Collectage de Jeannette - (Herran)
Dublin Core
Titre
Collectage de Jeannette - (Herran)
Abstract
Sujet
Gascon (dialecte)
Gascon (apprentissage du français)
Chansons
Description
Socioling
On ètz neishuda ?
Que som nescuda a Galèi.
E qu’ètz venguda ací ?
Que som venguda ací, véngue’m maridar ací. Eth 22 d’òctòbre, que’m maridè, en 62.
E perqué ètz venguda de Galèi ?
Pr’amor que m’i deviá esguejar, a Galèi.
E athçò de vòste, a Galèi, era maison qu’aviá un sobriquet ?
Ethçò de Martin.
E ací, se n’i a un ?
Ethçò de Miquelon.
D’aqueth temps, a casa vòsta, qui i aviá ena vòsta familha ?
Que i aviá ma mair, mon pair, eth gran-pair, era gran-mair e, après, eths macipons.
E qu’avetz hèt coma mestièr ?
Coma mestièr ? Guarar oelhas ! E eras vacas ! E trebalhar en eths camps : trufas e blat maresc.
On avetz aprés a parlar patuès ?
Eths mèns parents que parlavan patuès. Patuès e francés tanben.
E eth francés, on l’avetz aprés ?
A l’école.
Eths vòstis parents, enter eris, que parlavan patuès o francés ?
Patuès. E a jo, francés.
En ame eth vòste òme, se parlàvatz patuès ?
A non, parlàvam cap francés dam eth mèn òme.
E en vilatge, ara Baderca, en ame eths vesins ?
Ací, qu’è parlat francés ara Baderca.
E pr’aquò, eth patuès de Galèi e eth d’ací...
N’é cap parèlh. Que càmbia. Que i a causas que càmbian. Endà díder uá cadièra, a Galèi, que diden uá cadièra. A Portèth, que diden uá escabèla e, a Galèi, uá cadièra e, ací, uá cadièra tanben. Coma a un armari, e donc que s’aperava eras alimandas e n’èra cap mau dit puisqu’on y met des aliments. Et nous, on dit un armari. Un armari qu’é endà méter era harda.
Eth monde dera vòsta generacion, que parlavan patuès, enter eris.
Oh oui. N’i aviá plan, a Galèi, que parlavan patuès.
E donc qu’avetz aprés a parlar francés ena escòla…
Que me’n parlavan tanben eths mèns parents.
Se parlàvatz patuès ena escòla tanben ?
Non, parlàvam cap patuès ena escòla.
E aué, se parlatz encara patuès en ame eth monde ?
Que les hariá tot dròtle. Que som abituada a parlar francés. Se quauquarren me parla patuès, òtrament qu’é eth francés que marsha ara.
Eth patuès, s’é uá lenga ?
Oui. Qu’é uá bèra lenga.
E se sabetz que, ara, eth patuès, qu’òm l’apèra occitan e que s’ensenha ena escòla ?
Oui, qu’ac è aprés aquerò, qu’ac didián.
E aquera lenga, quin l’avetz aperada : patuès, gascon, occitan ?
Patuès et voilà.
Se pensatz que i uá utilitat a parlar patuès ? Se pòt servir a quauquarren ?
N’ac sabi cap mès qu’é bèth de parlar patuès. Que i a mots que son bèris en patuès.
E ara, se pensatz que cau deishar morir eth patuès ?
Non, leishà’u víver !
En dètz ans d’ací, se i a monde que’n parlaràn encara ?
Se’u lèishan víver, ja’n parlaràn. Senon… N’é cap lèg de parlar patuès.
Se sabetz que i a emissions de television en occitan ?
L’auèiti cap soen, era television.
O libes ?
Libes, bilhèu que n’i a.
Anne-Claire : E Catinou e Jacouti ?
Aquò qu’èra bèth Catinou e Jacouti. A-He-Mj
Pr’amor André, eth hilh, se m’enten a parlar patuès anet, que va díder : « E Mamà, qué l’arriba, ué ? » Aths gamins, òm les parlava cap james patuès. Tostemps francés.
E perqué donc ?
Se les vam parlar patuès, qu’aurián pres aquera abituda e, ara escòla, que’s serián bilhèu trompadis. A-He-Mj
eras cançons
E cançons en patuès, se’n sabetz ?
« A tu que te vòli, james non te tròbi.
