Collectage de Louis - (Mane-31)

Dublin Core

Titre

Collectage de Louis - (Mane-31)

Abstract

Sujet

Guerre mondiale (1914-1918)
Immigration
Gascon (apprentissage du français)
Vignes
Loup
Montreur d'animaux savants
Surnaturel (légende)
Fontaines miraculeuses
Relations pastorales transfrontalières
Emigration -- Etats Unis
Ours

Description

PF-31[SS-Ma-Pl2-1]


0'00 Intime – neishut a Alós d'Isil – sa pair qu'èra dera Arièja e que tornèren entà França en 1930 – passèren peth Salau – sa pair qu'avè ua sciatica, que'u caloren portar dab un saumet – sa pair qu'èra de St Lizier d'Usto
01'40 Idem – sa pair que partic entà Espanha per estujà's dera Guère de 14 – qu'èra desertor – en 1930, que tornè sense tròp de mau – bèths uns qu'èran fuilhats per aquerò
02'55 Idem – qu'arribèc tà Alós – e que s'embauchè per èster arressegaire, carpentèr, un shinhau de tot... - en çò deth Tòr (?) - son pair qu'èra hòrt adret
04'30 Idem – sa mair qu'èra d'Isil – que s'aperava Bardina – qu'avè un onle qu'èra avocat, qu'èra ua familha adaise – sa pair qu'avè tostemps goardat contacts dab eths d'Usto – qu'èra cagut dab un parisian qu'èra un desertor, eth tanben – sa mair que trebalhava era tèrra
06'30 Idem – sa pair qu'avè crompat ua maison – e qu'ensenhè sa mair a hèr eth molièr – que sabè picar era pèira dera mòla
07'50 Idem – sa pair que tornè en 1930, ath mes d'aost – dus mainatge mès chòcs – ua sòr deras soas, qu'èra neishuda en heurèr, 6 meses qu'avè – un mulet tà portar sa pair, un aute tara hardas
09'25 Idem – son frair ainat qu'èra partit avant dab ua tanta – tà ganhar sòs – qu'avèn era maison a Usto, sa tanta que l'ac entertenguè – que partiren tà Urau coma bordalèrs
11'00 Idem – perqué tà Urau ? - a Usto, era tèrra qu'èra chòca – a Urau, qu'èran mès grana – a haut, qu'èra era misèra - 5 ans coma bordalèrs – que vengueren tà Montgalhard, qu'èra fermièrs – eth e sa sòr que s'i maridèren
11'55 Agriculture – diferença entre bordalèr e fermièr : bordalèr : que logatz era maison e era tèrras mes tota era recòrda qu'ei despartida en dus – coma fermièr, que logatz mes era recòrda qu'ei vòsta – quan èran bordalèrs, eth patron que'us deishavan eth vin per eths
13'20 Intime – escòla – n'avó pas nada instruccion pr'amor qu'anava tostemps guarar eth bestiar – mes que se n'ei tirat
14'30 Lenga – non sabia pas parlar francés quan arribè tà Usto mes qu'aprenó de tira era lenga – mes ath començament, qu'èra dur – mes totis que parlavan gascon, pas sonque ena escòla entath francés – sa mair que hiquè longtemps a parlar francés – qu'èra mès adaise dab eth patoès – eth, no parlava pas que catalan quan èra mainatge – ara, no'n sap pas mès parlar


JPF-31[SS-Ma-Pl2-2]

0'00 Caça – un cosin que caçava eth isard, caça barrada o pas – que botavan era carn dab era sau enas olas deth confit – sa pair que caçava un shinhau mes sense mès – son cosin qu'avè un fesilh de Guère qu'amagava devath eth planquèr d'ua bòrda ena montanha
02'15 Intime – sa pair qu'èra tornat tà Alós, qu'avian duas maisons lahòra, era de sa pair, e era de sa mair – qu'avèn devut véner era dera mair – qu'èra logada peths doanièrs – qu'i èra tostemps 15 ans a, mes ara que seré mèslèu un tepèr de calhaus
04'10 Intime – sa mair qu'avè sauvat eth contact dab eth sons – quan sa cosia que's morí, que ho acabat – qu'avia dus frairs, un de cap a Bordèu, eth aute qu'èra estat tuat ena Guère d'Espanha
05'50 Idem – familha Ferré – gran pair de JPF de Tolha, e shafre
07'40 Vinha – a cada fèrma ua vinha en temps – vrenhar dab eths vesins – coma tà bàter
08'20 Idem – vrenhar – partir eth maitin dab eth trolh e semaus – hèr un bon disnar tà mieidia
09'00 Idem – espalhèras – que las aperavan « hautins » - tà poder trebalhar entre eths pès de vinhas, e en camp – 2 m de haut, sus un auderòt – podà'u tà poder estacar era vinha – un escabòt a tres marchas (tres pès?) tà talhar
10'40 Idem – prestir dab eths pès – sense trolh – qu'èran petits proprietaris – mieja semau e esplategar dab ets pès, molhar, etc... - eth vin que hadia 10 ° ath maximum – eth monde que començavan de crompar plants
12'05 Idem – cepatges – eth Cameroth, un deths mès bons – eth Alicante – eras espalhèras que horen arremplaçadas peths pès
13'05 Idem – cauçar la en ivèrn e descauçar la ath printemps – botar hiems en ivèrn – laurar dab era « canadienne » dab eras vacas e eths bueus – podar ath printemps
14'05 Idem – tecnica – sauvar un talèth (un tarèth?) que plegavan, estacat – tostemps prengue'u per devath – e prevéder un esperon pera annada d'après, e tostemps en devath (qu'ei pro clar) – eth tarèth qu'ei eth que hè eth arrasim dera annada – eth esperon que deisharà possar dus tarèth tara annada d'après (un de cada costat)
15'55 Idem – def : Espimpoar : copar eras possas tròp longas – escabessar era tija, era fòrça que demorava en taron – tirar eth gormands


