Collectage de Jean 2 - (Labarthe de Rivière-31)

Dublin Core

Titre

Collectage de Jean 2 - (Labarthe de Rivière-31)

Abstract

Sujet

Proverbes
Naissances
Poésie
Blagues et farces
Guerre mondiale (1914-1918)
Saint-Jean (fête)
Plantes curatives
Surnaturel (sorcières)
Formulettes

Description

5. THÈMES ABORDÉS DURANT L'ENTRETIEN
1990
00'00 : dictons seguida
Quan an hame, eths cans que minjan cebas [quand òm a hame, qu'òm minja n'impòrta qué]
Era hame de pishar e cagar que non pòt demorar.
Çò de mau estujat : tath can e tath gat [cau cap deishar trenar causas a minjar = çò qu'é en desòrdre, quauqu'un que s'ac amassa]
Tres hemnas e un aucat que pòden ténguer era hèira de Sent Blancat. [a costat de Bolonha ; eras hemnas que parlan] – allusion aras hèiras e aths marcats d'autis còps (St Blancat, Era Barta, Sent Gaudenç) – eths produïts que venián
Per un punt, Matiu perdec son ase [per pòc de causa, qu'òm pòt pèrder gròs]
Castanhèr, castanhèr, qu'as dishat morir Mamà en cornèr [= ua maishanta lenha enath huec]
Que cau passar par'quiu coma eth ase peth arriu [de còps, que i a causas que cau hèr]
En juilhet, ni hemnas, ni caulets [era audor dera hemna sala ; en juilhet, eras audors que son mès hòrtas]
Era troja de Galhon [un proprietari] que dishava eth bon brenat a casa e qu'anava minjar gariassa a çò deth vedin [se dit des femmes qui ont tout ce qu'il faut à la maison mais qui s'en vont voir le voisin]
Qu'ei ocupat coma eth cocut ath mes de mai [quan quauqu'un ei desbordat]
Entre pòc e tròp, que i a mesura [que cau trobar eth juste mieg]
Aiga en un paèr, paraula de hemna, ranquèra de can : que non s'i cau cap hidar [tot aquò qu'ei faus]
Que t'i pòdes hidar coma aiga en un paèr.
A Senta Catalina, tota branca que pren racina.
Senta Catalina qu'aviá tres hilhas ; Sent Andrèu qu'arribèc e que las caperèc de nhèu.
Entà Cap d'An, que's coneish eth petit coma eth gran.[eras diás = eras nets]
Non vau pas mès qu'un pet a vrèspas [a vrèspas, que i a tapatge ena glèisa, que podetz petar, s'enten cap → se ditz de quauquarren que non vau cap arren] – explicacion deras vrèspas

1991
00'00 : eths dictons
seguida dera explicacion deras vrèspas – que i aviá brut ena glèisa
Partir tard e torna d'ora, qu'òm non s'assadora [se non trebalham pro ena jornada, qu'òm ganha cap arren]
Qu'a popat lèit de sauma [un pèc, bèstia coma un saumet]
Aost que ostenca e seteme que neteja [en aost, eth trebalh qu'é penible ; en seteme, qu'òm ei talament fatigat qu'òm se mòr]
Qu'a mès de vente que de popas [qu'òm minja mès qu'òm non balha]
Braves cans, bravas gents [eths cans que son ath imatge deths patrons] – istuèra d'un sent bernat que'u carregèc pera granja
Qu'ei un ase cap e tot [un pèc perfèt]
Que vau miélhor chaumar que mau mòler.[que vau mès hèr arren que de trebalhar mau]
Era pòur que guara era vinha [que botavan ua pancarta « Piège à loup » enà non pas hèr panar eth arradim]
7'25 : eras vinhas d'autis còps – un proprietari que's respectava que deviá aver sa vinha – istuèra d'un Cazaux dera Barta que cajec malaut de tròp béver
9'43 : era medacina d'autis còps : istuèra dera neishença dera sua bèla-mair (eths hèrs qu'èran arruelhats) > era igièna abans
11'52 : eras vrenhas – un bon arrepàs a meddiá ena vinha – que i aviá tostemps ua cabana nà dinnar – eth foluèr o prestir en ame eths pès
14'07 : des•huelhar eth blat mòro – eth qu'atrapava un cabelh arroge → que passava eth carruc ena sueja e que mostrava eras dròllas – eras arrelacions en ame eths vesins – que s'ajudavan
16'00 : dictons (suite)
Amassaire de bren, esparricaire de hariá [eth bren vau pas tant coma era hariá...]

