Collectage de Julienne - Esparron
Dublin Core
Titre
Collectage de Julienne - Esparron
Abstract
Sujet
Saint-Jean (fête)
Races bovines
Mendiant
Mariages
Noël
Carême
Pâques
Surnaturel (sorcières)
Colporteur et colportage
Description
MF-31[Au-Es-Cj]début
0'02 – Sociolinguiustica – locutors deth gascon a Esparron
0’17 – Toponimia – sobriquets e quartièrs : Porina, Jacon, Campar, Lartiga, (Eth) Bualar, Belèr(n), Granièr (Borset / Brosset), Firmin (caijuda), Eth Castèth, Tolha, Era bòrda deth Bòsc, Eth Castèth (4 tors, se’n bremba de n’i aver vist 2) – De Granddidier (nòbles propietaris) – Tolha e Era bòrda deth Bòsc :propietats deth Castèth.
MF-31[Au-Es-Cj]suite
0’00 – Rites – Huecs de Sent Joan – compdar eths huecs era net de St Joan – un per maison – mès tard : hèr còder saucissa – oposicion deras generacions : “Maman elle l’y faisiat pas (cuire la saucisse), la cousine elle était folle par ce que, sa grand-mère avec le charbon du feu de la St Jean, elle allait faire une croix, sur la porte de la chambre.... ah hé c’était béni le curé il l’avait béni le feu de la St Jean, alors tu sais le charbon béni... elle faisiat une croix, boudu elle me faisiat rire Jeanette : “elle m’aspille (?) toutes les portes !!” ça hèva... elle y faisiat une croix avec le charbon , sur la porte de la chambre .Et alors tu comprends c’etait béni ça (....), le curé allait le bénir béni “ – lòc de cremacion en vilatge (se’n bremba pas), cap mès de curè dempús longtemps a Esparron.
0’10 - Eth curé que hec un dròlle a ua hemna deth vilatge – impossibilitat de maridà’s – maridada dambe eth Burlat (Brutlat ?), un que s’èra brulat petit (anecdòta de coma arribèc) - eth monde que se’n trufavan
(sonnerie téléphone)
02’38 – pèrta dera lenga
02’48 - toponimia, noms de maisons : Tolha, Eth Castèth, Era bòrda deth Bòsc, Lapia (disparescuda), Chorra (disparescuda), Tetina, Meniqueta, Madama Mula, çò d’Estièni – Eth Presbitèra, en çò de(th) Capvèrn (?), era escòla, Eth Bigòt, Vaquèra (Danceda qu’ei estat mès tard), Palèr
3’51 : Raças de pòrc : pòrcs gascons (ara en çò de Palèr) - “ils étaient comme ils étaient les cochons, èran totes angleses qu’aperavan... je sais comment ils les appelaient.... Eths Caserièns, Les Cazériens , qui avaient de grandes oreilles (....) roses avec des taches noires (...° beaucoup de gras, ils étaient persillés,ils faisaient de la bonne viande... après botèren angleses pr’amor qu’èran mès magres, avian pas tant de lard ”(4’44)
4’45 : Toponimia (seguida) : a Càmbus (bilhèu Petapaur) – noms de maisons que hèn arrider “a cada endret qu’as un Peta-paur e un Peta-hardit, a cada vilatge (...) Coma Cauha-cuu e Cuu-heret, n’i a un a cada vilatge ” (arrecuréncias peths vilatges) – exemple de Lilhac – panèu Chaudepisse (Sent-Lari) – que’s bota a arríder. Maisons deth quartièr : “ ací qu’èra Lartiga” – Campar – Jacon – Porina – Gardèla – a Estièni - 6 maisons (quartièr abandonat) : camin entre Campar e era rota – “mon pair diguèva qu’avia vost a disparèisher 26 maisons a Esparron “ – quartièr deth Bordilhac – Gondas (7 vesins, quartièr abandonat) – “ils avaient été morts de la fièvre typhoïde
“
7’50 – Pèc – “un pauvre imbécile, un idiot du village, ils s’en foutaient les gens avant, maintenant ils les font soigner” neishut a Gondas – “il y en avait un, un pegon que l’aperavan, hèva ríder eth monde - E’u diguec as vint ans ? Quin atge as ? ça’u hèvan – Vint ans ! Oh, Qu’ei un bèl atge e un maishant atge ça ditz l’aute – entà qué ça ditz ? – qu’aví un ase que moric an aqueth atge (ils se foutaient d’eux, et le pegon, il était pas plus pegon que lui, il lui a dit : se l’aviás pres la coa e bohà’u en cuu dinc ara e l’aurias encara, ça ditz... ça avait fait sensation par ce que tout pegon qu’il était , il lui avait répondu bien au type. Il voulait se foutre de lui, et c’est lui qui c’était foutu de lui ; se l’avas pera coa e levar e bohà’u en cuu, que l’airias encara ça ditz !”
