Collectage de Yvonne - (Ercé-09)

Dublin Core

Titre

Collectage de Yvonne - (Ercé-09)

Abstract

Sujet

Montreur d'animaux savants
Emigration -- Etats Unis
Rites et cérémonies funéraires
Saint-Jean (fête)
Prisonniers de guerre allemands
Saint-Jean (fête)
Mendiant
Colporteur et colportage
Corvée
Autorité familiale
Ecole -- punitions
Dévotion
Bénédiction du bétail
Fêtes chômées

Description

RL-09[Ou-Er-Ay1-1]





0'45 Intime – Yvonne, neishuda a Èrce, ara Comania – ainada d'ua familha de 6 femnas – perdut sa pair a 7 ans (mair, gran mair, ua tanta e duas sòrs) – qu'anava ara escòla ara Ribèra d'Èrce – mes que'u calia trebalhar, sa mair que hadia eth trebalh d'un òme – qu'avian tres pòrcs, lapins, canards, e un flòc de culturas – eth baish dera valea qu'èra tot cultura- e bestiar

02'45 Idem – elevage – que fasian corvadas, ací o a Cominac – que dalhavan ara man – eras, pendent 3 dias qu'anavan vueidar era èrba – portar-la eishús eth cap – júnher eth parelh – arrengar era èrba ena cleda – qu'èran ajudadas peth monde totun – que fasian vier 3 pòrcs, tuar dus e eth aute de véner

05'00 Idem – semiar milh gròs, trufas, segle entà fèr eths tets – eth blat ner entà fèr eths pescajons – sa gran mair que fasian pescajons peths dalhaires – que l'aperava «mamai», qu'i èra donc «mamà» (sa mair) e «mamai (sa gran mair) – qu'èran urosas a casa sua – que deishèc era escòla a 14 ans – que coneguec son òme a 16 ans – que's maridèc a 16 e eth qu'avia 18 ans – qu'arribèc víver dab era bèra familha (bèth pair, bèra mair, bèra sòr) – qu'avian ua bocharia e ua espiceria – son bèu pair qu'avia 4 vacas – non podian pas víver totis ací

07'20 Idem – alavetz, que decideren de partir enaras «Americas» - a New York – que's maridèren en 1949 e partir en març de 1950 – son òme que partia dab era intencion de tornar se'n viste pr'amor qu'aimava eras Gascona – era, que partic dab regret de deishar era sua familha ena Comania – qu'arribèren ath Havre – eth batèu qu'èra eth Ile de France – quan entenèc eth sonard deth batèu, e era broma, que plorèc – era travessada que fuc tarribla – non viren pas un sorelh un còp – que durèc 7 dias, que furen malauts tot eth viatge – n'anèren pas minjar sonqu'un còp – qu'arribèren coma dus cadavres ailà

09'10 Idem – seguida – son òme qu'avia 4 cosins a New York – que trobèren trebalh de tira – quan arribèc a New York, qu'èra tard ena net, totas aqueras lutz, que n'èra malauta – que trobèc trebalh de tira – que hec eth vestiari, n'avia pas besonh de parlar anglés, que prenia eth mantèu e que'u davan era pèça – que se'n emplia eras pòcha cada ser – eth sòn òme que partic trebalhar en un òtèl – qu'èra «post boy» (??), que desservia era taula e tornar-la hicar - après, qu'èra estat ath bar

11'20 Seguida – era, que comencèc d'èster servusa – qu'i èra ua americana dab era – que podec començar a parlar anglés e era qu'èra brava – après, qu'anèc en dus autis endrets – eth ser, qu'anava ena escòla entà apréner eth anglés – e que'us fec ben e qu'aprenec viste – qu'avia enveja de trebalhar – que trobèc ua plaça en un arrestaurant italian – qu'èra dur, que calia anar viste – era patrona que'u disia (que pren eth accent ponchut) «Mais Yvonne, uz'pas tes pieds, uz'ta tête !» - eth ser qu'èra estadida – e que cambièc de plaça dus o tres còps – e ara, que pòt encara parlar anglés

13'15 Seguida – que parla encara anglés – un vesin qu'ei deth Bangladesh, non parla pas sonque anglés – que parla dab eth

14'10 Idem – en 1952, son dròlle Gérard que neishec ailà – non podia pas mès trebalhar – que tornèren en 1954 – qu'avian botat un shinhau de moneda a part – quan èran a New York,n'anèren cap vesitar, sonque tath Ròc d'Èrce e d'a uns còps ara plaja – qu'avia ua tanta e oncles de sa mair qui èran partits plan longtemps avant

