Collectage de Josette - (Massat-09)

RL-09[Ma-Ma-Pj-1]

0'00 Sortida – de'n çò de Joan d'Èrce – un arrèr gran pair d'Èrce – arribat en 1852 – Souquet-Ouratori

RL-09[Ma-Ma-Pj-2]

0'00 Toponymie - ua vintia de amèus de Bossenac – en çò de Gajòl, de Boton, de Forcadèla, qu'ua maison – sorças un chiu pertot – les vilatges que's fasian segon l'aiga – entà les lavadors o les abeuradors – que calia asaïgoar

01'40 Asaigüar – règlas precisas – entaths prats – lhevà's la nhet entà l'anar panar – ua pèira traucada qu'arrestava l'aigüa – tapar le trauc – un qu'avia destornat le riu endà fèr créser l'arbre qu'èra en çò sèu – ua istoèra terribla

03'05 Rivalitats entre vesins – un mèstre carrat qu'èra un mèstre carrat – tot trebalhat

03'35 Tèrmes dels prats – ua pèira levada enterrada plan pregond – non la calia cap trèr on te podias fèr citar

04'30 Tribunau – plaidejar un còp toti les 15 dias – un qu'avia tuat le pol – desrocat un arbe – panat l'aigüa – le plaidejadís qu'èra tostemps teatrau – istoèras de caça tanben – son gran-pair qu'èra vaquèr a Gudanas e qu'èra anat en Andòra – s'èra fèt arrestar

06'25 Idem – un còp, son gran pair que trebalhava e que's fec atrapar pels gendarmes - «papèr» qu'èra desgordit e joes d'aqueth moment – que les socadic, de tant, que portèren plenta contra eth – que fuc convocat a Foish, devant le jutge – que's passèc plan, que plaidejèc sa bona fe - «Mais comment messieurs, deux gaillards comme vous n'ont pas pu saisir cet homme ?», ça avia dit le jutge als gendarmes

08'45 Aqüèras – qu'ac avian fèt a la man – fèr chicòtas òscas – quan non sufisian las aqüèras, que fasian un botàs – qu'i botavan canards l'estiu

10'20 Rivalitats entre vilatges – òc e non – a la vila, Massat, qu'i avia totis mestièrs – mes ena campanha, qu'èran totis paisans – qu'èra sustot entre valeas – dab Saurat e Èrce per exemple – entre Massat e Saurat – les joesis de Saurat, que didian que venguian en pervielas al Riu Pregond e les joesis del Riu Pregond n'ac volian cap – alavetz, que demoravan les joesis sus le còl del Pòrt e que's forravan – ara, que dansan amassa un còp l'an e que se n'arriden

12'20 Festacion – a Saurat, qu'i anavan – un car que fasia la linha – on s'arrestava a Saurat, al Prat Comunal – a Jacòi de l'aute costat

13'00 Transport – un car qu'anava a St Gironç – Pampèu e François Oriac – les cars bondadis, las gents sus l'imperiala - «Serrés dans le couloir !», ça didia entà fèr acabir mès de gents – quan devarava a la fèira a St Gironç, les cars que's fasian concurrença e que's panavan las gents – que's botavan al mieg de la rota

14'50 Economie – mestièrs a Bossenac – un faure a Bossenac Lucien de Padena – un menusèr – un lhet dab ua fuelha de ror – le pairin de sa mair la vielha que se n'èra anat a Tolosa coma menusèrs – qu'escultava, qu'èra un gran ebeniste – son pair que fasia visitar le lhet, un del temps de sa gran mair – fèt avant la guèrra de 14 entà sa mair la vielha – al cap del lhet, ua tèsta d'òme cascat de sordat d'un costat e de l'aute, ua femna de profil – fuelhas, guirlandas, frutas en desquets – ja i ei tostemps

17'45 Comerces – a Espias e a Riu Pregond – espiçarias e quan i agec camionetas, les bolangèrs qu'avia la jeep e que passava

19'10 Valea ara – tant poblat que la gènt se n'anèren – devèrs 1870, qu'èra le mès poblat e après, malautias – en 1770, epizootia endalas bèstias – que s'i fic cançons entà arrestar le «maishant mal» - les cantiques de Sent Pièrres - «Chantons, chantons Saint Pierre, sa gloire et ses biens faits»

