Collectage de Jeanne - (Sauveterre de Comminges-31)

Collectage de Jeanne - (Sauveterre de Comminges-31)

Rivalité entre village

Sobriquets (villages)

Guerre mondiale (1939-1945) -- Maquis

Chantiers de jeunesse

Chiffonniers

Colporteur et colportage

Solidarité paysanne

Lessive

Successions et héritages

Pommes -- Variétés

Vignes

Cuisine (porc)

Soins du bétail

Pauvreté

Naissances

Surnaturel (sorcières)

Races porcines

RL-31[Ba-SC-Fj-1]


0'20 Sobriquet maison – en çò de Palhac – tostemps entenut atau – qu'ei sa maison – arrés de conegut que s'aperava atau – ua crotz dessús era pòrta, non sap pas ce perqué
01'40 Idem – en çò de Palhac, çò de Torrent, en çò de Veriet, de Joana, de Guiraut
02'25 Toponymie – vilatge d'Ilhan – 11 amèus en Sauvatèrra (dits) – amassats de tostemps
03'35 Société – Lò que volian èster independents – un ajuda especiau ena meria, eth maridatges que s'i hadian – eths Sarros de Lò, era Noblessa de Bagen, eths Chòlos de Gésset, eths Arrecebedors deth Barri – non sap pas çò que vòu díser « sarro »
06'30 Idem – ligams – dab Paissós – mes qu'anava ena escòla a Bruncan e Bagen après – eth dròlles qu'anavan entà Bóco – ua arregenta dera comuna – qu'èra brave mes arrespectada – eth maitin, era morala, puish eth trebalh – era vrespada, costura taras dròllas e dessenh taths dròlles
09'00 Aiga – ací qu'ei eth Camin dera Hont – tostemps bevut d'aquera aiga – un potz ena cort – era Hont d'Ilhan
10'00 Toponymie – plaça de Ilhan : eth Vediau – entenut a díser que s'amassava eth bestiar aquiu – ua capèra en temps (lejut sus un libe) pera pèsta
11'10 Idem – montanha – era Coma, eth Corrau, eth Pas d'Ilhan (dit « pa »), era Longuèra, eth Casterà (darrèr qu'ei Paissós)
12'00 Société – frequentacions – dab eths de Malavedia, no's coneguian pas goaire
12'15 Bòsc – Era Coma, tostemps vist bosquetada atau - eras copas en 1948, per societats dera Arièja – espanhòus tanben, arrepublicans
13'30 Guerre 40 – Lorrains ena guèrra, qu'èran arrefugiats – que trebalhavan en bòsc
13'50 Idem – Maquís – qu'èra a Campels – eths alemands qu'i èran anats – que s'i èran patacats – eths maquís qu'èran joens que non volian pas partir tath STO
15'25 Idem – camps de joenessa – a Bóco e ath Barri – ena Mòta tanben, entre Sauvatèrra e Paissós – que dromian en barracaments de planchas


RL-31[Ba-SC-Fj-2]


0'00 Seguida – bèths uns que'us hadian pastèras
01'00 Economie – mestièrs – estamaires qu'anavan tath Biarn, tà Pèirahorada dab mulets tà estamar – hèr arreblanquir eras culhèras, etc.. - tornar en printemps tà trebalhar era tèrra
02'00 idem – idem – eras Mòlas – on èran – un haure – arreparar eras arròdas deras carretas – eth que hadia eths tonèths, eras estinas tà borir era vrenha
03'30 Idem – eths estamaires – que dromian un shinhau pertot – dus qu'avia conegut – que's pensa que's dromian enas maisons
04'25 Idem – eth campanaire – ath Barri – en çò deth Campanèr, vesin de Pierre Dubuc ath Barri
05'20 Evolutions – Ilhan qu'ei pro abitat – eras maisons que son entretengudas – hòrt deth vilatge qu'i son demorats – ua bona convivialitat, ua hèsta cada an dab un arrepàs ena plaça
06'50 Société – hèsta d'Ilhan en Abriu, Reston, gèr, Bagen ,en Aost, era hèsta de Bartlemiu a Bruncan, eth Barri e Lezan qu'èran amassats – en ua granja en tèrra – pas de bon hèr tà dansar era valsa – eras gojatas que venian cocardas – era moneda qu'èra arrecaptada dab eths lhevats de taula – ací qu'èra era Sent Robert, eth 29 d'abriu
09'20 Economie – comèrce – nat (cap cap) – ambulants que passavan – eth perraquèr qu'amassava era pèths de lapin – tuar eth lapin, botar un cèrcle en bime o en averèr tà hèr un arc tara pèth – contra eras pòrtas deth bestiar, o ena granja – amassar eths vielhs perrecs – bèths uns que cassavan eths arrenards, eras haginas e véner eras pèths
11'10 Evolutions – camps – mès de cultura – sonqu'un parelh de vacas