09’05 : Mendiants – un mendiant venu sortir le fumier, avait couché à l’étable, pagat dambe un paquet de tabac – un nera qu’èra passat, sa gran-mair que n’avec paur pendent 6 meses, partida en ço deth vesin entà que venga cochar dambe era era net. Bicicleta crompada per ua assieta de mongetas pendent era guèrra – ath dia d’aué mauhidança contra eths estrangèrs
12’29 : Toponimia – noms deras pèças peth torn dera maison – Eth Honau [et hun’aw] – La Planesa, çò de Bergita, era pèça de Bergita (crompat aths de Bergita) – Eth Prat Vediau ( de còsta eth cementèri, en devath, qu’èra un comunau, ara non n’ei pas mès)
13’58 : Legenda – Era Vièrges de Mafòi – en boès, encara enan glèisa – “Era Senta Vièrges qu’èra... que i a ua hont e i an trobat ua vièrges, a Mafòi, ath devath de Chorra, e alavetz aquera vièrges, que la volèvan portar a Sent Andrèu e solaments la poderen pas... l’istoèra qu’ei tostemps era mèma, amièren vacas e la poderen pas, se’n volec pas anar, que volec vénguer nà Esparron e a Esparron averen besonh vacas magras e que venguec a Esparron... e que i ei tostemps e era vièrge en boès, on dirait pas qu’elle est en bois” – condat peth vielh de Tetina en guardar eras vacas eth dimenge – istoèras e conerias condadas quan s’arretrobavan nà guardar – Mafòi : hont negada en lac de ara. Sent Andrèu boeus / Esparron vacas magras – relacions entram Sent Andrèu e Esparron.
16’53 :herrar eth bestiar, Carèn de Cassinhabèra venguia entà herrar eras vacas , a çò de Latapia, ath devath de çò de Jana
17’30: Credenças :poders dera Vièrges de Mafòi – procession a ua crotz – crotzes de mission – ua a Palèr - ua auta a Paliu, n’i avia ua auta a Tetina, pareish que n’i avè ua auta ath hons deth camin que ven dera bòrda deth Bòsc, Sylvie qu’ac diguèva – l’i avaia pas vista jo.... que i avai eth curè, que i amiavan eras vacas entà las hèr benadir – ac a pas vist - benediccion dera crambas peras maisons, un còp per an – un beneitièr a cada cramba ath cap deth lhet
17’24: Religion – devocion – “ i avia pas arren mès, ils croyaient davantage les gens” – extramonciar eth monde
19’52 : Nadau – Messa de Miejanet a Lilhac- ocasion de rencontra tara joenessa – Mois de Marie : autaoacsion d’encontrà’s entre joenes (dit per un curè) – procession cada dus sers – pas capde sopar entà Nadau – començar era tripa eth maitin de Pascas en tornar dera missa – son gran pair (devòt) que’s botava devant era tripe diguèva “Alléluia, Alléluia, Alléluia” – 3 còps, alleluia passat que començava era tripa - Carèma : arrespecat per certenas maisons : lavavan era ola dus còps : “oh ils le faisaient, il y a en a qui lavaient la oule deux fois encore, en cas de pas l’avoir fait comme il faut !!!” – calèva hèr magre – calèva hèr era sopa magra – lavar eramarmita dus o tres còps – e i avia un curè a Esparron, que diguèva que.... eth que podèva hèr , aperavan aquò jeuner - “ jo qu’ac pòdi hèr , ça hèva, que trabalhi pas, mès vosauts, avans d’aver hèt un pecat, qu’avetz de minjar vianda coma un esclòp, autrament hètz pas eth pecat vosauts, que vos cau trabalhar”