21'00 Religion – las processions furen inventadas pel curè Gally Roquefort – que fuc nomat en 1746 e entrò la Revolucion – qu'avia plan embelit la glèisa – que fic las cançons endà pregar le «bon temps» - ua gran periòda de maishant temps, de lavassis, d'inondacions – les pont de Massat que sautèc de cap a 1720 – las gents que vengueren de Biert, del Pòrt, de Solan, de Jacòi e qu'arribèren a Massat – le 29 de junh, le dia de Sent Pièrres le solelh que tornèc en la glèisa e qu'esclairèc les vitralhs de tota sa color – procession entrò 1950, pòc o pro – mes que fèn tostemps le fòc le 29 de junh

23'45 Sent Pierres – un dia importent – que se'n parlava d'aqueras istoèras

24'40 Les Pechèts – qui èran – en relacion dab Gally Roquefort – a la Revolucion, que fuc decidat que les curès serian elegits pel abesque e que seria el que nomaria es curès del diocèsi – les curès que devian prestar serment a la Republica de 1791 – que calia aubedir a la França permèr – quauques non voleren cap e que voleren contunhar d'aubedir al Pape – se non volia cap prestar serment, n'avian cap mès le dret d'èster curè – ací, Duffour, Gally Roquefort e Urtié (3 curès) non voleren cap signar – Gally Roquefort qu'anèc en preson e que s'i moric – en tota la França, que's passèc atau tanben – que feren donc ua auta «glèisa», aperada «la petite église»

28'00 Perqué «Pechèts» - un vilatge despareishut que s'aperava «les pechèts» - que demoravan entre eris, fasian la messa entre elis se maridavan e s'enterravan entre elis – las leis de Napoleon que vengueren après, didia que no's podian cap mès fèr enterrar a on volian – se fasian enterrar al Quèr de Massat avant – obtengèren un jaç a costat de la glèisa – Napoleon III que mandèc ua enquèsta – enquèstas entà saber qui èran – le maire que didec qu'èran braves e que non les calia cap tocar

RL-09[Ma-Ma-Pj-3]

0'00 Seguida – chic a chic, que's moriren – le derrèr devèrs 1938 – Sabin Loubet que s'aperava, qu'avia 94 ans – ara, le vilatge n'exista cap mès – n'èran cap gents maishantis – integristes ? - pas vertaderament

02'40 Trebalh dera femna – qu'avian la gestion – que comandavan chiu – que podian èster «cap d'ostal» - les òmes ací s'anavan sovent – en 2 maisons, 12 mainadas – las gents que se n'anavan fèr d'autis mestièrs en ivèrn – que i a ua especialisacion – Bossenac e le Pòrt : aigüardentèrs – Lièrs : ffèr la baladusa a Tolosa – caishèrs a Lorda enà véner la vanilha – d'autis que vrenhavan en País Baish o al Gèrs – al sègle XIX, trebalhar al camin de fèrn – un frair de son gran pair que fuc tuat en tot bastir le camin de fèrn de cap a Lille

06'10 Vrenhar – qu'anavan préner eth tren a Foish o a Mirepeix a pè – anar se'n pendent un mes – que prenian las mainadas – que fasian ua còla, lotjadi e neuridi aiquí delà – ua que fasia la cosina endà tot le monde

07'15 Caishèrs – on anavan ? - au mens a Tolosa – après sustot a Lorda – non n'i avia cap plan de Massadèl – sustot las Frontèras e le Colat qu'i anavan – autament, qu'èra la valea de Seish

09'15 America – un de la sua familha, un frair de son gran pair, Jean Baptiste, que se n'anèc a la Novela Orlean – que s'i crompèc ua fromatjaria alà

11'00 Aigüardentèrs – on anavan e quin - qu'i anavan en un endret on un aute n'anavan cap mès – fèr un «atelier» - qu'avian tota la Provença entrò Hyères – tot le Gèrs, l'Auda, le Gard, l'Eraut, la valea del Ròne (Tarascon), le Biarn – totis qu'èran de Massat – un òme qu'èra a Carcassona, un Piquemal, que fasia les alambics – logar-las – sonqu'era colona qu'ei cara – ara, un nau : 60 000 € - Elbé e Piquemal a Carcassona qu'èran eras mercas dels alambics