1992
00'00 : dictons
explicacion deth dicton precedent [se dit de ceux qui ramassent ce qui ne vaut rien mais jettent ce qui a de la valeur]
Tasta blat [mimologisme sus era catla ; quan era catla canta, eth païsan que sap qu'eth gran va èster madur]
Eth marchand tarbés que crompa a 4 e que ven a 3 [un maishant comerçant que ven a pèrta e les cau cap imitar ; a Tarba, qu'èra a bon compde e que les haiá passar per desordonats]
Entre Puentis e Uòs, que's hèn tustar eths bujòus [l'humidité de la Garonne provoque les goitres ; quand ils s'approchent, ils se cognent les goitres]
Eth arrat que non a qu'un tut qu'ei perdut [il faut prévoir plusieurs solutions de repli]
En casau, era mès maishanta grèlla qu'ei de non semiar. [le pire est de ne rien semer ; même, quand le jardin a pris la grêle, on peut récolter quelque-chose]
Que cau estacar eth ase ç'a on eth patron ac vòu [que cau obeir ath patron]
Aleloià, aleloià ! Tara claüsa, que cau dar [eth endeman de Pascas, que cau balhar ueus enà hèr era moleta geganta ; era joenessa que passava peras maisons enà amassar ueus – après, que's minjavan era moleta dejós era hala]
Entorniar coma ua oelha mora [qui tourne sans savoir où aller ; que vira ath torn deth trebalh sense trebalhar]
A cada pòrc, son Nadau [cada pòrc que's hè escanar ; tôt ou tard, il faut y passer...]
9'00 : Nadau d'autis còps e ara – un irange en cada solièr – son pair que les haiá un carret o ua trotineta o un lhet naras poupées – era messa de miejanet – eth soc (castanhèr) que'u guardavan tota era annada en un cuenh dera granja – eras hemnas que i haián ua pregària (ua bòna credenta) – istuèra de sa sòr que cagec malauta → era bòna que l'anava cercar aiga benadita en benitièr entà abarrejar-la en ame era lèt – eth soc (2) : après, que'u fotián ena cort e que l'asclavan enà hè'u cramar normalament – era annada d'après, que'n prenguián un navèth
15'50 : era fabricacion d'un shiulet (de herèisho)

1993
00'00 : era fabricacion d'un shiulet (2)
Sabari-Sabaròu,
Pèth de craba, cabiròu.
Se non vòs sabar,
Que't foterèi en un hormiguèr.


1994
00'00 : dictons
Arrodar coma un pòrc malaut
Aqueras vielhas que non an cap de caishau, que hèn córrer eras crostas peth hons deths metaus.
Eras hemnas vielhas qu'aiman los galants e eras hemnas vielhas qu'aiman eth vin blanc.
Que plau tostemps sus eth banhat [que n'i a que non an chança]
Qu'as un huec qu'un polh se'n tirariá [se dit d'un feu faible]
A 100 ans, era vielha qu'aprenguiá encara [qu'òm apren a tot atge]
Era aiga que se'n va tostemps ath potz [la monnaie s'en va tjs dans les mêmes poches]
Un gran de milh ena boca d'un ase [un grain de millet > c'est peu de chose, ça a peu d'effet] – explicacion deth milh
Qu'ei un pishacordetas [un tipe que trebalha mès sense resultat]
Escota se plau [=une façon de dire à quelqu'un qu'il raconte des craques = mon oeil !]
Cadun que's grata (s'eishuga) eth cuu a sa faiçon [cadun que hè eras causas a sa faiçon]
Que vau mès un que fiula que un que miula [il vaut mieux siffler que se plaindre]
Que hè ua hered de can. [un froid de canard]
Eth marchand qu'ei coma eth pòrc. Entà saber çò que a en vente, que cau que siá mòrt.
Caressas de pan, que balhan puces → son pair que haiá borir aiga e tabac en que'n heregava eths cans enà tirar-les eras pieudes de dessús – istuèra deths polhs ena escòla (tota era familha tonuda peth pair)
Nòste Sénher que balha havas aths qui non las se pòt mastegar [que balha era fortuna a qui non la sap gerar]
Nòste Sénher que dròm [que's diguiá quan òm haiá ua bestiesa e que no's passava cap arren]
Qu'ei tan mentur que se'n virariá era ploja [virar-se'n era ploja, qu'é quauquarren d'impossible]
Eth que pedaça, son temps passa e eth que non hè arren tanben [celui qui racommode passe son temps et celui qui ne fait rien aussi]