JPF-31[SS-Ma-Pl2-3]

0'00 Idem – eth gormand – se s'i estava que prenguia era fòrça ath pè – espimpoar qu'ei tanben tirar eth gormand ? ( pas segur mes que's hè en même temps)
0'55 Hèsta deth pòrc – tostemps en heurèr, donc eth monde qu'èran mès libres – era carboada e eras fritas de pòrc - eras hemnas que cosinavan, arremudar era sang ara man, e preparar entà hèr era tripa nera – hèr aras cartas eth ser dab un còp de nhòla – que parlavan hòrt, ralhar -
03'25 Vinhas – mostrar – mostrar eras dròllas, de cap a 20 ans – ena figura
04'25 Intime – qu'a trebalhat a St Olèr (??) - qu'i guarè eras bèstias pendent un an e miei

JPF-31[SS-Ma-Pl2-4]


0'00 Idem – seguida – amassar eth naps – cargà'us dab eras vacas e eth tamborèu – qu'èra pagat : 30fr per mes – que s'ac balhava ara mair – sa mair que'u dava 5fr – era patrona, en St Olèr quan sabó aquerò que'u ne balhè 5 de mès – atau, que's podó crompar ua bicicleta d'occasion
01'50 Croyances – Lops – a Usto qu'èra – ua dròlla qu'èra anada pishar, e qu'èra estada minjada peth lop – sonqu'un braç que sobrava – qu'avèn cans tath lop – un can que l'avè caçat de Usto dinc a Aulús,e que l'avè aucit sus era plaça
03'30 Eth Os – un oncle de sa pair qu'èra ossalhèr – cada an, que partiva hèr era virada en eths vilatges – un vesin de sa pair que s'èra escapat eth os, mes que l'avè podut tornar a gahar – un ossalhèr qu'èra passat a Urau – qu'avè estacat eth os ara arròda dth tamborèu – un amic son que l'avè fotut un còp de baston, qu'avè ronhat – eth, qu'avè dit que s'èra peishigat dab ua castanha
06'00 Legenda – ua glèisa, St Lizier d'Usto – ua capèra ena montanha – eth espanhòus qu'arribavan tà préner aiga en ua hont de còsta ara capèra – aquera aiga dab era benediccion deth curè, que hadia plàver – un que gitè aiga benadida, un còp, que i avó ua bohada de ploja, un lavàs – quan hèvan era benediccion, eth endeman que plavia – era capèra de Fonsenta (?)
07'50 Aiga – eth Salat que ven deth Salau – coma era Garona que neish a Garòs
08'15 Société – interescambis entre eth dus costat deras Pireneas – hòrt d'Usto qu'anavan hèr era èrba tà Espanha
08'50 Anecdòta- un d'Usto que crompava ua dalha nava cada an – que la tornava a véner taths espanhòus mès cara que l'avè crompada
09'20 Contrabanda – pas guaire – bilhèu dab eth tabac – vin e liquors
10'15 Eth Pòrt de Tabascan – eth Carlins que hèvan era Guère dab era França – que n'i avó un qu'èra etat tuat ena montanha – un tepèr de calhaus dab ua crotz dessús – ua vaca qu'avè eslissat e qu'èra caguda, qu'avèn trobat ua padena dab duas punhadas – era padena d'un Carlin – qu'èra fusilhs a pèira
12'25 America – eth bèu pair de sa sòr qu'i èra anat – eth, qu'avè ganhat moneda sus eth batèu que l'amiava en America, en tot portar eth bagatges deths arrics – eth gran pair de sa hemna qu'i èra anat – n'avoren pas jàmes mès nada novela deras soas – qu'èra de Castèth Biague – en tot cas, qu'i avó un eretatge Ferran (son nom) quanques annadas a – s'èra d'eth ?
14'50 Idem – qu'avè conegut un òme de Mana, Perez, qu'avè tribalhat en Canal de Panama – que's tuavan entre eris tara paga
15'45 Société – nada instruccion – volossin hèr ua letra, que calè anar véder eth curè
16'05 Pastoralisme – oelhèrs – eth qu'a conegut, n'èran pas mès oelhèrs malurosis

