Collectage de Jean - (Gouaux de Larboust-31)

Collectage de Jean - (Gouaux de Larboust-31)

Proverbes

Chandeleur

Carnaval

Pâques

Saint-Jean (fête)

Processions

Pastoralisme

Travail des enfants

Cuisine (porc)

Eleveurs de moutons (gazaille)

Jeux de cartes

Ours

Loup

Surnaturel (pierres magiques)

Peste

MF-31[BL-Gla-Aj-1]


0’00 Nadau – era velha tara missa – de cap a 11 oras – un curè de Oo que venguia – a miejanet, a Oo – eth arrevelhon dab ua garia – o arrostir un polet – un petit present
01’55 Idem – eth soquet – ténguer eth huec entà que tornèssan dera missa – eths que’u hèvan cremar - no’s sauvavan pas nat tison – eth moène en lhet dab eras brasas
03’10 St Andrèu – un arreproèr - St Caterina que disia que’avè caperat de neu a St Andrèu
03’50 Sta Luça – entath 13 de deceme : eth dia qu’alongava d’un saut de puça – e tà Nadau, d’un saut de brau – e tà Cap d’An « qu’i coneguien eth pòc e eth gran »
04’45 Candelèra – pastèras – se’i plovia, eth os qu’èra ontent, qu’anava poder sortir pro lèu – se hèva maishant, qu’èra eth contrari – un shinhau mès de sorelh, donc mès de trebalh
05’55 Agriculture – mes de heurèr – trebalhar eth blat, que l’anavan hotjar
06’25 Candelèra – pastèras – se las hèvan sautar ? – non respon pas – que’n hèvan sovent, pastèras – pas sauvar era prumèra pastèra
07’45 Idem – benediccion deras candèlas ? – n’ac a pas conegut
08’00 St Blas – non sap pas
08’35 Carnaval – qu’èra eth dia dera estacion de Oo- qqu’i devaravan totis – eths mascats – entath bal, e tath bal – dab un quite accordéon dinc ath matin – Madon que s’aperava – que jogava de 7 oras deth ser dinc a 5 oras dera net – non s’i bevia pas sonque vin blanc – eth maitin, de cap a 6 oras : dejunar – e voedar eras gojatas deth lhet – capvirar eth matelàs – e tornar s’i eth ser
11’45 Idem – caretas – pelhas de hemnas, e linge – eras capas – de mau conéguer tà quauques – que s’i botavan carbon deth caudèr sus era cara
13’00 Idem – Cremar Carnaval – que s’ac hèva en temps – mes pas a Oo – alhors, quiò
13’30Idem – eth os – n’ac a pas vist
14’05 Eths Arrams – ara, no’s hè quasi pas mès, n’i pas mès nat curè – un, en temps, eth curè Guitarre que hèva era benediccion deths arramèus, A Porèth, A oo, E a Goaus
14’55 Idem – sauvà’s ua branca tota era annada – laurèr – ua branca en cada bòrda
16’00 Eras Arrogacions – hòrt d’annadas que no’s hè pas mès – ua missa ena glèisa

MF-31[BL-Gla-Aj-2]


