Collectage de M-Therèse et Robert - Taurignan-V

Collectage de M-Therèse et Robert - Taurignan-V

École publique

Vignes

Pastoralisme

Transhumance

Guerre mondiale (1939-1945) -- Maquis

Noël

Saint-Jean (fête)

Surnaturel (sorcières)

MF-09[SL-TV-Bmt+Cr]1

00’00 : Toponimia - Presentacion Robert Chaumeton- neishut a Bèth-Lòc (Bèth Hag) ath çò deth Garda – eth çò deth Bidet – eth çò de Petèr – a çò deth Gazèth (ligiá ath revèrs) – eth çò de Vesí – eth çò de Toèna – Presentacion Marie-Therèse Bardou, neishut a Charlat (Bèth Hag) , duás maisons e era escòla (Bernadat, Charlat e Montaut) : 60 elèvas en 1900 a Charlat – era suá gran-mair arregentaa Charlat – 4 escòlas a Bèth Hag: Charlat, Bèth-Lòc, 2 a Bèth-Hag - Neishuda a casa – eth medeshin que haiá nèisher eths dròlles – dinastia de medeshins Cozinet de Prat (Eth Molièr) – istièra dera familha e dera maison – 3 sòrs, 3 regentas – plaser de véder era maison mantenguda

07’55: Sociolinguistica – eth gascon ara escòla – problèmas de vocabulari “une gasse “ : une pie – parlar patuès a casa dam eras bèastias – eth can comprenguiáap eth francés – enguladas en patuès – arrengenta sortida de Sent Arralha, balhava cap punicios pr’amor de parlar patuès – utilisar eth patuès entà saber botar eths accents circonflèxes en francés –

12’ 21 :Toponimia de Taurinhan –Vielh - crompar era maison a Taurinhan – Ròcalaura - Eth Cap Blanc, Granèr - Eth Trauc deth Ase( tuta que comunica dam e Eth lac de Gajan de Naut) – Fontaine de Raufast- Eth Badèth, riu, quan plan fòrt que bada – Taurinhan-Vielh e Taurinhan Castèth.

16’08 :Eth Salat - eras vinhas de Taurinhan Vielh e de Gajan, importentas – eths tonnerèrs de Sent Guironç – vin venut e que partishiá peth Salat - Eth Picur, bac entram Tauinhan Vielh e Senta Arralha (ath devant deth pont de Ròcalaura) – bacs tot eth long deth Salat – hèr passar eth bestiar – eths ponts vielhs qu’èran a Sent Guironç e a Sent Líser – pont de Saliás, que caliá pagar enà passar – pagar eth “octroye” entà entrar ena vila de Sent Guironç – importéncia dera vinha a Gajan e Taurinhan-Vielh e Era Bastida – batèus sus eth Salat – libet hèt peths de Tolha “Eths Carrassaires”, hèr devarar eths arbes dera montanha peth Salat avath – eth Salat navigable de Sent Guironç a Sent Martòri – camin de halatge (chivaus) – eths batèus qu’anavan entrò Tolosa –

24’16: Era aiga (Bèth-Hag) – anar cuélher aiga – anar hèr béver eras bèstias au Diable – pompa dame uá citèrna – un potz enà béver – destorrar era pompar – aiga tostemps fresca – eth burre ena hièstra – devarar eth burre en potz en estiu –

26’10 : Guèrra – servishi militari - problèmas de conservacion deth pòrc enes paises Arabes- [MT que’s lèva , telefonada – era camerà que botja] - un an de servishi en Algeria en Saharà – calor e escarts de temperatura entram net e diá –

28’50 : Insdustrias - usinas de papèr a Ròca laura – marchava ecara après era guèrra – carrièra de pèiras enà ahialar – copar pèiras enes talhs – Riu de Laura – camin de Havars Casèras que hè limita

33’40 : Societat – eretatge enas maisons – eth ainat qu’eretava mès pas tostemps –

34’55 : Insdustria - usinas de pèiras ahialar – pòc d’obrièrs– usina de Marbamar: dalas dambe povàs (reconstituat), convertida en sala deras hèstas de Taurinhan-Vielha – era usina Bergès, de cada costat deth Salat - costat Sent Líser (papèr igienic) – Ledar - usinas encar en marcha : Era Molassa a Engomèr e Jòb a Eishelh – Lacroix de Masèras- era aiga qu’èra bona – Les cahiers Job et Lacroix - cartons e papèrs d’embalatges a Taurinhan-Vielh – era usina de Sent-Martòri –

MF-09[SL-TV-Bmt+Cr]2

00’00 : Industria – papetariás (seguida) – eths patrons de cada usina – obrièrs qu’avián un pòc de tèrra a costat –

01’55 : Agricultura – eth bestiar – anar crompar bèstias a Aurinhac- amontanhar goelhas a Ausat e a Salau (gropament de maisons) – ashivarnir (guardar bestiar dera montanha en ivèrn) - partatjar era lan e eths anhèths – un parelh de buòus casta e un chivau – herèbe aphteuse abans era guèrra, eth bestiar malaut : trabalhar dame eth chivau – anar hèr eras comissions un còp per mes “Chez Manaud” a Sent Gurionç – dus diás entà anar a Ausat a pè

06’55 : Migracions sasoèras – un de Montaut qu’anava vrenhar a Longatges – anar vrenhar a Perpinhan a pè – minjar eth “matxuquet” (anecdòta arridenta) - saucissa e saucissòts d’ase – saucissòts de singlat –

09’32 : Linguistica - eth catalan – catalan borro, gavath pòrc - problèmas de comprengueson entre gascon et catalan – devineta en catalan –

