Collectage de Jeanne - (Massat-09)

RL-09[Ma-Ma-Pj-1]

0'15 Sobriquet – sortida de Tarten, en çò del Marrà (Barrà ?) - Tartenh ena comuna de Biert – vivis de Biert e mortis de Massat

01'00 Sobriquet Tarten – en çò de Boièr, de la Carra, de Suson, de Paul de Maureta, del Cantonièr, de l'Ainat (?), de la Corrièra, de Isabèr (?) de Curet

01'40 Toponymie – Mondet, Bidòn (??), las Ròdas, Barabam, en çò de Trauqueta (Madeleine) – le tet qu'èra en palha (qu'èra ua maison)

02'25 Segle – bàter-la – fèr le tet – planchas dab barras en travèrs entà poder possar la palha

03'00 Corvadas – le gorrin – logar 5 òme, 4 tengueires e un sagnaire – un pairòl de coire – la botariga, qu'i fasian le sagin laguens – qu'ac penjavan al saumèr – la mersa qu'èra era rata – le fièl, le getavan

05'40 Batèra – e les flagèls – que passavan endà triar las porgas – le ventador – ce que minjavan – béver vin – e béver la gota al cafè – crompar le vin en un comerçant

07'25 Commerces Biert – le «Guid» ??, Tardiu, Maurin e la de Rata – son frair que fasia le pan, l'aute qu'avia un cafè – las femnas n'i anavan cap tròp, que demoravan a casa – aucupà's de las mainadas, aprestar-las – catechisme le dimenge e le dijaus – que venguian a Massat

08'20 Curè – qu'èra brave – messe cada dimenge – duas o tres messas – tres messas de miejanet - «la messa del dia» - cantar cantiques en patoès

09'20 Fèsta de St Pierris – que canta - «ua contagion marcada despolava nòstis ostals/vòsta ajuda implorada arrestèc sec sons ?? fatals» - qu'èra ua malautia, la Suette (Claudine que ditz que non), las bèstias que morivan, las gents tanben – anar implorar St Pierris – maishant temps al mes de junh – quuan dideren la messa, le maishant temps que s'arrestèc – decidèren de festar Sent Pierre – e fèr un fòc sus la plaça

13'30 Las Rogacions – ua messa le matin – tres crotz, a Sarrabèlas, al Clòt de Bart (?), l'auta al Capèra de Sent Martin – diluns, dimarç e dimecres, al començament de Març

14'20 Procession de St Pierres – totas las paròpias al entorn que venguian, les de Bert, de Morès, d'Aleu, de Solan, del Pòrt, del Riu Oregond e de Lièrs – fèr le torn de Massat – les joesis que portavan la crotz – hòrt de gents – per on passavan – las relicas de St Pierres, que s'anavan «inclinar» davant l'autar – fèr un poton a la relica – un còp, le de davant avia fèt son poton, le curè que passava un linge entre dus còps – en 1944, no's fec cap – mes qu'ei la soleta annada on n'ac heren pas – desempueish, tostemps s'ei fèta

17'00 Idem – pastissèrs de St Gironç que pujavan entà véner pasissarias – après la messa qu'anava en cafès – non lauravan pas

17'55 Benasir le bestiar – benasir la sau le 2 de feurèr – andà dar a las bèstias quan èran malautas – que portavan le bon-diu a las personas que no's podian desplaçar a la glèisa – un qu'èra al parat (?) a costat de la bòrda e le curè que venguec li dar la comunion - «Oh gojat ! Que i a ? Le curè que't pòrta le bon-diu. / E ben, ditz-le qu'ac meta al bujal endà la bòrda» - al dia de la candelèra

19'45 Candelèra – benasir les cièrgis – e Pasqüas tanben – davan le pan benasit (Pasqüas tanben) – petits tròçs – les cièrgis, que se'n goardavan tostemps un a casa – se dalfinava e quan i avia un mort – un plat dab ua branca de boish qu'èra estada benasida (als Ramèls) – un dimenge de maitins dab la messa a 11h – boish e laurèr

