

29'45 Aqüèras – entà l'aigüa e arrosar les prats – 3 o 4 proprietaris qu'arrosavan dab l'aqüèra – que's partatjavan las aqüèras – que crusavan las aqüèras

31'00 Toponymie – Gotèts – qu'i avai sorças -l'aiga dels 3 Senhors – que botavan ua grana pèira dab tèrra e gason

32'35 Dalhar – entrò Gotèts que dalhavan – que s'arrestèc après la guèrra

33'20 Camps – pertot a l'entorn del vilatge – tota la valea qu'èra de camps – pomèrs, perèrs, cerèrs – cap de freishe mes autament qu'èran podadis cada tres o quate ans – ua penja qu'èra un arbe podat, esbrancaçat, e podat amb lo fuelha – que s'at davan al bestiar, al lapins – un freishe qu'ei estat podat, qu'ei polit – que venia tot noselut – ara, que n'i a pertot

36'00 Habitations – las maisons que son plan sarradas al Caròl – avant, le vilatge qu'èra mès luenh – mes ua lau que l'ac prenec – que tornèren bastir ací, mès aval – le fòc que s'i èra fotut un còp, le vilatge qu'èra tetat – que's cramèc tot – l'aiga qu'èra tròp luenh – que feren tets de lausa – que disian «lausas de Lordas» qu'èra estat un present pr'amor del fòc – qu'èra ua maishanta lausa, le dessús d'ua carrièra – en 1902 o 1903 – la lau qu'ei escriuta en la meria del Pòrt tanben – ua vielha qu'avia fotut le fòc, ça didian – quauques non s'èran cap cramadas – les peirons qu'empachavan la palha de se n'anar dab le vent – 1000 m d'altituda

39'10 Neu – non posava cap problema – pr'amor avant qu'i avia 1m de neu sovent – non vedian cap la neu – e que's gelava – le maitin que s'asseitavan sus sacs entà anar a l'escòla, coma sus lúbias – que fasian la corsa

43'20 Escòla -al Travieit – qu'èran 40 o 45 – 120 o 130 personas – que s'asseitavan per tèrra de tant de monde – ua regent per 40 mainadas – qu'aubesian e qu'anavan guaireben entròl certificat d'estudis – las gents que volian apréner – qu'avian traucat la França sense saber léger ni escríver e qu'avia creat un besonh d'apréner – «endà èster coma pertot o mès que pertot» - al Pòrt : escòlas al Travieit, a Arac, al Pòrt (dobla), Ortrigons, a la Rusa e a la Pèira Aguda

46'50 Lenga – la lenga d'ací qu'ei le patoès (o «l'occitan») - tostemps parlavan patoès entre eris – se didias un mot de patoès, qu'èras punit : «je ne parlerai plus patois en classe» - 100 còps, s'ac calia – e que demoravas après la fin – quan fasia bon, la regenta que parlava patoès per la frinèsta a gents que passavan en camin quan tu èras a copiar «je ne parlerai pas patois»

49'00 Idem – le certificat – la regenta que l'avia dit ad el e un aute : «iò, non vos presenti cap» - e el e l'aute que s'èran presentadis – non presentava cap tot le monde – perqué ? Non sap pas

01'50 Partir – avant la guèrra de 14, que partian trebalhar sus chantièr – a la fin, que crompavan un terrenc – qu'i anavan la niet e fèr venir le notari dab la niet – o que partian fonccionaris

03'55 Intime – qu'anèc trebalhar a Tarba, a Pau, a Lorda, St Gaudenç, enas Landas – e arrestar a St Guironç

06'00 Service militaire – un que s'èra botat sus las puntas dels pès entà la «toise» - de l'atge de son arrèr gran pair

06'35 Nadal – anar a la messa de miejanet al Pòrt – la sopa de pinta, la pintassada – qu'èra guairaben pinta – que deu èster batuda – qu'èra un crema chantilly – la merluça vant d'anar a la messa – la vesilha – dejuar

09'20 Hippies – que le diable se'n pòrte – un òme e ua femna que viven encara mès naut- ua qu'ei partida al Canadà – dus dròlles que demòran – n'emerdavan cap digun – ara, qu'ei la fin – non n'i a pas autant ué – a Eses tanben, ací – Pèira Aguda, les Ortrigons tanben – les mainadis que son «normalis» - las mainadas que trebalhan sovent

12'35 Broishas – n'i cresian cap – hmm...- ua que disian «broisha» - que soenhavan – un que trasia las dentses – qu'avia çò que calia entà darrigar las dents – que remetia les òsses en plaça

16'00 Lenga – le patoès de Massat qu'ei le mème – diferença dab Solan, Aulús e Tarascon – qu'èra luenh de pertot – qu'èra isolat de pertot – un tipe professor d'occitan qu'avia dit «qu'ei le veritable occitan»

18'50 Lenga – passat 40 ans fòra d'ací – e qu'a pensat tostemps a la sua lenga