11’40 : devinetas en gascon sus eths dist : “Aqueth que va ara mòla, aqueth de mòl, aqueth que cèrn, aqueth que pasta, aqueth que tasta, aqueth que hè quiquiquiquí” - tròçes de uá auta : “E on vas ? [...] qu’as Qu’è heret ... Un sac de blat , On l’as panat ? ..Dejós eth pont de Prat ..
.
12’40 : Realacions dam era Espanha - Pastoralisme – en Pòrt de Salau eths pastors Espanhòus que minjavan dam eths Franceses – contrabanda – anar ena Val d’Aran o en Andòrra ath diá de ué

13’56 : Guèrra de 1939 : eths refugiats espanhòus en maquís – avaertist per un espanhòu deth massacre de Marsolans -eths Alemans que pujavan peth Montaudet - cramar Culeta – 2 òmes amagats a casa sua – eth maquís de Bèth-Hag – bombardar era tuta de Ròcacorbèra – hons dera tuta barrada peths maquisards pr’amor eth aire – bombardar en avions en vénguer dempús Cediròus – Eth Trauc dera Bomba – ua bomba non desamorçada en çò de Molièra, era punta visibla en monument deths mòrts de Bèth-Lòc – eths maquisards qu’entravan dambe eths fusilhs : “Se son cargadis, que i a dròlles ací” – gran molut de net ara mòla de Prat enà ravitalhar eths maquisards – collaboracions e desnonças – curè Cazassus que sauvèc maquisards, acusat d’èster collabò – Bourge de Sent Guironç fusilhat – son pair arrestat 2 còps pera miliça de Sent-Líser e sauvat per Bourge eth mèma diá– era cocada FFI – eth pair de Robert que tuava eras bèstias que “s’èran copat era cama” – distribucion dera vianda entre vesins – truhas, quartons – eths dorifòras portars peths Alemans –

28’02 : Rites Calendaris – Nadau – anar ara Messa de Miejanet a pè peths bòsques – minjar saucissa en tot tornar – Albanie deth Petitòt - hemnas pishavan totas dretas – Pasca, comenhar e minjar eth prumèr tripon dera annada – Hèsta deth vilatge : crostadas levadas, tipicas de Bèth-hag, Marsolans e Cassanha, cuetas en ua assieta crusa – eth bolangèr de Cassanha que’n haiá encara vint ans a – peras dera fin deth estiu – Sent Fariòu – hèsta a Charlat e a Bèth-Lòc-

32’23 : Hèstas e coravadas - Era hèsta deth pòrc, era fricassa – eth diá de bàter, arrepèish amelhorat, poralha, sardinas, saucissòt, cambajons, arrís dam lèt, irantges sucrats eth son frair quan mingèc eth prumèr irantge o era prumèra banana

34’44 : Rites Calendaris – Nadau (seguida) – arrevelhon - esclòp en chocalat dam un petit Jesús en sucre - eth “Père Noel” – eth soquet de Nadau de deviá durar entrò 1èr deth an – preparat eth estiu -

MF-09[SL-TV-Bmt+Cr]3

00’00 : Nadau (seguida) – tornar aviar eth huec de Nadau –

01’04 : Eths trimards - ajustar ua assieta - dromián enas granjas – Camison deth Gravèr qu’abodava pendulas eth ivèrn – que’slogava de maison en maison

02’25 :Nadau (seguida) – eras aubetas de Bagert – canticas en patuès – Gustòt Comenges que cantava Minuit Chrétien - cançon de Nadau : “qu’anambausir lasaubadas.....” – cançon de Nadau en catalan – Salten i ballen los pastorèls i dones la Nit de Nadal .... – Era Candelèra – hèr sautar eths pescajons

07’27 : Autosufisença - nocion de nivèu de richessa – crompar sonque : òli, pebe, sau, sucre, cafè, hormatge – minjar hitje gras (anecdòta dam un representant enas cosinas a París) – véner hitges a Casèras – eth pè tà crompar eths aucons deth an d’après – era greisha tara cosina – eths matahames

11’00 : Carnaval – vilatges tròp esparicats entà amassar joesis – Carème – merluça era velha de Nadau e de Pascas – merluça dam sauça blanca e crostets – Ramèus, laurèr benadit – laurèr haut d’un bufet o un tròç dame cada bestiar – hèr benadir cièrgis tara Candelèra –pana d’electriciat en gèr 1986, cap de cièrgis enas maisons

14’50 : Credenças – eras broishas – embroishar eras gents – visions, aparicions

15’56 : Suenhar dam eras plantas – era sua grana-mair, regenta que se’n anava peths caminses eth dijaus entà suenhar o hèr eras letras aras gents : “Mon écritoire, des herbes, et de la charpie” – armari plen d’èrbas amassada eth diá de Sent Joan – camomilha, sabuquèr, serpolet, menta, mauvas, rominguèras – hèr compressas - desinfectar (petalas de lis en aigardent ) – mauva tath mau de gòrga – eth acacià – sabuquèr tara caguèra deths dròlles – liquor de sabuquèr – eth diá eth mes long dera annada – amassar quan le solelh se levava

19’50 : Sent Joan – huec en camin entre Galhardons e Rosèrs (St Líser) – un tison entà presrevar era maison deth huec – eth harc en mes de mai (confon dame eths malhatges)

22’08 : Credenças - eths lop-garop nà hèr paur aths mainagtes -

Mathieu Fauré, enquêteur

MF-09[SL-TV-Bmt+Cr]1

Eth Ostau Comengés

16/05/2018

Texte/html

gascon

Texte

Taurignan-Vieux

01/02/1935

Betchat