Collectage de Aristide - (Massat-09)

RL-09[Ma-Ma-Pa-1]

Que preni en cors

0'00 Guerre 40 – mort dera mair de Claudine – per una dalfinada – qu'èra a far de pescajons – a Eses – qu'i avia maquisards – desnonçats per una femna abilhada en òme – ua dia ua colona d'alemands que montèren cap a Eses – s'avian res un paisan per monstrar le camin – de mau compréner – una femna tuada – 17 o 18 maquisards capturadis – partiren en Alemanha – que s'aperava Loubet, era femna que tuèren

02'30 Mair de Claudine

02'55 Mestièr aigüardentaire – partit ambe sa pair – en 1948, qu'èra partit dab un vesin entà l'ajudar pr'amor que tremolava – qu'i tornèc era annada d'après – dus ans après, que loguèc era caudièra – que partisquèc far d'aigüardent – a Rovenac (Rouvenac) ath ranc d'Espéraza, e «Berenac» ath ras de Quilhan (Brenac) – logar ath tièrç, se ganhava 1000fr, li calia balhar 30 – l'avia crompada : 340 000fr, ua nòva a 500 000 – li agradava pas ath sieu pair – l'acompanhava – quan partic soldat, se prenguec un nebot dab eth – que calia èster 2 pr'amor que calia portar de semals – una cooperativa a Rovenac e que brutlavan eth marc

05'40 Alambic – tirat per un chaval – après, quan la fasquèren arrengar, qu'i metèren ròdas – en 1964, era qu'a qu'èra estada tirada per un chaval – ara, que n'an 5 deras gròssas – eth n'a dus, aquera e era deth sieu pair – aquesta que conten 600l, era de sa pair, 500l

07'15 Idem – qui fasian eths alambics – a Carcassona, Elbé – Laffite tanben – qu'i ei era placa – (07'42) – era placa mès amont qu'ei deth ancien proprietari

08'00 Ara – que son solets ambe le gojat – avant, un centenat de caudieraires – 10 o 15 en cada comuna – al Pòrt, n'i avia plan – le derrèr s'aperava Rivère – qu'avian venut eras caudèras a un del Gèrs – ua que s'aperava Pons – un aute, qu'avian crompat a ranc de Castèlnòu d'Arri – ua epava, 200 000 fr

10'05 Partatjà's eth territòri – cada vilatge avia son vilatge – sovent, brutlavan ensemble – plan de rasims – a Vilespin, a costat d'ací (Verdun en Lauragais), qui 'èra estat 7 brutlaires ath còp – e que i avia de trebalh per toti – 60 ans a

10'50 Un vesin qu'èra anat fèr de mente al nòrd de la França – ua caudièra de 10 000 l a Carcassona - crompada – les i panavan era menta – calec que deishèssa era caudièra amont pr'amor qu'avia trichat, e panat – que revenia el estrèt le mente a Tolosa

12'25 Idem - Transportar - Ah debut deth siegle, las gents de massat que partian dab ua petita caudièra sul còl – una caudièra, pas que la cuva e le serpentin – que pesava 50 kg – que podian brutlar on que sian, ara, non – ací s'apèra «l'atelier public»

13'10 Quin hèvan l'aigüardent - le calia far dus còps – fasias ua caufa, recuperavas l'aigüardent e qu'ac botavas ena caudièra – aquí qu'i a ua colona qe permet d'ac far d'un sol còp

14'15 Que pesa l'aiga de vita – «70°, 60°, 55°» - «met un pòc de boès»

15'40 Metòde – coma son pair

16'00 l'òme met boès

16'05 Metòde – distillar la fruta – qu'avian «trapat» que quan le mond les i portavan prunas entieras, que calia méter mès de temps per ba distillar – calia fèr dus còps

16'55 Frut – le melon e les nefles non valen pas ren – après ací, coma avian copat la malhas, qu'avian tornat plantar prunas mes non donavan pas – podias distillar tot eth dia per ren – cau que la matièra sia fermentada – fruta madura, escrasada – las figas, que le'n cau tirar era coa – 20 ans que ba saben – las vapors que't pintavan tanben

19'45 Fruta – çò de mès bon : l'aigüardent d'agranhon – las cau amassar après era purmèra gelada – no'n fa pas sovent – quauques joves que vienen – quauques uns que fan aigüardent de vin entà fèr cartagena - 4l de most e 1l d'aiguardent – que permet de non pas far fermentar – qu'ei bon e pro sucrat

