Collectage de Amédée 2 (Labastide-du-Salat)

Collectage de Amédée 2 (Labastide-du-Salat)

00’00 : Sociolinguistica – lenga apresa a casa, parlada pertot
00’20 : Toponimia : Era Boisha, Crabassa, Eth Sabatèr, Eth Clòs (Bèth Hag), Bastienh, Mariòu (Era Cava)
02’11: anecdòtas deths vielhis deth Sabatèr, era vielha que gaurdava oelhas, que’u balhava tostemps un talhuc de sucre – eth que compadava eths Louis d’Or tot diá en un saquet – familha arricha - entà non fatigar eths buòus que’s poratava era joata en còth – estauviar era amblèra deths esclòps entà bàter , embarrar eras vacas nà metdiá e portar-las un brassat d’èrba - estauviar era èrba deras oelhas taras vacas – parentats
07’58 : anar bàter – copar eras endòrtas de casse o de cedirèr – liasses n’èra cap era mòda – ua lessivusa plia de carcòus - Popet e Massoquet – era batusa de Tórres – Trauca : “Trauca que va traucar, voletz anar ara hèsta a Sent Guironç, ja vatz véder deamn maitin !” – tornar-se’n en tren de Sent Guironç “era micheline” a 4oras – a 5 oras eths Lanz que petavan- cauhar era bòla –qu’atacava - 15 dias de bàter – era batusa que necessitva 15 a 20 tipes – bonis repèishes, vin dera maison e nhòla - cap de ricard, existava cap
10’12 : Eths deth Sabatèr (seguida) - origina dera richessa dera maison : reformat ara guèrra de 1914 – hèva eth marchand de lenha – portar lenha ara gara de Tolha tot diá – avián crompat totis eths bòsques (Micolau...) tròp de revenguts cadastraus entà tocar era retrèta, obligats de véner o de hèr eth partatge – Era Taula deths Gardas – Era Tolariá deth Tuc –
12’33 : eras teulariá- Era Tolariá deth Tuc – Claroux : Tèrra Roja – Teulariá dera còsta d’Isèrt – Puentis de Mercenac
13’14 : Eths deth Sabatèr( Guèra de 1914 seguida) – crompèren Era Hita – vivián deths bòsques – meslèu que de partir ara guèrra en 1914, eths tipes qu’anavan copar lenha – n’i a cap que hemnas peras maisons – Albert deth Sabatèr arreformat que’s fotiá deths qu’èran partits ara guèrra : “tè, eth canon que peta !” ( ath gran pair d’Amédée que i estèc tuat) – d’aqueth temps eth qu’amassava moneda – eths camions que marchavan ara lenha (caudèras) – liurar eths bolangèrs -hagòts d’espins a çò de Clarous de Mana nà hèr eths pòts – anecdòta deths buòus desbrembats peth Baron de Crabassa, qu’èra en cafè en tot anar portar lenha a Saliás, mòrtis de set, qu’anèren béver ath Monsaunés e que se’n tornèren tà casa toti solis dam era carreta

17’ 04 : Sobriquets maisons – Eth Baron – çò de Picaut – ath çò de Pinça - çò deth Marèn (servici hèt ena marina) –ath çò de Pièrra dera Boisha –
17’40 : Guèrra de 1914 – nombre impressionet de mòrts, impact importent sus eras maisons, eths vilatges –
18’12 :Eth pan/ guèrra de 1939-1945 - Eth horn deth pan – anar mòler a Saleish o a Prat – cargar un tomborèu de gran, a torn d’arròtle, cada maison que portava – Lajun (Saleish) : descargar dam era net, hèr atencion pr’amor deth Alemans e deths Maquises – Eths buòus que volián cap pasar sus eth pont de Bonropaus, estret , audorde vianda (bochariás) – empénher - vocabulari : era pala deth horn, era mèth, eths palhassons – eths tiquets – portar eth levame ath amagat – amagar eth blat – requiscions ; balharua vaca cada an – fusilh amagat – eth maquís que tirava cada ser ath Maupelet – un maquisard amagat tot un dia ena sua cava, eths oficièrs Alemans qu’èran ara Pinhèra, venguián pera Monja – Era Monja folhada en aost 1944 après Marsolans – eth maquís que s’abrigava ara maisond’ Isèrt quan hèva maishant - alerta dada eth dia deMarsolans – Alemans en totis eths ponts – son pair, rapelat, que s’anèc amagar, un que’u trobèc que’u diguec : “Heureusementque je n’ai pas le fusil autrement je t’aurais descendu “ – que s’escapava de Marsolans, qu’ei eth qu’avia tirat era grenada dempús eth cloquèr, que’u prenguec per un Aleman pr’amor dera capòta – ahèr de Neró, un maquisard escapat, que’u partic un còp de fusilh e que tuèc era hilha dera maison, era vielha que se’n moric – Rimont : maquisards que tirèren dempus era Crozeta sus era colona alemanada que s’escapava - Bèth-hag eth maquis amassatena escòla eth siés de junh – que trobèc un tipe mòrt devath un plancha a Maupelet, qu’èra eth Jardinièr de Casèras e ua hemna – réglament de compdes : Noel Pince qu’estèc tuat - arrigar eras unlas deths pès nà hèr parlar