A tu non te vòli pas, qu’ès tostemps en eth embarràs. »
Qu’é bèra aquera !
« Quan canti, canti pas guaire mès quan canti, canti polit. »
Qu’é un aute refrain, aquò. E après, qué cantàvam ?
« Margarideta deth peu rog,
Quan de fuelhetas avetz vos ?
Sèt ara guèrra,
Sèt sus tèrra,
Sèt a maridar
O pa la la. »
« Tant que farem atau, cromparam pas de bòrdas,
Tant que farem atau, cromparam pas d’ostau. »
Aqueras cançons, d’on sòrten ?
Que las aprenguiá a Galèi, jo. Dam era gent atjada. A-He-Mj
Dictons
Eth 1èr dimarts de mars, tota cluca que hè arribar eth cap ; era sèrp, mès que cap. No’m posca cap picar dinca le code me posca baisar. A-He-Mj
Autis tèmas
P11 2’10 : era hèira de Castilhon
P11 2’58 + P12 : eth trebalh deras hemnas a casa
P12 1’46 : era sopa de caulet
P12 3’00 + P13 : eths lops e eth os
P13 1’43 + P14 : era hèsta, eras danças e eths musicaires
P14 0’35 : Sent Joan, eth tison
P14 1’47 : era Candelèra
P14 2’27 + P15 : eth pan e eths coquets
P15 2’52 + P16 : Nadau, era messa de Miejanet
P16 2’00 + P17 : era sèrp (dicton)
P17 0’55 + P18 + P19 : eth pòrc
P19 0’45 : eth milhàs
Mots e expressions
eras alimandas : placard pour ranger les aliments # eth armari : nà botar era harda
eth sauvatjum : le gibier
ensús : sur
eth har : le brandon
eth hoc : le feu
harta coma un cunh
que tròba a craba : ça a le goût de la chèvre
aturà’s : s’arrêter
eth blat maresc : le maïs
era borraisha : planta hauta que possa en Còth de Portèth
era todelha
sentir
ua quinzenada
desempuish
Aquerò, qu’èra de bonas curaderas (quan curavan eth caudèr deth milhàs)
On ètz neishuda ?
Que som nescuda a Galèi.
E qu’ètz venguda ací ?
Que som venguda ací, véngue’m maridar ací. Eth 22 d’òctòbre, que’m maridè, en 62.
E perqué ètz venguda de Galèi ?
Pr’amor que m’i deviá esguejar, a Galèi.
E athçò de vòste, a Galèi, era maison qu’aviá un sobriquet ?
Ethçò de Martin.
E ací, se n’i a un ?
Ethçò de Miquelon.
D’aqueth temps, a casa vòsta, qui i aviá ena vòsta familha ?
Que i aviá ma mair, mon pair, eth gran-pair, era gran-mair e, après, eths macipons.
E qu’avetz hèt coma mestièr ?
Coma mestièr ? Guarar oelhas ! E eras vacas ! E trebalhar en eths camps : trufas e blat maresc.
On avetz aprés a parlar patuès ?
Eths mèns parents que parlavan patuès. Patuès e francés tanben.
E eth francés, on l’avetz aprés ?
A l’école.
Eths vòstis parents, enter eris, que parlavan patuès o francés ?
Patuès. E a jo, francés.
En ame eth vòste òme, se parlàvatz patuès ?
A non, parlàvam cap francés dam eth mèn òme.
E en vilatge, ara Baderca, en ame eths vesins ?
Ací, qu’è parlat francés ara Baderca.
E pr’aquò, eth patuès de Galèi e eth d’ací...
N’é cap parèlh. Que càmbia. Que i a causas que càmbian. Endà díder uá cadièra, a Galèi, que diden uá cadièra. A Portèth, que diden uá escabèla e, a Galèi, uá cadièra e, ací, uá cadièra tanben. Coma a un armari, e donc que s’aperava eras alimandas e n’èra cap mau dit puisqu’on y met des aliments. Et nous, on dit un armari. Un armari qu’é endà méter era harda.
Eth monde dera vòsta generacion, que parlavan patuès, enter eris.
Oh oui. N’i aviá plan, a Galèi, que parlavan patuès.
E donc qu’avetz aprés a parlar francés ena escòla…
Que me’n parlavan tanben eths mèns parents.
Se parlàvatz patuès ena escòla tanben ?
Non, parlàvam cap patuès ena escòla.
E aué, se parlatz encara patuès en ame eth monde ?