21'45 utilitat – conserva ambe prunas – en las tisanas – quan t'as fèt mau, quan t'as fèt un pic – que desinfecta

22'30 idem – un òme – quan se levava eth maitin – botava aigardent ena boca e qu'a escopia en fòc -atau, n'atrapava pas la gripa – que's moric d'un cancèr

23'23 Per las bèstias - cafè fòrt en aigüardent – que la fè rumiar – quan fè un vedèl, se met temps e qu'es fatigada : vin caut e aigüardent – qu'ei l'aiga de vida

24'20 Que pesa

25'00 Toponymie – ameu – Caton – sobriquet Pechet

25'30 Religion – ua arreligion on se fasian enterrar a part : les Pechets -

RL-09[Ma-Ma-Pa-2]

0'00 Seguida – avian un riton especiau per aquò – les derrèrs fusquèren enterradis a part darrèr era glèisa – non sap pas tròp d'on ven – del seu temps, èra la fin – ua femna enterrada de neit, a la tombada de la neit, le cementèri dels Pechets, al Quèr de Massat – le Quèr, un quartièr

01'30 Que pesa eth aigüardent

01'50 Lenga – que'n parlan encara a casa sua

02'02 Son hilh que va partir lèu entà distillar – ath ranc dera Ròca d'Òlma, que i va passar un mes – vesins a Masat que li hèn manjar las vacas

03'05 On va après – permèr Besset, e qu'anirà en Arièja «Le Carlà de Ròquefort» - a costat de la Ròca – qu'i va passar un mes – ath Ranc de Chalabre, a Sonac – après, que va a Villefòrt, a Pueg Vèrt e d'aquí a Roquefeuille, ont i avia era fèsta dels pesèls – al mes de març, a Bresilhac, ath ranc de Limós – qu'i fè de vin entà la Cartogène – puis qu'acaba per Massat

05'50 Al mes de junh, le controtlur de Foish que ven – filmi les plombs

06'30 I a 20 ans d'aquò, avia possat ua caudièra de d'autis còps sul còl, a 100 ans – dab les esclòps – que diguec «un còp e pas mès» - las gents qu'aiman béver un còp sustot – ath ranc de Limós, dab l'argent que fasian, que tornavan fèr le clochèr (?? pas clar) – aquera caudièra, i avia ua femna

08'55 Van descargar la caudièra - «le laisser ouvert, un jour, ça va» - les gens transvasent – Aristide commande les gens

10'20 Ara, qu'ei tot sol dins l'Auda per far d'aigüardent – tad eth que va contunhar – 15 € pel estat a cada caufa – transvasent, critique un peu ! - «16 l, allez 15 !»

13'00 Lenga – le gents ne parlan encara – ací qu'ei un pauc diferent – ací, que disen «l'ostal» - ací «le gos», a Massat «le can» - Massat qu'ei endre especial pr'amor non podian pas anar a Massat que per naut

14'10 Demographie Massat - Ath debut deth sègle, qu'èran 4000 – era glèisa de Massat qu'ei grana – que fè 55 m de naut – le monde quan venian a la messa, que portian ua pèira quan la bastiren

16'00 Lenga

16'30 Idem – en 1955, quan furen rapelats, que parlavan patoès en pòste – atau, les arabes non comprenian pas

17'00 Regiment – acabt le regiment en març 1955, en seteme, un gendarme t'arribèc e que calia que partissa l'endeman – ua compània que partic de Marselha – i passèc 3 meses dinc a noveme – la annada d'après, que rapelèren les de 1932 e les fasquèren fèr 7 meses – eth, qu'ei de 1932 – quauques uns qu'avian fèt 35 meses

18'20 On dròm – ací en ua maison – le proprietari qu'ei a Tolosa – de còps, se dròm al forgon, trapa a manjar, qu'a le caufatge - «som pas mau, non !» - le prumèr còp, li fasèt d'efet mes ara, li fa pas ren

RL-09[Ma-Ma-Pa-3]

0'00 Homme enlève le bois qui brule dans la chaudière

RL-09[Ma-Ma-Pa-4]

Vide la chaudière

0'00 Ouvre le couvercle

03'30 Vue à l'intérieur

04'00 Vident

04'30 Porte-le, porte-le, porte-le

05'30 Lavent

RL-09[Ma-Ma-Pa-5]