RL-31[Ba-SC-Fj-3]


0'10 Elevage – bèths uns n'avian pas qu'ua vaca – que hadian «conjunta» entà poder laurar dab ua vaca deth vesin – qu'èra rala mes que podia arribar – 4 o 5 vacas en mejana
01'10 Idem – dressar eth parelh – quin hadian – que las podian crompar dressadas tanben – laurar dab eth brabant dab dus parelhs de vacas – un davant tà ensenhar-las eth camin
02'55 Elevage – eras Gasconas e eras Castanhas – s'avian tròp de lèit que crompavan un arrepopèth – un vedèth de 8 o 15 dias – no's hè pas mès
04'00 Marcat de St Gaudenç – a pè dab eth parelh deras vacas
04'55 Société – sa pair qu'anava hèr garbòts de lenha enas copas tà anar véner-les a çò deths pastissèrs, deths charchutièrs a St Gaudenç, dab eras vacas – que calia doblar entà pujar era còsta de St Gaudenç – partir netses e tornar netses – qu'i avia nhèu
06'25 Idem – mestièrs – estiu, trebalhar en eths camps, e en ivèrn hèr comèrce
06'30 Agriculture – eras castanhas – amassar-las e hèr un caropèr – triar eras gròssas e eras petitas – esglahar-las dab un martèth taths pòrcs – òrdes : era Peu de Lop (mès bona), era Sent Miquèu, era Cu Larja – eras Castanhèras qu'èran netejadas tostemps, tirar era hoelha – ara, non son cap bonas – eth vèrme qu'i ei de tira – ara, no'n demòra pas sonque era «bastarda», era sauvatge
09'20 Agriculture – çò que semiavan : blat, shivada, òrdi, sègle, blat mòro, trufas, bletas, nats – eth blat qu'èra tath pan – per 5 kg de blat... – ua annada, blat e era d'après, blat mòro – eth tierçà : non pas semiar çò de madeish dus ans de seguir
11'10 Société – arruscar – savonar eth linge – botar a borir en ua lessivusa o en un arruscader – anar rinçar eth linge – un lavader, e eth bateder – eth arruscadèr qu'èra ua cuva de boès dab un jau – era, qu'ac hadia en ua lessivusa taths linçòus e perracs – arruscar 4 o 5 còps ena annada
13'50 Société – generacions – çò de mès vielh que comandava – qu'èra atau, punt
14'35 Idem – ainat – que demorava eth ainat o era ainada – era, qu'èra era ainada e que demorè a casa
15'05 Pomèrs – enas cantèras, tostemps pomèrs – pujar sus era escla – non pas amassar-las en tèrra – triar-las – òrdes : era Oelh-gròssa, era Torrelhèra, era Oelh-plata, era Shorrèu (Chourreau) – eth esplategader e eth trolh

RL-31[Ba-SC-Fj-4]


0'00 Idem – çò qu'ei eth esplategader
0'25 Vin – en un trolh – hè'u borir, 8 o 10 dias – amassar era vrenha e demorar eth alambic – mes non calia pas era vrenha que s'esventèssa – botar en ua tonèth e caperar dab tèrra – véner era aiga de vita
01'55 Vinha – netejar era vinha – podar era vinha – deishar un eisherment e estacà'u – laurar e piochar entre eras espiadas – sulfatar e sofrar – espampar
03'00 Idem – definincion espiada – ua arrèga de vinha – piquet o un auderòt – qu'i pujava era vinha
03'30 Idem – cepatge – eth Palharés, eth Noah, eth Bacò, eth Plant Direct – pè de Chasselas ath travèrs tà minjar
04'35 Idem – auderòu – podà'u – en tornar dera escòla, anar amassar eths podadisses – estacà'us dab un bime – tath huec dera St Joan
05'30 Idem – darrigadas ara – en temps, que darrigavan eras arrominguèras dab eth both
06'10 Idem – eth tonèth de castanhèr o de casse – eth «tonnelier» qu'entrava laguens e qu'apatarrava laguens tà tornar botar eras planchas – qu'èra estada estonada quan èra mainada – quauqu'un que l'ajudava a sorti'n – que portava eths gatges sus era espatla – a Genòs qu'èra – e tot a pè
08'05 Era Citra – pressar e botar ena barrica – palha entà filtrar en trolh
08'30 Elevage – oelhas – bèras uas tara gasalha
08'50 Idem – shivaus – tà desplaçà's
09'20 Agriculture – eth pòrc – èrbas o eth cap deras havas – hoelhas deths caulets – dab era aiga dera vaishèra : eth vrenath – haria – hèr mòler eras havas tà'n hèr haria tath pòrc
11'20 Idem – arraça - eth Cazerien – pr'amor qu'avia lard – après que ho eth pòrc anglés
12'00 Era vaca – laguens tostemps – sa pair que las hadia cauhar era aiga quan hadia tròp heret entà sortir – barrar eras pòrtas – bochoar eths traucs – botar era borrassa
14'01 Elevage – un gran cambiament en mestièr – son vesin qu'a un sistème wifi tà saber quan va vederar era vaca, son trefòne que sona – sa pair que passava tota era net sus era palha, dromir dab eras vacas, se ua volia vederar
15'30 Idem – vacas – sobriquets : Muleta, Castanha, Roja
16'05 Natura – era lua – tà tot, mèma à semiar