23’18 : absénça dera television – condavan istoèras – istoèras tà hèr paur – gens épouvantés – eras podoèras de Solèr (maison abandonada) – i anavan gahar arratacaudas – visions de hlamas, visions de gats – “maison hantée” (propietària dera maison nava bastida per dessús – alugavan eth huec dessús eth teule, après que s’amortava – un gat que seguièva ath monde – istoèra d’un gendre que hec arrestar tot aquò – bauquèr (tepèr de garbas crotzadas) – hemnas vielhas qu’alugavan huecs pertot - eth dia de bàter, anar cagar sus eth bauquèr – eras podoèras de Lilhac – totas nudas ena hièstra de haut - heren vénguer pèc a un de Tèsta de Hèr (Cassinhabèra)
28’09 : gascon : variacions – pòc de diferenças - Havars : eth verrat : eth curè / Mondavesan : nauc – Esparron : gargola – ah be’n vengues tu deth tèrrahòrt tu ça’m par ! (reflexion de sa tanta qu’èra de Mondavesan) – avia / avèva
29’36 : Maridatges : un cosin de Jean de Porina, qu’aviaua dròlla, sa mair que’u deishec pas maridar (Cassinhabèra ) – “T’ac causièvam e de còps !!!” – Marius de Porina, fachat dambe sa mair pr’omor que’ maridec dambe qui volèva – partic bordalèr e après a loguèr a Estièni – era vielha de Porina, veusa de guèrra qu’ac comandava tot : “èi trobat un ueu, que’n hèu ? , e’u pòrti ? “ – anar plumar en çò deths vesins (anecdòta) – “les gens étaient anihilés autrefois” (anecdòtas)
34’10 – Maridatge entre parents – auèitar eras parentats enà preparar eths maridatges – portarva malur
34’51 – Nadau – eth soc – portavan ua gròssa lenha, calèva que durèssa – atisar mès pas tròp tanpòc – durada : dincath alendeman o mès (?) – estauviar era lenha (velhada, tirar eras lenhas de cap a 10H30 deth ser – quilhadas tà que brutlèsssan pas tant
36’05 : eras velhadas – passar pera tralha dambe era lantèrna (peras travèrsas) – acompanhava sa gran mair, qu’avai paur – s’i avejava, legia un libe que ia avia (Almanach de la Depêche, que’s bremba encara deras istoèras que i legia) – paret plia de calendaris PTT
38’00 – colporturs – gitanas que venèvan dantèlas – garaflas (carafe) – que s’imitavan entre vesias entà crompar – hèr ludir era garaflas dambe sable –semblanças e diferenças entre maisons
40’10 : Arreproèrs – condes : Eth Patèr de Vinhòlas
0'02 – Sociolinguiustica – locutors deth gascon a Esparron
0’17 – Toponimia – sobriquets e quartièrs : Porina, Jacon, Campar, Lartiga, (Eth) Bualar, Belèr(n), Granièr (Borset / Brosset), Firmin (caijuda), Eth Castèth, Tolha, Era bòrda deth Bòsc, Eth Castèth (4 tors, se’n bremba de n’i aver vist 2) – De Granddidier (nòbles propietaris) – Tolha e Era bòrda deth Bòsc :propietats deth Castèth.
MF-31[Au-Es-Cj]suite
0’00 – Rites – Huecs de Sent Joan – compdar eths huecs era net de St Joan – un per maison – mès tard : hèr còder saucissa – oposicion deras generacions : “Maman elle l’y faisiat pas (cuire la saucisse), la cousine elle était folle par ce que, sa grand-mère avec le charbon du feu de la St Jean, elle allait faire une croix, sur la porte de la chambre.... ah hé c’était béni le curé il l’avait béni le feu de la St Jean, alors tu sais le charbon béni... elle faisiat une croix, boudu elle me faisiat rire Jeanette : “elle m’aspille (?) toutes les portes !!” ça hèva... elle y faisiat une croix avec le charbon , sur la porte de la chambre .Et alors tu comprends c’etait béni ça (....), le curé allait le bénir béni “ – lòc de cremacion en vilatge (se’n bremba pas), cap mès de curè dempús longtemps a Esparron.