0’00 Pascas – dus mainatges que servivan era missa – eth curè que passava dab eths dus joens – que hèva era benediccion deras maisons – en escambi, qu’arrecebia ua dotzenas de ueus en cada maison, e tarjas –eths mainatges que portavan ua mièra – pujar enas crambas
01’55 Mai – quilhar un mai
02’05 St Joan – eth Haiar – a St Aventin, a Oo, a St Mamet e Banheres – a Goaus, n’ac a pas jàmes vist a hèr – mes davant era maison, un endret que s’apèra « eth carrè deth haiar » - deth temps de sa pair, que s’ac hèva – sovent, qu’aueitavan eth de St Aventin, de casa enlà
03’45 Idem – idem – copar un auet, de cap ath mes de març o d’abriu – quan ei sec, hèr cunhs entà esclatar eth boès – partatjà’c en quate – en anèth ath miei – tranchetas per tranchetas – abilhà’c deras palhetas – e botar eth huec quan ei quilhat – eths joens ‘ac èva
05’20 Idem – idem – quilhà’c ath devant – tornar devarar tà botar era palha – e eth ser, cremà’c – ondrar ? – n’ac sap pas
06’40 Idem – idem – quina palha – sovent, palha que botavan en eths embalatges
07’15 Idem – idem – qui l’alugava ? – n’ac sap pas – bilhèu eth curè uishqu’èra benadit
08’00 Idem – idem – hèr halhas ? – n’ac a pas vist a hèr
08’15 Idem – idem – mostrà’s ? –
08’45 Idem – idem – un tison – òc, mes çò que’n hèvan…
09’55 15 d’Aost – era procesion dera capèra d’Escalèra – en temps, tà 3 oras dera vrespada – préner banhèras : de St Exupèri, e Nosta Dauna d’Escalèra – e ua ceremonia en aquera capèra – eths de Oo, que vedian era procession a arribar, que sonavan eras campanas – ara, a 10 oras deth ser – dab « retraite aux flambeaux »
12’14 Idem – idem – istòria dera capèra – qu’èra sus era rota en temps – que l’avoren mautada a on ei ara – tà protetjar dera grèsla en temps
13’15 Elevage – oelhas – nòms segon eth atge – un an, ua borrèga, dus ans, ua doblèra, tres ans, ua treçoá – après, que las cau aueitar dab eras dents – en temps, que venian sustot eths anhèths, e sauvà’s eras anhèra – hèr partir çò de mès vielh
14’35 Idem – oelhas – era bassiva – ua anhèra d’un an
14’55 Idem – idem – eras arrabastèras – eras oelhas qu’anheravan en automna – que las guaravan ath entorn deth vilatge – eras purmèras que devaravan tà anherar, eth nom pr’amor d’aquerò
15’40 Idem – idem – oelha sense còrna : ua còra – ua pigalha qu’ei blanc e nere
16’05 Idem – era Balestèra – eras qu’an còrnas que van d’un estrem ath aute – (palon en Varossa ?)



MF-31[BL-Gla-Aj-3]


0’00 Seguida
0’30 Elevage – evolucions – eth nombre de bèstias qu’a cambiat – eths 3 quarts deths proprietaris en temps que son morts – ara, 200 o 300 bèstias
01’20 Idem – idem – oelhas ara – ara, granas bòrdas – en temps, apastar dab blat de moro – ara, senders – en temps, nada subvencions
03’30 Idem – idem – avénguer – se pòden tocar subvencions, qu’anirà pòc o pro – pas guaire que contunhan
04’05 Erba (hen) – dalhar dab era dalha – carrejar-la dab carretas e vacas – ara, tot qu’ei motorizat
05’10 Pastoralisme – oelhèrs que’s logavan peras comunas, e sovent per annadas – qu’èran sovent espanhòus – de Totsans a Totsans – era hèira deths oelhèrs, deth temps de son gran pair – a Arreu, mainatge qu’avian de 8 a 10 ans – eths parents que demoravan dinc ath ser e quan èran adromits que se n’anavan – que’s deishudavan tot sols – maisons bonas mes d’autas que n’aprofitavan – sovent, que ploravan
07’50 Idem – oelhèrs que se’n tornavan cada ser, en ivèrn – mes en estiu, que s’i estavan dinc ara fin d’octobre – n’èran pas eras cabanas de ué, mès de hum laguens que dehòra – sense cap de matelàs, sus un jaç – ara, qu’an mèma era docha, era lutz, eth gaz
09’30 Idem – idem – que venguen deras escòlas, d’Icharry – hemnas sovent – mes non son pas oelhèrs deths bons – ua hemna oelhèra a Goaus, dus ans a – n’èra pas bona – qu’ei un petit trebalh per eths, non son pas oelhèrs
11’05 Idem – eth vaquèr – logat per un an tanben – que demorava ena montanha – o devarar eras vacas cada ser – e que se’n tornavan, cada ua a çò de son – o ena montanha eth estiu – diferents parçans (noms)
12’30 Idem – pujar eths pòrcs – n’ac a pas vist a hèr – mes, quan avian copat eth blat, que largavan eths pòrcs en camp – a torn d’arròtle tà guaità’us – eths mainatges qu’ac hadian
13’40 Eth pòrc – tuà’n un o dus per maison – ua preparacion : preparar era mea, era velha – méter-la a trempar tà que non perdossi era aiga – netejar eth caudèr – eth endeman, sovent qu’avia nevat, hèr ua arrota – soenhar eth bestiar – preparar era caudèra, e hèr borrir era aiga – eras hemnas qu’aprelhavan era codina – eth dejunar deth maitin, de cap a 10 oras – dab eths vesins
16’00 Idem – idem – lavat eth vente en arriu – mau de dits

MF-31[BL-Gla-Aj-4]