14'05 Idem – les que partian sus Bossenac (començar per amont) : les de Rabagèr, Borilhon, Jean de l'Abajon, Marcel de L'Abajon, Jeannot et Marcel dels Mandràs, Antoine Piquemal als Pastres, al Par : Jean de Gabelle, Jean Marie de Colat, Jean Pierre de Bolha, Jannòt del Talhur, les de Camparòl (Josep e Honoré), son pair Pierre Souquet, les de Moràs – d'autis al Pòrt, a Arac – Tristenas, Peyronie

15'45 Idem – periòdas de 2 a 3 meses – tota la Provença, qu'èra vin, rasims (marc) – pomas un chiu – las Bassas Pireneas qu'èran sustot vin – distillar la citra – o pruas – peras, pas plan – qu ecalia partir après aver acabat tot a casa

17'40 Lèt - vacas – endà la lèt – vacas de carn qu'arribèren après – leitèrs a cada sector – qüalqu'un qu'aturava la lèt – ua fruitièra a Massat, le Camenbert de l'Ours – entrò 1977 – e puish, las gents que crompèren vacas de carn – chavals e crabas – quauques eslhevatges de craba

19'30 Economie – Massat ara – plan de retretadis

19'45 Neo-ruraux – gents que tornan a la campanha despuish 1968 – que firen vier mainadas a l'escòla – les parents non volian cap mes les mainadas ja volian – a parti de 1975 – que tornèren desobrir la escòla de Bièrt e de Berneda – les regropaments d'escòlas en 2001 – ua a Bossenac, ua a Bièrt, ua a Massat – ara, que i a 110 mainadas

22'00 Escòla – las classas de ara – ja's passa plan – maja partida dels mainatges que son mainadas de neo-ruraus

23'30 Elevage – amontanhar – qu'ei un avantatge – quauques uns qu'amian vacas de l'Avairon (Aubrac) a l'Estanh de Lèrs

24'30 Coabitacion hippies e paisans – les hippies que partiren demorar en endrets perduts, nautis – no's barrejavan cap tròp – mes que's passava plan – al debut, que volian fèr comunautats – e lèu après, que fuc familhas – ela, que les coneishia totis pr'amor qu'èra regenta

25'50 Anecdòta escòla – un qu'èra chicòt e qu'èra son permèr dia d'escòla – ue mingèc plan

RL-09[Ma-Ma-Pj-4]

0'00 Seguida – qu'avia un gran frair – que l'avia dit «mira ton frair s'ei valent» - qu'ac dit «c'est pas mon frère, c'est le frère de mon frère !» - «T'as rien compris ? C'est mon père qui a fait cracra avec sa mère» - que sabia totas las istoèras de familha

01'35 Escòla – mainadas de hippies – non minjavan cap coma les autis – alavetz que'us prenian a casa entà les fèr disnar – e tornar-les a casa en voetura – atau, que venguian a la escòla – quauques qu'avian un servici a part – qu'èran dificiles – un n'avia pas sonque pan sec – que'u feren minjar pastas dab burre – le lendeman, que s'èra fèt pelejar er la mair pr'amor que l'avia rendut malaut

03'50 Guèrra de las Demaïselas – non se'n parlava pas guaire – qu'ei aquò a voler comandar desempueish París – trobadis castigats de non poder mès anar en çò que pensavan qu'èra son – se n'avian pas la montanha, non podian pas trebalhar – la guèrra que venguec d'aiquí

06'20 Un còp, son pair e son gran pair qu'èran anadis ath cap de la montanha prénguer arbes – qu'èran tiradis – en un bòsc comunal – tant de canes per an – la guèrra de las demaïselas qu'èra aquesta interdiccion de trebalhar en comunau – perqué de la demaïselas – a Massat, n'èran cap les mès valents – pas plan de mortis

09'20 Perviela – anar velhar – atchoum – la tardor – qu'atacavan les desquets – trèr la pèth de la mata, del abelar – fèr las costolas – istoèras de temps a, de caça – a l'isard