JPF-31[SS-Ma-Pl2-5]

0'00 Seguida – ara, qu'an era lutz, e era television – bèth temps a, ua caisha, hormatge e béver aiga
01'25 Pastoralisme – amontanhar – pegar, botar ua marca, dab ua letra o un dessenh – botar-las esqueras, e eth truc – en temps, qu'èra eth prumèr que dromiva ena cabana que l'avè – pujar eth pòrc taths vaquèrs – leiton taths pòrc e eth cans – hèr hormatge ena montanha – eth culhèr : maneita de boès dab duas aurelhas
04'40 Idem – eth os dab eras oelhas – un d'Usto dab eth os – un aute, ath pòrt de Tabascan, un os que l'avè minjat ua oelha – un espanhòu qu'avè botat poson sus ua oelha tath os – mes un can deth francès que se n'èra mort – eth espanhòu qu'avè cridat : »Jean Pierre, era ossa s'es emposonada » mes qu'èra eth can
07'10 Caça – era lèbe, eth isard o eth sanglar, eth poth – sa pair que n'avè tuat un – non n'a minjat qu'un còp
08'20 Idem – purmèr sanglar – que n'a tuat ua 50ia ena vita – eth pòstes : Era Còsta de Perrièu, eth Malet, era Pinhèra – era Aubida deths Gebes (??), era Sablièra, Eras Pradiós, era Aubida deths Hereishes
10'35 Idem – quan son caçaires, que veden viste eth pòste
11'20 Idem – plaser de caçar – plaser d'entèner eth cans a córrer darrèr era bèstia – eth mès gran plaser, qu'ei de tuar era bèstia – eth vrespai, e minjar eth hitge deth sanglar enter caçaires – talhucà'c e ena padena
13'05 Idem – dus isards en salon (morts) – un mascle e ua fumela – interdit de tuar era fumela – quin avó era deth salon
16'15 Lenga – gascon – qu'ei polit, e que'u ne sap mau que's pèrdi

JPF-31[SS-Ma-Pl2-6]

0'00 Seguida – ara, n'exista pas guaire mès – que trebalhè tostemps dab monde dera tèrra – que parlava sauvent gascon aths obrèrs
01'20 Idem – diferença entre parçans – a Mana, cadièra mes a Arbàs, ua escabèla – a Usto : « Iò, que t'ac disi », a Mana « Jo, que t'ac disi » - a Massat, qu'ei un aute accent : « Diu que'm damne » - a Massat, que disen « enfant » ath lòc de díser « dròlle » - eth de Massat qu'èra content pr'amor son dròlle que fumava e que pintava
03'05 Toponymie – Usto – que comença ath pont dera Taula – tres glèisa, era deth Tren, de Serac, e de St Líser – ara, n'i coneish pas arrés mès
04'00 Lenga – no'n parla pas mès – quauques mòts atau, mes nada debisada
04'40 Idem – anecdòta – ua d'Alòs, qu'avè arresponut en gascon ara arregenta - « Elise, depêche-toi » « Deishatz-me tirar eths esclòps, deishatz-me mèter eras espartenhas »

JPF-31[SS-Ma-Pl2-7]

0'00 Caça – palomas – ara, qu'a cambiat, non passan pas mès
01'00 Guerre 40 – era Badèrqua – eth qu'èra devarat a Mana, e que tornè a pujar tà Montgalhard – eth convoi que passè – ua tomba a His – qu'èra ath Cap deth Tuc
03'00 Nadau – eth pair de Nadau que l'avè portat un parelh de sandalas
03'40 Carnaval – qu'èra pro calme – velhar – ara n'i van pas mès pr'amor dera television – quauques mascats que passavan peras maisons – poticar ua dròlla – hèva pòur aths mainatges – caretas
05'30 St Joan – cada comuna que hadia son hoec – amassà's un tison ara fin – que portava bonur – guardà'c a casa – monde mès credent que ara era societat cambiada -
06'50 Credenças – broishas – qu'ei coma eth oròscòpe, credenças
07'40 Idem – eth, que cred ara arreligion, a noste Sénher, ara Senta Vierja – aprents hòrt credents – sa hemna que credè hòrt a St « Antoène » - còps quan tornèren a trobar çò de perdut mercés a St Antòni – non va cap ena missa, mes que va taths enterraments



« que vos pòdi díser que eth çò que vos è condat, qu'ei dambe plaser e de vos aver recebut, tanben »

Créateur

Jean-Paul Ferré, enquêteur

Source

JPF-31[SS-Ma-Pl]

Éditeur

Eth Ostau Comengés

Date

27/11/2012

Format

Texte/html

Langue

gascon

Type

Texte

Spatial Coverage

Mane

Person Item Type Metadata

Birth Date

1924

Birthplace

Alós d'Isil (Espagne)

Citer ce document

Jean-Paul Ferré, enquêteur, “Collectage de Louis - (Mane-31),” Oralitat de Gasconha, consulté le 22 novembre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/570.

Formats de sortie