0'00 Que nota ce quin m'apèri sus eth carnet – eth vilatge – n'arrive pas à écrire Pyrénées

02'30 Eth carnet qu'ei cagut en l'aigüardent

03'55 Lenga - Totes les vilatges que'n fasia– ara, i a pas mès qu'ací – abans dins cada vilatge, i èra un burèu de tabac e qu'èra aquí on fasian eths papèrs – après les burèus que barrèren, que calia anar a Castelnòu d'Arri e push se tampèc tanben, e ara qu'ei a Carcassona – que s'apèra «un atelier public» - qu'envia les papèrs a Carcassona – las doanas que son a Carcassona – d'autis còps, les controtlurs que passavan cada setmana – mesuravan les litres, les degrès, coma avias escrivut le caièr – un distèr que disian, qu'èra le caièr

06'00 «Tu es gentil !»»

07'00 Perqué tant de brutlors a Massat ? - qu'èra un pais praube – un complement d'argent – le seu enfant qu'ac fa – que'u pausi ua question mes non compren pas – qui ac fè ara

08'50 «Tu es gentil, ja te'n sortiràs !»

09'15 Ara, que van cargar de rasims – la gent que portan le disnar

09'50 Bruishas – bèths un qu'i credian un pauc - «cal créser a çò que veses» - eth qu'anava ath cementèri tà préner l'aiga, n'a pas jàmes vist cap de mort a tornar – quauques que's fasian desembroishar – se fasian donar de moneda

11'00 Las fadas – non coneish pas le nom => «les fées»

12'30 Nadau – a la messa de miejaneit – ua messa a 23h – la gran maire que prenia ua lanterna – a Nadal, son pair avia acabat era tornada – qu'aimava de tornar a la maison

13'50 Pas fatigat de fèr aquò encara ? - aqueste maitin, no's podia pas botar ua cauçura

14'24 Començat eth mestièr en 1950 – 66 ans que fè aqueste mestièr – que'i fè ben de véser de monde – que'u mancaria – 20 ans a, que li metèren un ressòrt al còr

15'30 Dinc a on anavan les brutors ? - al Gèrs, Hautas Pireneas, Pireneas atlanticas, l'Auda – pas enas Pirenas Orientalas («au PO») - dinc a Niça, extrèt de ròsa – al Gard – la menta en Nòrd – un de Massat, qu'i anava – les i panava l'extrèt – no's podec cap tornar amiar la caudièra – al ranc de la Belgica – a Niça, qu'èra entà las parfumerias – eth, n'ei pas anat sonqu'ena Arièja e en l'Auda

16'50 Femnas tanben ? - qualqu'ua tanben – totas solas que partian – la derrèra, s'aperava Carrère, qu'èra nescuda d'Aleu – qu'anav en Normandia entà fèr de cidre – trapèt un òme de Massat – que's moric a Castelnòu d'Arri – qu'èra deth sieu atge

18'20 Las pèças d'òr – avant la guèrra de 14 – le pair e l'enfant qu'èran partits cap a la Provença – l'enfant que demorèc que panèc las pèças d'òr quan tornèren – que comprenguren que las avia panadas pr'amor n'èra pas anat enlò per las ganhar – que fasia véser las pèças a las dròllas entà las maridar – que data de 100 ans al mens – qu'èran partits 2 ans cap a la Provença – cap al País Baish – per l'Auda aval, l'Eraut – la País Basòl

20'20 Espanha – n'i a qu'i anavan per anar dalhar – copar de blat e d'èrba – que passavan pels còls a pè – passavan le Pui Morens – le paire de son gran paire qu'i èra estat – de cap a 1870 – l'Espanha qu'èra richa mès que la França – non coneguec pas aqueth òme – sa femna qu'èra arribada dinc a 1932 – morisquèt avant que nesquessa

22'20 Mendiants – monde qu'anavan quistar – se fasian donar de pan e de qué manjar – qu'èran de Massat - quauques que disian pregàrias : «les Setze ans» ? - que disian entà arríder, que paterejavan «Pàmias e Varilhas – Varilhas e Pàmias» - qu'ac avia entenu a racontar pels vielhis

gents qu'arriban

RL-09[Ma-Ma-Pa-6]