28’14 : Linguistica – cambiaments de mots d’un vilatge ath aute - era todelha (Labastida)/ era espena (Bèth Hag) – Alòs : trenca / rabacèra - eth truat / era cleda
28’50 :fabricacion d’ua todelha – branca d’areu – balharera fòrma e passar en huec enà pelà’u
29’30 : Lenga- transmission dera lenga – lenga de mens en mens utilisada, mèma ena montanha –
33’10 : Pastoralisme – amontanhar a Ausat - nombre importent de oelhèrs - pendent 8 diá s’enteniá pas qu’esquerras sus era rota de Bèth Hag – baishar dera montanha e plaçar eras bèstias –enumeracion deths proprietaris de oelhas- bestiar amassat en Prat Bediau de Tolha en trigar-las – anar guardar eras oelhas en bòsc – deishar eths prats taras vacas : “era oelha que minja era vaca” – Era bodiga deths Blàdis –
35’50 :Agricultura : era maison d’Isèrt e era sua proprietat – era hont d’Isèrt : anar cercar aiga quan haián eras lisièras en bòsc - hèr minjar brocau aras vacas –
39’10 : Corvadas deras (g)lissièras – entrénguer eths perimèstres (varats limita entram comunau e proprietats – totis eths qu’avián oelhas balhavan dus diás de trabalh, pacatjavan en comunau – ara marcat dam numeròs, abans filets dam un tròç de journau estacat, cada 30 mèstre ara lissièra qu’èra a véner
40’20 : Agricultura – evolucion : dalhar a man – Artiès : entrar era èrba a man e peras escalas dam eth borrèth , còrdas e un anèth en boès (un hèish) – Cibèla : estacà’s entà poder dalhar – era vielha que pujava enes bordaus dam eras gariás e eth pòrc d’abriu a Totsants – hèr còder hoguèra e minjar hoguèra – eth ase – mólher eras vacas e hèr eth hormatge – que’s copèc eth còl deth femur en devarar hormatges sus ua plancha, quese’n moric dus diás après – impossible de hèr passar eth cerculh pera pòrta – estacar eth cerculh que non devare