22'35 Religion – la Fèsta dels Judius (que'm sembla que ditz «jujius» – le dijaus sant - que trasian le sent sacrament de la glèisa – non davan cap ni comunion ni ren – messa le maitin – las campanas que partian e que tornavan le dissabte maitin – las vrèspas – qu'anavan a la messa – les enfants de còr que fasian le torn del vilatge en tot fèr sonar campanetas – a la fin de la messa, que tapavan en las man entà caçar les jujius – endà caçar-les de la glèisa – dab las mans, dab les pès – qu'èra le dijaus

25'00 Idem – idem – no's fè cap mès despuish après la guèrra

25'40 Nadau – 3 messas – ua corala que cantava la messa en laitin – les cantics en patoès de nadau – la creisha viventa, çò qu'i portavan

RL-09[Ma-Ma-Pj-2]

0'00 Seguida - Que cantavan «Anem donc pastors» en desfilar - «Qu'a quitat» tanben que cantavan - «Qu'a quitat le tròne del cèl per venir portar sa gràcia al pecador criminèl» - «De nostra rejoïssença», cantada per Jeanne Rogalel a Aulús, que'u sembla que la cantavan – las tres messas qu'èran a la seguida – 45 mn la permèra – que distribuavan le pan senhat – las 2 autas qu'èran mès bracas – las duas autas, n'i avia pas comunion

04'00 Nadau – vesilha – la net de nadau, minjar merluça – botar la buscalha de nadau – presents de nadau – que metian les esclòps davant la cheminèia – presents : iranges, bananas, chocolat – uè ja son goastadi

07'00 Cap d'An – qu'invitavan les cosins – qu'anavan soetar la bona annada – qu'avian un bonbon - «que la't soèti bona e urosa e nos i tornam trobar un aute an»

8'20 Carnaval – que's mascavan – fèt dus o tres còps aquò – ueus e ua moleta al ser – que's crompavan las carretas – que's desmascavan a la fin – mainadas qu'avian pòur

10'50 Coarèsme – 40 dias – que n'i a qu'at fasian – a çò del Tardiu, que fasian le coarèsme 40 dias e non minjavan pas que sopa de lèt e anar tà la messa a pè cada dimenge

11'50 Gorrin – quan fasian fóner le lard

12'45 Coarèsme – un còp le coarèsme acabat, qu'èra Pasqüas – que fasian un bon repèish

13'20 Festacion Biert – qu'èra petita – n'avian cap sòuses entà fèr la musica

14'10 Dançar – la borrèga de Massat – que dançavan la mzurka, la polka e le quadrilh – 1èra figura e la 2au figura – un accordeon – sa mair que disia que fasian «son» dab un baston e les esclòps e que dançavan atau

16'40 St Joan – a la capèra de Laisle e a St Pierres sus la plaça – entà sent Joan, n'èra cap benasit, a St Pierres, si – a St Pierres, que s'amassavan un tison – se i avia le truit, non caigia pas sus la maison – mete'n a la bòrda tanben

18'00 Neishenças – quan nesquec, que pesava 1k2g – que nesquec a casa – la bessoèra que pesava mès – que didian que n'anavan cap víver – la saja femna que la botèc en ua boèta de cauçuras a costat del fòc – ua vesia que venguia s'aucupar d'ela pr'amor les autes non la gausavan pas tocar de tant chicòta èra – que l'aperava «la mieva filha»

20'20 Nom de familha – Panzani – qu'èra còrse son pair – qu'èra vengut al maritatge d'un amic e atau, qu'encontrèc sa mair al bal – qu'èra militari

21'45 Guerre 39/45 – les alemands que vengueren tard ací – sustot en 1944 – les maquís a Eses – un que s'amagava – n'avec cap le temps de s'escapar – que s'amaguèc dejós le lhet – sa mair de Sarrabèra que l'anèc avertir qu'arribavan les alemands – les alemands la viren, que la tuèren – son hilh que vic l'enterrament del cap de la montanha sense saber qui èra qu'enterravan – que i avec ua desnonça – quan anavan cercar le pan a Massat, que viren les alemands qu'anavan atacar le maquís de la Croseta – non poderen cap passar pr'amor le pont n'èra cap fèt