0’10 - Eth curé que hec un dròlle a ua hemna deth vilatge – impossibilitat de maridà’s – maridada dambe eth Burlat (Brutlat ?), un que s’èra brulat petit (anecdòta de coma arribèc) - eth monde que se’n trufavan
(sonnerie téléphone)
02’38 – pèrta dera lenga
02’48 - toponimia, noms de maisons : Tolha, Eth Castèth, Era bòrda deth Bòsc, Lapia (disparescuda), Chorra (disparescuda), Tetina, Meniqueta, Madama Mula, çò d’Estièni – Eth Presbitèra, en çò de(th) Capvèrn (?), era escòla, Eth Bigòt, Vaquèra (Danceda qu’ei estat mès tard), Palèr
3’51 : Raças de pòrc : pòrcs gascons (ara en çò de Palèr) - “ils étaient comme ils étaient les cochons, èran totes angleses qu’aperavan... je sais comment ils les appelaient.... Eths Caserièns, Les Cazériens , qui avaient de grandes oreilles (....) roses avec des taches noires (...° beaucoup de gras, ils étaient persillés,ils faisaient de la bonne viande... après botèren angleses pr’amor qu’èran mès magres, avian pas tant de lard ”(4’44)
4’45 : Toponimia (seguida) : a Càmbus (bilhèu Petapaur) – noms de maisons que hèn arrider “a cada endret qu’as un Peta-paur e un Peta-hardit, a cada vilatge (...) Coma Cauha-cuu e Cuu-heret, n’i a un a cada vilatge ” (arrecuréncias peths vilatges) – exemple de Lilhac – panèu Chaudepisse (Sent-Lari) – que’s bota a arríder. Maisons deth quartièr : “ ací qu’èra Lartiga” – Campar – Jacon – Porina – Gardèla – a Estièni - 6 maisons (quartièr abandonat) : camin entre Campar e era rota – “mon pair diguèva qu’avia vost a disparèisher 26 maisons a Esparron “ – quartièr deth Bordilhac – Gondas (7 vesins, quartièr abandonat) – “ils avaient été morts de la fièvre typhoïde
“
7’50 – Pèc – “un pauvre imbécile, un idiot du village, ils s’en foutaient les gens avant, maintenant ils les font soigner” neishut a Gondas – “il y en avait un, un pegon que l’aperavan, hèva ríder eth monde - E’u diguec as vint ans ? Quin atge as ? ça’u hèvan – Vint ans ! Oh, Qu’ei un bèl atge e un maishant atge ça ditz l’aute – entà qué ça ditz ? – qu’aví un ase que moric an aqueth atge (ils se foutaient d’eux, et le pegon, il était pas plus pegon que lui, il lui a dit : se l’aviás pres la coa e bohà’u en cuu dinc ara e l’aurias encara, ça ditz... ça avait fait sensation par ce que tout pegon qu’il était , il lui avait répondu bien au type. Il voulait se foutre de lui, et c’est lui qui c’était foutu de lui ; se l’avas pera coa e levar e bohà’u en cuu, que l’airias encara ça ditz !”
09’05 : Mendiants – un mendiant venu sortir le fumier, avait couché à l’étable, pagat dambe un paquet de tabac – un nera qu’èra passat, sa gran-mair que n’avec paur pendent 6 meses, partida en ço deth vesin entà que venga cochar dambe era era net. Bicicleta crompada per ua assieta de mongetas pendent era guèrra – ath dia d’aué mauhidança contra eths estrangèrs
12’29 : Toponimia – noms deras pèças peth torn dera maison – Eth Honau [et hun’aw] – La Planesa, çò de Bergita, era pèça de Bergita (crompat aths de Bergita) – Eth Prat Vediau ( de còsta eth cementèri, en devath, qu’èra un comunau, ara non n’ei pas mès)
13’58 : Legenda – Era Vièrges de Mafòi – en boès, encara enan glèisa – “Era Senta Vièrges qu’èra... que i a ua hont e i an trobat ua vièrges, a Mafòi, ath devath de Chorra, e alavetz aquera vièrges, que la volèvan portar a Sent Andrèu e solaments la poderen pas... l’istoèra qu’ei tostemps era mèma, amièren vacas e la poderen pas, se’n volec pas anar, que volec vénguer nà Esparron e a Esparron averen besonh vacas magras e que venguec a Esparron... e que i ei tostemps e era vièrge en boès, on dirait pas qu’elle est en bois” – condat peth vielh de Tetina en guardar eras vacas eth dimenge – istoèras e conerias condadas quan s’arretrobavan nà guardar – Mafòi : hont negada en lac de ara. Sent Andrèu boeus / Esparron vacas magras – relacions entram Sent Andrèu e Esparron.