15'30 Idem – quan tornèren, que'us calia préner era succession dera espiceria – que despensèren tot çò qu'avian ganhat ailà ena maison – qu'averen dus mainatges mès – son òme que comencèc de hèr eras tornadas dab un forgon





RL-09[Ou-Er-Ay1-2]







0'00 Seguida – que tuavan eras bèstias en eths sievis abatoèrs – que trebalhavan dur – eths sievis mainatges non voleren cap ajudà'us e préner era seguida – son pair que's metec a formar un tropèu de gasconas – un tropèu de 70 mairs gasconas – qu'èran bonas bèstias, eth qu'i hadian hòrt cas – en 1978, qu'èran ath salon dera agricultura en París, e Chirac que'us avia felicitat – que montanhèren a Orlu, pendent 30 ans

03'05 Idem – que venèren era tornada puishque n'avian pas mès seguida – que contunhèren a hèr eras bèstias – qu'èra un bon capital, aqueras bèstias – son òme que's moric en 2001 – e era que demorèc dab totas eras bèstias – ara feira de Totsants ací, que veneren 50 vacas gasconas pr'amor qu'avian bona arrenomada – qu'avian tanben cavalhs Merens – tot que s'acabèc aquiu

05'20 America (purmèra question en 22 mn !) - eth Ròc d'Èrce (Central Park) – qu'èra en un parc, a haut dera vila – e que s'amassavan aciu, eths d'Èrce – que demoravan ena 48au arrua en un apartament, entre era 8au e era 9au – New York qu'ei quadrelhat, qu'ei de bon arreperà's – n'i sobra pas guaire monde ailà encara de partit d'ací – un cosin deth son òme qu'i ei encara ailà – que s'aucupa encara deras suas tèrra – aqueth cosin qu'a un arrestaurant, qu'a 85 ans passat e qu'a tota era sua familha ailà – ua filha d'aqueth òme qu'ei partida en Florida entà aubrir ua pastisseria – qu'i van passar eth ivèrn – quan aqueth òme telefòna, que's parlan patoès

09'10 Sobriquet maison – Chibibit (ací) – era qu'ei sortida dera maison deth Sord (nom de gojata : Laffite)

09'40 Idem – era Comania : Bernat Chèc, era Chicha, Galí (Galin), Batalha, Peròu, Crostet, ??; Fabouri, aqueris, totis qu'èran partits tara America, non tornèren pas jàmes mès – ara, sonque era sua sòr, eth sieu òme e un nebot deths sievis a demorar

11'15 Société – rivalitat entre Aulús e Èrce – d'autis còps, òc – entram era joenessa d'Ost e d'Èrce – eths d'Ost qu'èran jalosis eths d'Èrce – eths d'Èrce que'us demoravan, amagats, e que'us getavans «garbas» (??) - pr'amor qu'i èra un flòc de joenessa

12'25 Société – maison – dificultats de víver totis ena madeisha maison – dab era bèra mair, dab era bèra sòr – totis en ua mèma pèça – mes non partiren pas pr'amor d'aquerò – era bèra sòr que comandava totun

13'30 Intime – qu'avian bastit ua bòrda – e sons filhs qu'avian partatjat eths bens

14'50 Evolution – qu'ei triste ara, pr'amor ena Comania, non i a pas sonque roeinas – ací, encara, n'ei pas tròp mau, que ved monde – que fè era cosina – joens,non i a pas guaire – era maison de retrèta que hè víver eth vilatge

16'15 Economie – vielhs mestièrs







RL-09[Ou-Er-Ay1-3]







0'00 Evolucion - tres cafès, qu'i èra – quin saperavan – bolangèrs – ua auta bocheria tanben – ua escòla ena Arribèra, en vilatge (doble pòste), enas Còstas, ena Boisha

01'35 Toponymie – quartièrs de Èrce : Cominac, eras Còstas, era Ribèra, era Comania, Gollas, era Bosha, eth Cap dera Vièla – qui i a en aqueris quartièrs

03'35 ossalhèr – vesins ena Comania que n'èran estats – tres frairs, deth Chès – qu'èran a casa loa, cada ser entà vellar – era sua maisons qu'èra miejèra dab era sua – cada ser, que parlavan deths osses, era, que n'èra hartada – e un aute, Baptiste de Crostet – que demorava mès amont e qu'avia 2 vacas (qu'èran tres frairs tanben ) - qu'èra bossut