RL-31[Ba-SC-Fj-5]


0'00 Idem – era arruscada – eth linge qu'èra mès blanc s'èra hèit dab era lua
01'10 America – non ved pas
01'45 Société – praubetat – se las caucuras èran tròp petitas, que podian hèr un trauc ath cap tà qu'eth dit que sortissa dinc a un parelh navèth – se tirar eth davantau, e botar un vielh a casa – era tenguda deth dimenge
02'35 Arreligion – cada dimenge tà missa
03'05 Société – hèstas – Nadau – ara, qu'ei tròp – era, un esclòp de chocolat, ua mandarina, e un parelh de cauçuras s'ac calia – un soquet qu'èra botat de costat – era dòba
04'50 Superstition – crotz sus eth pan
05'20 Nadau – eras aubadas, ua setmana avant Nadau – cada ser
07'00 Cap d'An – «que la vos soèti bona e urosa»
07'20 Candelèra – eras pastèras – non cau cap qu'eth sorelh sòrta, o que hè maishant temps après – hèr benadir eras candelas – eth candelon
08'25 Carnaval – desguisà's – passar enas maisons – caretas dab un tròç de carton – n'èra pas era «tortue ninja» -
10'10 Calhavari – quin se passava
11'00 Quarèsme – cap de gras ena sopa – nada vianda – minjar ueus e merluça – merluça seca e salada
12'20 Setmana Santa – dijaus sent, jàmes júnher eras vacas – cap hèr era arruscada – que calia anar – nada estenèbras
14'00 Dias caumats – tara Ascencion tanben
14'30 Arrams – benadit e botar ena maison
15'15 Natura – era lua rossa – arren non possa pas – après Pascas
16'05 1er de Mai – amiar eras causas sus era plaça – ara, bèths uns qu'aniràn tròp lonh


RL-31[Ba-SC-Fj-6]


0'00 Seguida
0'20 Costumas – per ua neishença – un boquet sus era pòrta – per un dròlle, còps de fusilh – tath maridatge, que tiran còps de fesilh – qu'ac hèn encara – plantat dus sapins ara entrada dera glèisa
01'45 St Joan – un «brandon» - de còps, que hadian dab podadisses – eth arbe que's hèva, mes que calia qu'i avossi pro de joens en vilatge
02'50 Idem – amassar un tison – e hèr un boquet dab lís – qu'èra benadit peth curè – e botà'u sus era pòrta – mostrar dab eth nere deth tison
03'40 Croyances – sorcièras – ua hemna que disia qu'i avia sorcièras en horn – que disia aras dròllas d'escotar mes n'entenian pas arren – ua auta hemna qu'entenia sa mair que l'aperava ena maison – que portava tota era vaishèra en ua vielha bòrda tà neurir-la – que'u portava a minjar lahòra, mes qu'èran eths gats qu'ac minjavan – un còp, sa mair e ua vesia qu'i èran anadas dromir, a casa sua, pr'amor qu'entenia quauqu'arrés - «avetz entenut ?» ce didia, mes eras, non – era (JF) que's pensa qu'èra çò qu'apèran ara : era malaudia d'Alzheimer
05'20 Croyances – era hada – non – mes que sap çò qu'ei
06'00 Lenga – que'n parla dab quauques vesins – mes pas guaire
06'30 Idem – diferenças dab Aspèth – eths, que disen «eth lum», era «lumièra» - ua boassa ací, ua «bosa» aciu
07'30 Idem – que voleré que durèssi – qu'arrepresenta sovénguers – aprés eth francés ena escòla, que venguec atau

Lassalle Renaud, enquêteur

RL-31[Ba-SC-Fj]

EOC 9

Eth Ostau Comengés

29/01/2013

Texte/html

gascon

Texte

Sauveterre de Comminges

1929

Payssous