11'20 Caça – deth temps deth son gran pair, devèrs 1900, 5 caçaires en canton - «que t'ac caliá ganhar a pè»

12'00 Pervielas – Condes – fèr pòur ambe le «Gat del Vert» (??) - a Lièrs, qu'avian ua faiçon de condar endà trufà' de las gents

RL-09[Ma-Ma-Pj-5]

0'50 Quistar – que i avia gents que quistavan – que cuelhian crostets, fèr un chicòt trebalh – n'avian cap vergonha de fèr aquò – en las campanhas, en las gròssas bòrdas o a la vila – o partir entà pregar a la plaça de las que n'avian cap le temps – quauques uns que disian las pregàrias quin que sia – paterejar en tot díser «De Pàmias a Barilhas, de Barilhas a Pàmias, etc...» - repepiar – un còp quan se desguisèc en mendianta

04'20 Litanias – pas vist a hèr – qu'èra en ritual – dab eth chapelet

05'00 Nadal – la messa a miejanet – gents que devaravan entrò Massat – lanternas pertot en la montanha

5'45 Idem – presents – iranges, chicòtas causas en boès – un còp, qu'avian crompat un diccionari al frair sieu – ua fèsta de familha – nhet de nadal, minjar merluça – dab trufas eishutas – en la valea del Pòrt en tornar de la messa, fè's la sopa de pinta dab pan – la creisha de Nadal ací

07'55 Dias caumats – ua vesia que disia «non cal cap tocar la tèrra le dimenge» - quan avian l'èrba a fèr, la fasian, mèma le dimenge

08'50 Quarèsme – les vielhi qu'ac fasian – peish le divendres – non minjar vianda – ja's comprenguia pr'amor n'i avia plan de causas a minjar – causas acabadas – que calia fèr la seudura – devociosis mes bilhèu mens que'n d'autis endrets – las gents de Massat importentas qu'avian ua cadièra mercadas al sieu nom

11'00 Broishas – las baranhaucas – quauques uns que vesian lutz – e d'autis que fasian créser les autis tanben

12'00 Idem – quauques uns qu'avian un donc entà fèr broisharia – Daviton de Matelàs qu'èra «magicien» - que les fasia fèr causas o que fasian que non podian fèr causas – un gran oncle – Daviton qu'èra vengut a casa entà vellar – que l'avia dit qu'èran peguessas que condava – que fec un trèt dab eth baston ath mieg dera pèça - «vejam se pòdes passar» - non podec cap passar le trèt – qu'èra vielh quan son gran oncle èra joes – son arrèr arrèr gran pair qu'èra broish : eth broish deth Caishonet – Lafond del Cardaire – que venguian las gents entà las malaudias de las gents e vacas – endà desembroishà's – aqueste qu'èra partit trebalhar a París en ua imprimaria – atau, qu'avia aprés a léger – qu'avia estudiat eth Gran e Petit Albert – que fasia torns, que venguia de lonh las gents – que disia s'avias un enfant o ua filha – j'avia secrets – s'èra vertat, que l'anavas felicitar – se non n'èra, qu'escrivias en ua envelòpa le contrari de çò qu'avia dit : «veses t'ac avia dit, qu'ei escrit aquí !» - o ataument, qu'escotava d'ua porteta amagada al dessús del escalèr quauqu'un que parlava e après, que hadia le que venguia de defòra – e qu'ac sabia tot – «que sap tot !»

17'50 Idem – quan se volguec morir, n'i arribava pas – que didec a las suas chicòtas filhas «que vos cau cramar aquelis libes» - e que fuc delibrat – gran pair de son gran pair – amb aquelis sòuses, que's podec pagar ua polida pendula - quan fuc mort aqueth òme, son gran pair que devarèc eth deth Caishonet entrò Massat

19'30 Les Liadoures – la ceinture vient d'Espagne – cinta florida – brodada amb flors sus seda – quan anèc maridar la sua filha, qu'i èra le drapèu de 14 dab ua cinta de Liadora ensús – sonque bretons qu'an ribans atau – que's fasian belèu ena Euròpa del Est