05'05 Idem – çò que condavan eths deth Ches – çò qu'avian fèt – on estacavan eth os – qu'estacavan eth os en soto – n'ac a pas vist – qu'anavan deça eras Americas – eths sievis oncles qu'avian desertat pendent era guèrra de 14 e qu'èran partits tara America – que s'i moriren ailà

06'55 Semiar – milh gròs, trufas, bat – segle tà fèr eths tets deras bòrdas – e eth blat ner – besonh entà neurir eras bèstias

07'40 Fèsta deth Pòrc – anar en totas eras maisons – que demoravan aquera fèsta – quin fasian – era tripa eth ser, eth trip marit (eth mès gròs) – minjar – lavar eth vente en arriu – fèr era tripa – eth sèr, que minjavan era tripa dab trufas borrida, sopa e riz – eth endeman, desossar entà fèr eths tipons, era saucissa e eth lard ena sau – fèr un sagin e méte'u en saumèr – fèr eths patès, cosuts ena brasa, foc dijós e foc ensús – crobi'us de greisha e conservà'us tot eth an

11'20 Alimentation – embucar eths guits – quin sa mair conservavan eths fitges de «canard»

11'50 Fèsta deth pòrc – eth milhàs – eth arrelendeman – qu'i botavan fritons laguens – un gròs casset de coire – que'n fasian a casa sua – mes qu'èra tròp gras

13'30 Travaux saisonnier – anar dalhar entà Urgell, en Espanha – sa gran mair qu'èra colportiça – que l'a coneishuda – qu'anavan en Espanha dab era sua sòr, qu'èran mèma anadas en Algeria – era sua caisha de colportriça qu'ei a Soeix, en musèu – que venia medalhas, chapelets e aiga de Lorda, qu'anava coélher tot aquerò a Lorda – que partia dab sa sòr e que deishava eths dròlles ath òme









RL-09[Ou-Er-Ay1-4]







0'00 Seguida – dalhar a Urgell – deth costat de Solan, que venian pèiras enà dalhar e partir dab eras

0'35 Société – mendiants – hemnas de Suc e Sentenac, que venguian cercar mongetas – que passavan era net a casa sua, e que didia «deishatz-mos pregar» - que pregavan peras amnas – que dromian ath pè deth foc – que las fasian minjar – que las coneishian d'ua annada ara auta

0'30 Idem – idem – un òme d'Aleu que passava pera hèsta deth 15 daost – qu'èra eisat (estropiat) e que didia «Te sia», que volia díser «qué que sia»

03'55 Evolution – electricitat – tostemps vist a casa sua

04'30 Intime – eth larèr a casa sua – qu'èran unidas a casa sua – sa mair que dalhava, qu'èra un fòrta femna

05'10 Travaux saisonnier – vrenhar a Longatges

05'40 Société – eth ainat – tostemps que demorava a casa – mes qu'èra mauaisit de víver en comunautats – era nora, qu'èra de mau fèr per era – eth capdèth que se n'anava – en eth sieu vilatge, duas familhas de 7 mainatges

07'30 Escòla – n'aimava cap era escòla – qu'avia pòur dera arregenta – n'avia cap eth temps d'apréner eras leçons a casa – cada un que portava sa darna de lenha enà fèr foc en poele – qu'èra ena Arribèra d'Èrce – de cap ara Comania – ací, qu'i èra un doble poste

09'20 Idem – arregent sevère – un que trucava, Athané – que'us tiravan eras aurelhas e dar trucs de reglas

10'00 Arreligion – tostemps monde ena glèisa – un curè en vilatge – tath 15 d'aost : era messsa prumèra, era messa grana, e eras vrèspas – que demoravan en bistròt enà demorar era auta e minjar «fricot» - eras missions, qu'arribavan «pères» - ara, qu'ei triste, n'i a pas arren mès de tot aquerò – eth curè ara qu'ei vielh e qu'a un flòc de paròpias

11'45 Idem – eras gents qu'èran credentas

12'00 Société – nadau – que sortian dera messa, eth monde, e qu'anavan crompar vedèth ena bocheria – que venian era mentat d'un vedèth – entà hè's còser eth tròç en bistròt – un bèth toret tara net de nadau – qu'avia a brutlar au mens 10 dias, n'èra pas possible – eth tison de nadau – balhar mès ath bestiar eth ser de nadau, e fèr un bon sopar aths cans

15'00 Intime – que voleria saber causas – mes n'a pas mès degun entà saber-las

15'50 Nadau – presents – un irange – qu'averen ua monaca a tres un còp







RL-09[Ou-Er-Ay2-1]









0'00 Seguida – n'èran cap abituadas en aver joguets – eth mès bèth temps qu'ei passat, qu'èra en çò sieu