43’00 : era usina EDF d’Artiès - emplegava tot eth vilatge – eras vacas que crevavan pr’amor deth clòra, possièrad’aluminium - pagadas per EDF
43’45 : Era vinha - plantar piquets tot eth mes de març – entenián eths dera Monja a trucar piquets o hèr ua copa entièra en Maupelet - anecdòtas sus eths dera Monja –
46’20 : Autas figuras deth país - Eth Traquet, Julon deth Bordet, que venguiá bàter – anecdòtas – Josèp de Pau
49’10 : Lenga – utilsacion dera lenga – ara montanha no’n parlan cap mes – locutors de Bèth Hag e dera Bastida - Quentin
52’40 : Eths lops
53’45 : Lenga- eths locutors que s’avançan – eths goelhèrs d’Alòs (Casabeba) –terminologia deth pastoralisme – fin dera transmission –dominacion deth francés - paur de parlar patuès ena carrèra – lenga assimilada aths paisans - cambiament de populacion – utilisacion dera lengaa dambe eths mainatges
58’49 : Era familha Ferrè – eth gran-pair Mèste d’Armas – relacions entre maisons – era joenassa que’s frequantavan – tanà’s per ua dròlla - eth monde qu’èra ventjatius – eras hèstas de Puentis, Bèthlòc e de Bernadat ––istoèras de caça deths Ferrèrs
01’03’30 : hèiras de Saliás e de Sent Guironç – amiar eths anhèths a pè nà Sent Guironç – anar béver vin blanc eth Diluns de Pascas a pè e tornà-se’n dame eth autobus comble – pujar sus era imperiala – eth camin dera hèira , passar per Montaroaut e passar béver un còp en çò de Boèr - partir netses e arribr netses – minjar eth pè de vedèth a çò de Freiche – hèr còder era vianda crompada sus plaça
01’05’05: Relegion – anar ara messa cada dimenge – ara messa de Miejanet ara Cava - anar béver ara Era Cantina – era sua mairia marèna dera mès gròssa campana – importénciadeth curè – anar con.hessar nà Pascas – eths deth Savatèr qu’èran plan devòts – denier deth culte – Piquemal, curè sortit de Massat – auèitar era messa ena televisione fóter dehòra eths qu’entravan –
1’10’18 :Erbejar – hèr era èrba a mentat (ath Sabatèr) – anecdòtas damde eths deth Savatèr – survelhar eras garias baston planta pr’amor deras arrecòltas –
01’12’10 : Aiga – cuélher era aiga ena hont – lavar ath arriu –
01’13’20 :Nadau - anar ara Messa de Miejanet ara Cava – vin caut ara Cantina – hèr còder sauçissa –apalhar totas eras bèstias –
01’15’05 : era usina dera Cava – 90 obrièrs – posar vagonets – Eths Espanhòus – copar lenha eth ivèrn – “era caudiá dera Cava que vau eth ciment” – ahornar dame un mocador en nas entà non pas respirar possièra
01’16’45 :Vinha – eth vin dera Bastida – portara era vrenha a L’Avareit - vin de 8,3° - vrenhar eb dus còps- tira eth vin a fin -
01’18’30 : Agricultura - evolucion deths paisatges e deras culturas – laurar – eths buòus qu’èran eths pilièrs dera maison – portar eth dòu après aver venut un buòu - arribada deths tracturs –
01’20’10 : Toponimia – Micolaus, Sarrat deths Gòbits, Eras Ombras, Eth Quart deth Rei, Era Serròta, Eth Cap deth Aussant, Eth Cap Blanc, Era Hont, Eth Hautim deth Savatèr, Era Rega Longa, Eth casau deths Bucs, Eth Horn Caudièr, Era Prada
01’23’40 : Eras podoèras – era gavèca, signe de mòrt ena maison, getar sau en huec tà hèr-la carar –
01’25’38 : Meteo - Eth Feriòt de Sèish (Sent Luc) – s’eth vent ven deth Nòrd, qua va nhevar abans Nadau, se ven deth Sud, 40 diás de mès de bèth temps – Deth temps dera castanha, auèitar era montanha, deth temps dera hoguèra, era ribèra.
01’27’02: Eths deth Savatèr, vita ruda, estauviar, laishava cap eths sòuses, eths vailets no’i demoravan cap – un dinèr qu’ei un dinèr, eths Pujòls de Bastinh que venguián hèr era èrba (9 de familha)
01’28’15 : copar lenha : era prumèra tronçonusa ( Eths Pujòls)- monde valents, copavan lenha en tot nhevar– pesava 68kg- accident en tot copar lenha:
01’29’00 : era entrepresa Barthet : arresèc e batusa –Trauca que trauca, Lafita de Bedelha, Tórres – Autrefois le Couserans - copar liassas - ahornar era batusa – anar cercar mata enà estacar eras garbas ara Hont de Loísa (Era Monja) -
01’32’13 : Toponimia e legendas - Era Cabana deth Maupelet – repèri deth maquís – ancian covent, campana en òr amagada, Baron de Crabassa que voliárobar dambe bimes o matas – un camin qu’amiava dinca Roma – un soterrenc dinca eth castèth de Prat – Eth Capd’Aussant qu’èra ua vila, un gat que podiá sautar de teule en teule sense tocar tèrra – hèrs de chivaus e tròçes de lanças – era còsta de Vancaut, Era còsta d’Isert
01’34’55 : Eth bòsc : prats en bòsc – prats dalhats ara Serròta – goelhas en bòsc – hèr eras lisièras dame eths gardas –
01’36’14 : Sobriquets de personas o de maisons, Eth Tòri, Eth Ministre (autoritat quan parlava), matuas familhas Micas distinguidas peth sobriquet Raymond de Calàs, campanèr Micàs, Amédée deth Mariòu (Micàs), Jean dera Boisha (Micàs), Eth Tòri (Micàs) : “Micas dit le Tòri” – problèmas dam eth corrièr-
01’42’00 : evolucion deth paisatge, gamasses pertot – entreten deras parcèlas – invasion deras parcèlas, arrominguèras e hauguèra – arrigar eras arrominguèras dam era trenca o dam eth dalh – copar hoguèra e brocau
01’45’30 : Lenga – darrèra maison dera Bastida on se parla patuès – Eths deth vilatge dera Bastida parlan pas patuès. Bèth-Hag que parla mes patuès que Tolha (usina) – ensenhament dera lenga –anecdòta deth ancian mèrade Prat : era vergonha de parlar patuès – comprénguer eth patuès, que i cau èster daguens – eths estrangèrs qu’arriban – patuès e occitan – eth gascon e eth occitan dera television – diferenças d’un vilatge ath aute : blat marin, blat d’Espanha, milh, garnable... – eth mèn, eth mièu – qualitat dera lenga – ensenhar era lenga aths dròlles – fin dera agricultura

Jean-Paul Ferré, enquêteur

09[SL-LBS-Sa1]

Eth Ostau Comengés

décembre 2011

Texte/html

gascon

Texte

La Bastide du Salat

6 mai 1934

Lacave