25'50 Seguida – un dia de Sent Pierris, a la capèra de Laisle, que hadian la procession – les alemands que's descoferen davant le cortège

26'50 Seguida – quan le maquís èra devarat de la Croseta – un que's portava un pan devath le braç entà bàter, le maquís que'u panèren – calia que minjèssan – que venguian de pertot e plan espanhòus

28'30 Idem – judius – un passur al Pòrt – que les anavan passar pel estanh de Lèrs – que n'i avia a Aulús tanben – quan preneren les judius a Aulús

29'50 Idem – un alemand que s'èra sauvat e s'èra anat amagar a Caròl (mès amont) – Alfred de Caròl que l'avia trobat

RL-09[Ma-Ma-Pj-3]

0'00 Enterraments – las 3 classas – la purmèra classa qu'avia lançòus – quan èra un enterrament de purmèra classa, que les penjavan devant la glèisa – segon les mejans – le cerculh quan le calia pujar, dab vacas o un chaval – entà devarar, a pè – 3 còps entals morts (òmes) e 2 còps entà las femnas – soar dus angelús avant que l'enterrèssan

02'30 Mort - Vellar – tota la niet – las gents que n'avian pro – les òmes que's metian a l'aigüardent e que parlavan politica – n'anava pas

03'20 Eleccion – un còp quan avia lançat l'urna per finèstra de Massat, per ribèra, o fote'i le fòc – que trichavan – pelejà's entre personas

04'30 Broishas – que'n parlavan mes qu'èra acabat

05'00 Surnaturel – gents dab poders – ua persona non podia pas passar ua limita

06'30 Pechèts – les vesian pas – non fasian cap pòur

07'20 Lop – non – ors meslèu

07'45 Le Car de las armas – que n'a entenut a parlar mes non sap pas

08'55 Lenga – que'n parla chiu

09'10 Formatjaria – que fabricavan le camembert de l'Ours – leitèrs qu'aturavan la lèt dab les chavals e bidons (20l, 30l o 50l) – que fasian aquò sus Tartenh, un aute, Peièr sus Bossenac, le Peiòt a Arac aishús le Pòrt – les del Tariu qu'èran dus frairs, l'a un que fasia Tartenh, Mondetas, las Ròdas – l'aute, Baptiste, las Fontelas e le Colat – qu'avia ua autò – que portavan la lèt a Massat – que metian totis les bidons endà condar la lèt – al mes de mag, que fasian plan lèt e qu'i avia de granis bassins – que calia qu'avessa 45% de matièra grassa – ua machina entà verificar – le processús – fèr la caufar o fèr la des.fredar – presurar la lèt – voludar e arrestar d'un còp – que podian trebalhar 5000 l de lèt per dia ací – a còps de còça en les motles – que les calia girar e trèr-les le landeman – que partian sus Besièrs al cap de 8o 10 – qu'èran entà l'Algeria – ua quinzenadas d'emplegats – que calia lavar – que les giravan sus las planchas – se fasia tròp caut, que les fasia deishir la niet

14'30 Idem – le leiton entals gorrins – le dia dels chicòtis gorrins, les noiriguèrs, a Massat – quan s'acabèc ? Non sap pas – portar la lèt a Sent Gironç o Mana

17'10 Mestièr – quan avia trebalhat en çò de Cazaban – servusa – que trebalhèc 15 ans a la maison de retrèta – que fuc ajuda en las cosinas – qu'auria podut trebalhar a la brasseria en faça del palai de Monaco – per quauqu'un que coneishia – qu'avia vist la fèsta nacionala de Monaco – j'èra tot pròpre

21'50 Velo – hòrt de benevòles – les signalurs, etc...

FIN