0’00 Seguida – eth arrepàs – acabà’u de cap a 5 oras o 6oras deth ser – anar soénhar eth bestiar – eras hemnas, tara tripa e pelar cebas- a 8 oras, totis que se’n tornavan – eths òmes que jogavan ath truc – eras hemnas que hèvan encara era tripa – qu’èran acabadas de cap a 10 oras – que la metian sus ua taula – que las hèvan tastar aths òmes tà saber s’èra bona o maishanta
02’25 Idem – ua hèsta qu’èra – que s’amasssavan totis eths vesins – a son gran pair, son vesin que’u panè eth pòrc eth dia de pelar
04’15 Pastoralisme – gazaille – plaçar oelhas ath Paí Baish – prumèr en mes d’octobre, cercar ua plaça – après tà Totsants, que partian dab eras oelhas, a bèths còps, dinc a Bolonha, a pè – tornar pujar ath mes de mai - venian eths anhèths – en Paí Baish, que’s sauvavan eth hiems tath blat de moro – era mentat deths anhèths per eths
07’00 Jòc – eth Truc i Flor – de mau explicar – un jòc de trichur qu’ei – que cau chicanar – explics precís sus eth jòc
08’45 Idem – ara, mèslèu ara belòta – arrés mès tà jogà’i – eth Coteret, no sap pas
10’00 Eth os – hòrt de domaus ath monde en temps – sovent, qu’escanava duas o tres oelhas en automna – eras oelhas qu’èran en un barri, e eth os n’avia pas qu’a causir – se trobavan oelhas mortas, qu’anavan perseguir eth os, hèr ua batuda – a bèths còps, que’u trobavan, e l’aucidivan
12’40 Idem – un còp mort, çò que’n hèvan – n’ac sap pas – sa pair que n’avè tuat dus o tres – passejà’us bilhèu
13’20 Oralitat - Eths lops – n’ac a pas vis mes entenut a parlar – un talhur, en çò de Menguc, qu’anava de vilatge en vilatge tà hèr pantelons, etc… - qu’anè entà Gèrp tà anar códer – que’s deishè atrapar deth costat deth Còth de Pèirasorda – que’s he atacar peths lops - n’avia cap de fusilh, arren – que ‘s metó a botà’s contra un calhau, e que hec bruhèira dab eths cisèus – qu’espauric eths lops – eth dia, que’s lhevèc dab era pòur e se’n tornèc tà casa – ara, que s’apèra eth Calhau de Menguc (montanha de Garin)
16’30 Idem – eth os qu’avia atrapat ua mainada – que s’èra passat a Castilhon


MF-31[BL-Gla-Aj-5]

0’00 Seguida – ua gojata que se’n tornava d’anar soenhar eth bestiar – que s’èra trobada dab eth os – non se’n tornè pas a casa – eth os que l’avia amagada devath ua mata – quauques dias après, que’s moric – qu’èra d’ua maison de Castilhon
01’45 Croyances – eras hantaumas – tà espaurir era mainada – eras sorcièras – que’n parlavan hòrt ath mens
04’00 Idem – eras encantadas – nonn’a pas jàmes entenut a parlar
04’55 Calhaus magics – qu’i son – enà montanha de Goaus en pujar sus era Coma de Calhau Blanc - non sap pas d’on ven aquera arreconeishença
07’05 Idem – eths Calhaus deths Pòrcs
08’55 Istòria – era pèsta – ena maison de sons parents, qu’i son escriutura en latin portats sus era potra – que data dera epòca dera pèsta – non sap pas çò qu’ei escriut – dus chamoines a casa qu’atrapèren era pèsta – qu’avian bastit ua cabana en un prat chafrat Espièt – sa mair que’us anava portar a minjar – fin finala, era cabana que’us cagó dessús,e que s’i moriren – deth temps deth gran pair, qu’i avec un partatge – eths vesins qu’eretèren deth prat – qu’avian decidat de curar aqueth endret, dus còps qu’ac heren – cada còp que se’n tornavan tà casa eth ser, eth endeman, era tèrra qu’èra tornada a on èra – ara, qu’ei eth qu’a eth prat, e qu’i ei tostemps era bòssa dera cabana
13’35 Idem – un castèth ena vath de davath – ara, qu’ei des.hèt
14’45 Cançons – que’n coneish mes pas en patoès
15’40 Sobriquet maison – en çò de Vediá de Davath ( ??) – ara qu’ei des.hèt e venut
16’25 Eths Papos – sa tanta que’u n parlava

MF-31[BL-Gla-Aj-6]


0’00 Seguida – coma eras hantaumas tà hèr pòur

Mathieu Fauré, enquêteur

MF-31[BL-GL-Aj]

Eth Ostau Comengés

Texte/html

gascon

Texte

Gouaux de Larboust