0'50 Cap d'an – çò que didian

01'10 Carnaval – que baishavan de Cominac, d'Èrce – que'u fasian pòur pr'amor deras caretas

Michel Pujol qu'arriba









RL-09[Ou-Er-Ay2-2]







0'00 Seguida – Carnaval – eths cans que n'avian pòur tanben – qu'atraçavan lard o un tròç de saucissa

0'30 Candelèra – que didian : «Tara candelèra, vira dera ribèra, e aths mes de març, de totas parts» - cada un que devia fèr demorar eth bestiar en çò sieu

01'00 St Blas – benasir eth bestiar – que portavan burre e era sau – eth curè que benasia era sau – après, era, que'n partia dar ara bèstias – ua messa on benasia eths cièrgis

02'10 St Pierre – ua missa ena capèra de St Pierre

02'30 Eras cendres – era mesa e ua crotz sus eth front dab cendres – Michel qu'èra «enfant de còr»

03'00 Quarèsme – arrespectat – non minjavan cap vianda – ja n'i a que lavavan eth metau

03'50 Eths arrams – portar se'n un flòc – botà'i sus eras tombas en cementèri – un ramèu ena bòrda tanben – e un laguens tanben (que mos ac fè véder)

04'40 Setmana santa – qu'èra arrespectada – eth dijaus sant e eth divendres sant ath maitin non calia pas trebalhar, non calia cap «tocar tèrras»

05'20 15 d'aost – anar tara messa – tres missas – era purmèra qu'èra a 8 oras, que's calia coessar – anar préner era ostia

05'50 Pascas – que partian eras campanas – a 7 oras o 8 oras, que sonavan eth alleluia

07'30 St Joan – eth foc – en totis eths vilatges d'Èrce – entà St Pierre tanben – sus eth Caròu, ath dessús dera Comania – n'a pas vist monde a amassar – se grelava, que getava aiga benadida defòra

09'30 Fèsta deth vilatge – que demoravan era fèsta – un bon repeish – e dançar dab eth accordeon – que durava dus dias

10'15 Guerre 1940 – un pòste de radio – qu'escotavan eras novèlas dessús, qu'èra eth sol pòste deras Comanias – eras gents qu'èran malurosis pr'amor totis eths òmes que partian – mes qu'èran quasi totis tornats – sa mair qu'avia prés un obrèr ath camp deth Vernet (un presoèr alemand), un aute que s'aperava Herbert e que s'i moric – que feren eth camin dera Comania ath bòrd dera aiga

13'00 Guerre 14 – qui èra gazat en vilatge

14'25 Croyances – broishas – un qu'i credia – que credian aras pòurs – que disian qu'eths mortis que tornavan – quan sortian d'aqueras maisons, qu'èran estramsidas de pòur, sa mair que n'avia pòur – a St Peir, qu'i avia un cementèri , ça disian – e era, tota maridada, n'i gausava cap passar en voetura era net – sa mair qu'anava dab era net mólher en çò d'un oncle, còsta ath cementèri – qu'èra orrible d'anar aquiu – que li passèc era pòur en abilhar eths mòrtis







RL-09[Ou-Er-Ay2-3]







0'00 Seguida

0'15 Arreligion – abilhar eths mòrtis – qu'ac fasia – que's demanda perqué fasian aquerò

01'00 Croyances – encantadas – qu'èran enas toas e que sortian

02'00 Langue – aprés era lenga a casa sua – non parlavan pas sonque patoès a casa sua – mes quan anèc ena escòla, que's botèren totas a parlar francés – que parla gascon dab ua sòr deras suas ara, e francés dab era darrèra – que sabian un chic eth francés en entrar ena escòla – ua tanta deras suas, Marcelle e ua auta Philomène que non sabia pas léger ni escríver – sa gran mair qu'avia avut 4 dròllas tanben e son òme qu'èra mort joen

04'25 Idem – sons dròlles que'n saben parlar – que comprenen tanben





Qu'avem acabat e que som contenta !

Créateur

Lassalle Renaud, enquêteur

Source

RL-09[Ou-Er-Ay]
EOC 11

Éditeur

Eth Ostau Comengés

Date

2014-04-24

Format

Texte/html

Langue

gascon

Type

Texte

Spatial Coverage

Ercé (Ariège)

Person Item Type Metadata

Birth Date

1930

Birthplace

Ercé

Citer ce document

Lassalle Renaud, enquêteur, “Collectage de Yvonne - (Ercé-09),” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/497.

Formats de sortie