16’53 :herrar eth bestiar, Carèn de Cassinhabèra venguia entà herrar eras vacas , a çò de Latapia, ath devath de çò de Jana
17’30: Credenças :poders dera Vièrges de Mafòi – procession a ua crotz – crotzes de mission – ua a Palèr - ua auta a Paliu, n’i avia ua auta a Tetina, pareish que n’i avè ua auta ath hons deth camin que ven dera bòrda deth Bòsc, Sylvie qu’ac diguèva – l’i avaia pas vista jo.... que i avai eth curè, que i amiavan eras vacas entà las hèr benadir – ac a pas vist - benediccion dera crambas peras maisons, un còp per an – un beneitièr a cada cramba ath cap deth lhet
17’24: Religion – devocion – “ i avia pas arren mès, ils croyaient davantage les gens” – extramonciar eth monde
19’52 : Nadau – Messa de Miejanet a Lilhac- ocasion de rencontra tara joenessa – Mois de Marie : autaoacsion d’encontrà’s entre joenes (dit per un curè) – procession cada dus sers – pas capde sopar entà Nadau – començar era tripa eth maitin de Pascas en tornar dera missa – son gran pair (devòt) que’s botava devant era tripe diguèva “Alléluia, Alléluia, Alléluia” – 3 còps, alleluia passat que començava era tripa - Carèma : arrespecat per certenas maisons : lavavan era ola dus còps : “oh ils le faisaient, il y a en a qui lavaient la oule deux fois encore, en cas de pas l’avoir fait comme il faut !!!” – calèva hèr magre – calèva hèr era sopa magra – lavar eramarmita dus o tres còps – e i avia un curè a Esparron, que diguèva que.... eth que podèva hèr , aperavan aquò jeuner - “ jo qu’ac pòdi hèr , ça hèva, que trabalhi pas, mès vosauts, avans d’aver hèt un pecat, qu’avetz de minjar vianda coma un esclòp, autrament hètz pas eth pecat vosauts, que vos cau trabalhar”
23’18 : absénça dera television – condavan istoèras – istoèras tà hèr paur – gens épouvantés – eras podoèras de Solèr (maison abandonada) – i anavan gahar arratacaudas – visions de hlamas, visions de gats – “maison hantée” (propietària dera maison nava bastida per dessús – alugavan eth huec dessús eth teule, après que s’amortava – un gat que seguièva ath monde – istoèra d’un gendre que hec arrestar tot aquò – bauquèr (tepèr de garbas crotzadas) – hemnas vielhas qu’alugavan huecs pertot - eth dia de bàter, anar cagar sus eth bauquèr – eras podoèras de Lilhac – totas nudas ena hièstra de haut - heren vénguer pèc a un de Tèsta de Hèr (Cassinhabèra)
28’09 : gascon : variacions – pòc de diferenças - Havars : eth verrat : eth curè / Mondavesan : nauc – Esparron : gargola – ah be’n vengues tu deth tèrrahòrt tu ça’m par ! (reflexion de sa tanta qu’èra de Mondavesan) – avia / avèva
29’36 : Maridatges : un cosin de Jean de Porina, qu’aviaua dròlla, sa mair que’u deishec pas maridar (Cassinhabèra ) – “T’ac causièvam e de còps !!!” – Marius de Porina, fachat dambe sa mair pr’omor que’ maridec dambe qui volèva – partic bordalèr e après a loguèr a Estièni – era vielha de Porina, veusa de guèrra qu’ac comandava tot : “èi trobat un ueu, que’n hèu ? , e’u pòrti ? “ – anar plumar en çò deths vesins (anecdòta) – “les gens étaient anihilés autrefois” (anecdòtas)
34’10 – Maridatge entre parents – auèitar eras parentats enà preparar eths maridatges – portarva malur
34’51 – Nadau – eth soc – portavan ua gròssa lenha, calèva que durèssa – atisar mès pas tròp tanpòc – durada : dincath alendeman o mès (?) – estauviar era lenha (velhada, tirar eras lenhas de cap a 10H30 deth ser – quilhadas tà que brutlèsssan pas tant
36’05 : eras velhadas – passar pera tralha dambe era lantèrna (peras travèrsas) – acompanhava sa gran mair, qu’avai paur – s’i avejava, legia un libe que ia avia (Almanach de la Depêche, que’s bremba encara deras istoèras que i legia) – paret plia de calendaris PTT
38’00 – colporturs – gitanas que venèvan dantèlas – garaflas (carafe) – que s’imitavan entre vesias entà crompar – hèr ludir era garaflas dambe sable –semblanças e diferenças entre maisons
40’10 : Arreproèrs – condes : Eth Patèr de Vinhòlas
Créateur
Mathieu Fauré, enquêteur
Source
MF-31[Au-Es-Cj]
Éditeur
Eth Ostau Comengés
Date
15 janvier 2017
Format
Texte/html
Langue
gascon
Type
Texte
Spatial Coverage
Esparron
Person Item Type Metadata
Birth Date
18/05/1937
Birthplace
Esparron, Lartigue
Collection
Citer ce document
Mathieu Fauré, enquêteur, “Collectage de Julienne - Esparron,” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/647.