Que les hariá tot dròtle. Que som abituada a parlar francés. Se quauquarren me parla patuès, òtrament qu’é eth francés que marsha ara.
Eth patuès, s’é uá lenga ?
Oui. Qu’é uá bèra lenga.
E se sabetz que, ara, eth patuès, qu’òm l’apèra occitan e que s’ensenha ena escòla ?
Oui, qu’ac è aprés aquerò, qu’ac didián.
E aquera lenga, quin l’avetz aperada : patuès, gascon, occitan ?
Patuès et voilà.
Se pensatz que i uá utilitat a parlar patuès ? Se pòt servir a quauquarren ?
N’ac sabi cap mès qu’é bèth de parlar patuès. Que i a mots que son bèris en patuès.
E ara, se pensatz que cau deishar morir eth patuès ?
Non, leishà’u víver !
En dètz ans d’ací, se i a monde que’n parlaràn encara ?
Se’u lèishan víver, ja’n parlaràn. Senon… N’é cap lèg de parlar patuès.
Se sabetz que i a emissions de television en occitan ?
L’auèiti cap soen, era television.
O libes ?
Libes, bilhèu que n’i a.
Anne-Claire : E Catinou e Jacouti ?
Aquò qu’èra bèth Catinou e Jacouti. A-He-Mj
Pr’amor André, eth hilh, se m’enten a parlar patuès anet, que va díder : « E Mamà, qué l’arriba, ué ? » Aths gamins, òm les parlava cap james patuès. Tostemps francés.
E perqué donc ?
Se les vam parlar patuès, qu’aurián pres aquera abituda e, ara escòla, que’s serián bilhèu trompadis. A-He-Mj
eras cançons
E cançons en patuès, se’n sabetz ?
« A tu que te vòli, james non te tròbi.
A tu non te vòli pas, qu’ès tostemps en eth embarràs. »
Qu’é bèra aquera !
« Quan canti, canti pas guaire mès quan canti, canti polit. »
Qu’é un aute refrain, aquò. E après, qué cantàvam ?
« Margarideta deth peu rog,
Quan de fuelhetas avetz vos ?
Sèt ara guèrra,
Sèt sus tèrra,
Sèt a maridar
O pa la la. »
« Tant que farem atau, cromparam pas de bòrdas,
Tant que farem atau, cromparam pas d’ostau. »
Aqueras cançons, d’on sòrten ?
Que las aprenguiá a Galèi, jo. Dam era gent atjada. A-He-Mj
Dictons
Eth 1èr dimarts de mars, tota cluca que hè arribar eth cap ; era sèrp, mès que cap. No’m posca cap picar dinca le code me posca baisar. A-He-Mj
Autis tèmas
P11 2’10 : era hèira de Castilhon
P11 2’58 + P12 : eth trebalh deras hemnas a casa
P12 1’46 : era sopa de caulet
P12 3’00 + P13 : eths lops e eth os
P13 1’43 + P14 : era hèsta, eras danças e eths musicaires
P14 0’35 : Sent Joan, eth tison
P14 1’47 : era Candelèra
P14 2’27 + P15 : eth pan e eths coquets
P15 2’52 + P16 : Nadau, era messa de Miejanet
P16 2’00 + P17 : era sèrp (dicton)
P17 0’55 + P18 + P19 : eth pòrc
P19 0’45 : eth milhàs
Mots e expressions
eras alimandas : placard pour ranger les aliments # eth armari : nà botar era harda
eth sauvatjum : le gibier
ensús : sur
eth har : le brandon
eth hoc : le feu
harta coma un cunh
que tròba a craba : ça a le goût de la chèvre
aturà’s : s’arrêter
eth blat maresc : le maïs
era borraisha : planta hauta que possa en Còth de Portèth
era todelha
sentir
ua quinzenada
desempuish
Aquerò, qu’èra de bonas curaderas (quan curavan eth caudèr deth milhàs)
Créateur
Jean-Paul Ferré, enquêteur
Source
A-He-Mj
Éditeur
Eth Ostau Comengés
Date
24-10-02
Format
Texte/html
Langue
gascon
Type
Texte
Spatial Coverage
Herran
Person Item Type Metadata
Birth Date
01/12/1930
Birthplace
Galèi (09)
Collection
Citer ce document
Jean-Paul Ferré, enquêteur, “Collectage de Jeannette - (Herran),” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/624.