1995
00'00 (dictons suite)
explicacion deth dicton precedent [eth temps que passa parèlh]
Que n'i a tà escornar eth cremalh [qu'ei impossible d'escornar un cremalh → ua causa impossibla] → explicacion deth cremalh
Dròlla maridada, fòrça pretendents
Agudar ua palha peth cap prim [ua palha que s'aguda peth cap gròs = hèr quauquarren d'impossible]
Qu'ei tan valent qu'un hiu de lan que l'arrestariá [ironie > ei pas tan valent qu'aquò]
Qu'ei brave coma un moton crestat. [que's ditz enà quauqu'un de (tròp) docile]
Viet d'ase !
Gai, piga neishut ???
Dera tèrra o de podoèra, de quauquarren que cau morir.
Qui òr maneja, de òr ludeja [quan hètz un trebalh sale, qu'auratz eras mans neras # de quauquarren de pròpe]
10'00 : eths sobriquets dera Barta – que i aviá fòrça Cazaux e que les balhavan sobriquets enà diferenciar-les – rappel du dicton – eths sobriquets de Paissons
12'50 : eth sòn pair qu'èra amic en ame eth curè de Paissons, l'abbé Fage – récite un extrait d'une fable réécrite par l'abbé Fage (le corbeau et le renard) + commentaire
15'05 : enfant de choeur – eth ser, après era escòla, que caliá hèr pregàrias tot eth mes de mai ena glèisa – qu'amassavan anetons en buètas de Bananià...

1996
00'00 : seguida dera istuèra deths anetons - Que les alargavan pera glèisa e qu’anavan virar ath torn deras candelas – eth curè que les fotec un parelh de tecas – qu’èra un vielh que les ac aviá dit d’ac hèr
1’38 : era 1èra GM - son pair que huc gasat – un ulcère en estomac
3’49 : Sent Joan – copar un casse 2 meses abans – era shasclada – era quilhada en ame 3 parelhs de vacas – que caliá que s’arrestèssan ath bon moment – botar hagòts ath torn – eth curè que i botava eth huec – eth tison – que haián eth huec a costat deth arriu a Paissons – que l’amortavan en ame era aiga – entà protetjar era maison quan periglava
8’25 : explicacion deth nom deth arriu (eth arriu sec ?) – qu’anava pescar en arriu en tot anar nath catishèrme e en tot demorar eth curè – que balhava eras trueitas nath curè – eth curè amic en ame son pair – era guèrra amassa – eth vin de missa
10’56 : ara Barta, eth brandon botat en plaça en ame un tracto-pala – 10 o 12 m de haut – descripcion deth har – era crotz e eth boquet de flors – era benediccion deth curè – ara Barta, que’s prenguec eths pès ena sotana e que cagec de cap – sautar eth huec
13’30 : jogar a sauta-moton ena cort dera escòla – eth que les sautava dret
14’40 : era educacion deras dròllas : pas eth dret d’anar en bal sense era mair
15’24 : Sent Joan  eth ser de Sent Joan era bòna qu’anava copar plantas medicinalas e que las penjava en solèr, en ua pèrja

1997
00’00 : fin dera istèuèra sus eras plantas de Sent Joan
00’40 : era bòna que botava perrècs en ame tintura d’iòda ena cramba enà hèr partir eras podoèras
2’00 : souvenirs d’enfance : era bòna : ua segonda mair enà Jean Certiat (pr’amor sa mair que trebalhava) – era proprietat que la haián marchar era bòna e eth vailet – Jean qu’aimava plan pujar sus eth ase e que l’anava hèr béver en arriu – eth ase qu’èra viciós : quan èra en aiga, que’u haiá càjer en arriu
2011
00’00 : toponimia dera Barta – eths quartièrs - era Toraca
1’50 : son mestièr de brocantur : sauvar ua partida deth patrimòni (pas solament crompar e véner) – chapitèus de Bonahont crompats per sa mair que vic en ua cava – istuèra d’un chapitèu deth siègle VII qu’èra en ua cort a Selhan e que crompèc Jean Certiat (ara, que l’a en salon) – qu’èra enterrat ena cort – crusat enà hèr béver eras gariás - que’u desenterrèc eth madeish – Matacan (toponim de Sent Bertran on jetavan eths cans) – Jean Certiat, un autodidacte (eras pèiras, eras faienças, eths tablèus, eths mòbles)
8’25 : eths mòbles de Varossa fabricats peths oelhèrs enas cabanas
9’20 : un mòble crompat… en tot anar pescar – era roblardisa deth brocantur – posar eras linhas e anar cercar era autò – eth tipe content e eth tanben – era renovacion deth mòble
13’00 : un autar votiu trobat per un lauraire – era ciutat de Lugdunum

Créateur

Jean-Paul Ferré, enquêteur

Source

JPF-31[SG-LR-Cj2]
EOC 6

Éditeur

Eth Ostau Comengés

Date

23/08/2012

Format

Texte/html

Langue

gascon

Type

Texte

Spatial Coverage

Labarthe de Rivière

Person Item Type Metadata

Birth Date

1924

Birthplace

Payssous

Citer ce document

Jean-Paul Ferré, enquêteur, “Collectage de Jean 2 - (Labarthe de Rivière-31),” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/541.

Formats de sortie