0'00 Régiment – en Tunisia – tardèt 17 meses – en regiments dels «zouaves» - tot qu'èra trebalhat – las bòrdas èran pròpras – en 1954, avian dejà «moissoneuses bateuses» - en Auda, que deveren aténer 10 ans de mès – lauravan dab tracors americans Caterpillar – trebalhavan la meitat de la propietat, l'auta que la deishavan pausar – fasian blat sus blat – les feren sortir de la casèrna per patrolhar de bòrda en bòrdas – les colons les i fasian manjar – fasian 4 bòrdas cada neit – a 200km de Tunis – a Pont du Fahs (El Fahs – en fèt a 60km de Tunis) – quauques bòrdas de 1000 o 2000ha

04'10 Rivalitats entre vilatge – avant son temps, que's batian entre joesis pr'amor deth aigüardent – dinc a Cominac o Èrce qu'anavan

05'25 Carnaval – que fasian moletas pr'amor las gents les i balhavan ueus – après, que feren 2 grops entà aver un chic mès de ueus – que tardavan tot le dia – le soèr, que fasian la moleta – qu'avian 14 ans o 15 ans - «èram jovis»

06'35 Les Pechèts – cagòts ? - non – en efèt

08'20 Hippies – 30 ans a – sovent, les mainatges que fan les maçons – qeue fan de teulats, que trebalhan – non calia pas anar desnonçar se plantavan cannabis, que podian fóter eth fòc a la maison – les deishavan traquilles – quauques uns que panavan – un que s'èra fèt panar fusilhs – qu'èran capables de tot

11'00 Aigüardent – hippies que venguen fèr aiguardent a Massat – de pomas sustot – ne cau botar sucre, autament non balha pas

11'40 Lenga – diferença entre Massat e Le Pòrt – non – mes entre St Guironç e Massat, si – le patoès de Massat que fè que comprenias totis les autis patoès

12'10 Idem – anecdòta – un còp, a Laveceda (Labécède) – un ser, après aver acabat que pòrta la bombona en un òme tot solet – qu'èra netses – la pòrta èra tampada – que tapa e que ditz «qué i a ?» - que'u respon en patoès «aquí le brutlor» - que ven desbarrar la pòrta – que'u ditz «veses, le fusilh» - le fasquèt dintrar e le paguèc – pr'amor de parlar patoès, que podec entrar

14'30 Lenga – quin disen «le distillateur» a Massat ? - le caudieraire – que's ditz tanben «aigüardentaire» tanben

15'00 Lua – que marcha entath boès o tuar le pòrc – se copan a la lua novèla, le boès que negreja e non brutla coma cau

15'50 Montanhar – n'ac fasian pas, que demoravan a l'entorn de casa sua – a l'estanh de Lèrs, a Gotèts, Lielhs – 3 montanhas a Massat – qu'i an oelhas – ací (Verdun) que disen «fedas»

16'30 Os – qu'ei maishant pel bestiar – les vielhs l'avian tuat ambe fusilhs a piston

17'00 Pastoralisme – quin causivan la montanha – i anavan junh, julhet, aost e seteme

16'50 Guerre 40 – devaluacion deths prètses - 1948, les parents que fasian ua establa a costat – e le maçon que's fasia pagar 500fr – e cada 15 dias, que fasia burri e que'u venian 600fr le kilo – qu'av venian a Tolosa

19'15 Idem – les mainatges, a casa sua, n'anavan pas a la glèisa – ua hemna a costat que fasian le catechisme – les alemands n'èran cap tròp passats a Massat

20'10 Tabac – en les jardins – 10 pès - les foelhas en la casseròla e que las fasian borir per fèr sortir la nicotina – avant, ageren un tabac petit e la foelha dab pèls de pertot – que l'aperavan «le fat» - l'autre après, qu'èra mès bon – las femnas pendent la guèrra avian dret al tabac

21'20 Semiar – patanas, blat, milh (maïs), gavat – segle – òc, en terrenh leugèr – plan per rampalhar las cadièras – tets de palha – quan ageren argent, que meteren tòla onduladas

23'10 Bucs – un arbe crusat per mèter las abelhas – la mèl servissiá per remplaçar le sucre pel cafè - quin manejavan l'esihami – dab un masque e gants – un bufador per botà'i de fum – el, n'avia pòur de las abelhas, la femna que l'ajudava

les clients qu'arriban

RL-09[Ma-Ma-Pa-7]

0'00 Cargament en las semals e en la caudièra

RL-09[Ma-Ma-Pa-8]

Idem