Collectage de Jean (Chein-Dessus)

Collectage de Jean (Chein-Dessus)

00’00 : eths Malhs de Penanera – era Hont deras Hadas – eras hadas que i lavavan era harda, acompanhadas per mainatges – que s’anavan passejar entrò eth Còth deths Macipons – un oelhèr de Bòrdas que vic aqueris dròlles que s’amusavan – que s’aproishèc mès que s’escapèren – pera vrespada, qu’entenec ua votz qu’aperava « Tobeton » - eth ser, abans de tornar-se’n, que vic un hadet que s’èra perdut – que seguic eth oelhèr – un còp a casa, eth oelhèr qu’ac condèc enà sa pair e sa mair – eth dròlle que comprenguec que sa mair le cercava, que s’escapèc pera net – eth endeman, eth oelhèr que i tornèc a pujar e qu’arribèc ara hont – que vic eth dròlle mòrt – que l’avián aucit
5’07 : era Pòur de Bales – en eths Malhs de Penanera, que i aviá minas de hèr – que i aviá ua fòrja ara Morèra – era tuta que i é tostemps – Bales qu’èra un oelhèr de Cueilars – en estiu, qu’anèc veir eras oelhas qu’avia en Hogars – quan se’n tornèc, que periglava, que’s botèc en aquera tuta – darrèr eth, qu’entenec brut e que vic un òme abilhat d’arroge – que’s pensèc qu’èra eth diable o un podoèr – que s’escapèc e qu’ac condèc a Cueilars – que n’i a que i tornèren eth endeman mès non viren cap arren – que podiá èster un passejaire o un aute oelhèr e, coma era pèira é arroja pr’amor deth hèr, que s’èra bilhèu heregat contra era pèira – que i a tanben un malh qu’apèran eth Malh Arrog, ath-dessús – ua hada n’é cap maishant, ara diferéncia deras podoèras – que n’i a plan que i credián
11’30 : ua autra istuèra de podoèras – un òme qu’avia crompat un pòrc – eth que l’avia venut eth pòrc que l’acusavan qu’èra podoèr – aqueth pòrc, quan le sagnèren, james non volia morir – que’s pensavan qu’èra un sòrt getat peth podoèr – un còp sagnat, que botèren eth pòrc ena mèt, quan le botèren aiga borenta dessús, eth pòrc que’s quilhèc !
14’27 : Cueilars, d’autis còps – que i avia monde – que i coneguec 52 personas – eras culturas (blat, trufas, blat marin) – era autarcia – que pagavan eth bolangèr dab blat – qu’ac notavan en un carnet 15’47 : que i avia tanben mòlas – abans que pugèssa eth bolangèr, cadun que’s haiá eth pan – que caliá mòler ena mòla deth Oelherat – que i avia tanben era mòla deth Clòt – ena 1èra, que i avia tanben eth arressèc e ua batusa
17’10 : 4 o 5 vacas per maison e guaireben totis qu’avian ua trentiada de oelhas – que las pujavan endà Hogars en estiu – que guardavan eras vacas en estiu peths amargis – en ivèrn, que las embarravan enas bòrdas enas Pèiras Blancas – qu’avián era resèrva d’èrba en truat – que i avia pèças pr’amor era tèrra qu’é leugèra – atau, qu’avian eth hiems nà hèr eras trufas – s’eras vacas avian eths vedèths, que las molhian e que devaravan eth bidon nara Morèra – que i passava eth letèr
20’15 : en ivèrn, que prenguian oelhas ath iverniu – eras oelhas que venguian de Galèi o de Portèth pr’amor, ena montanha, que mancavan d’èrba – que’s partatjavan eths anhèths + eth mès bèth de totis nath que las guardava – era lan partatjada
21’27 : erbejar d’autis còps – dalhar a man – eths prats que son costaluts – partir d’ora eth maitin abans que hessa calor – des·hèr dam un horquet de buès – hèr-la secar – amassar-la enà hèr medasses – esparricar-les eth endeman – cargar-la en ua lia (un traîneau) e descargar-la en truat – ena montanha, que l’entravan dam ua borassa – que dalhavan tanben eths amargis (nà hèr pèisher) ena tardor nà netejar-les – qu’anavan dalhar era hoguèra enà Sauvèra nà hèr soste – era mecanizacion agricòla – dalhar dam eras vacas
25’58 : toponimia eth vilatge de Shenh que s’apèra Gesa – que i a 13 o 14 amèus – costat de Shenh : Gesa, Shenh Damont, Raigon, Eths Pojaus = eths Cuusblancs – deth aute costat dera Sèrra, qu’é eth Taron : Batalha, Hòs, Era Morèra, Bòrdas, Cueilars, Maluc, Era Artiga, Peirèu, Varat – Era Arreburulha qu’é entram – que i avia duas escòlas (Gesa e Batalha) – ara, eras duas que son barradas
29’05 : era aiga d’autis còps – qu’anavan hèr béver eras vacas en un nòc on i a eth lavuèr – qu’èra presa en arriu e ua agüèra que l’amiava nath nòc – eras hemnas qu’anavan lavar en lavuèr e, d’abans encara, que lavavan en arriu – en printemps, qu’adaiguavan eths prats – que i a un carròp de honts e que i aviá agüèras – endà béver, que l’anavan cercar ath lavuèr – après, que heren era aduccion d’aiga de cap a 1910 – que i avia istuèras pr’amor eths qu’èran mès avath que haián colar e eths amèus qu’èran mès naut que mancavan d’aiga
32’39 : era 2da Guèrra Mondiala – eth diá que vengueren eths Alemands ara Baderca – qu’erbejava dam son pair – un cosin de Milhars que s’èra amagat a Cueilars nà escapar ath STO – qu’enteren a tirar – que sabian que i èra eth maquís – eth cosin que s’anèc amagar pr’aiquí-amont – eths Alemands que passèren a Shenh mès non vengueren cap a Cueilars – que viren eth hum ara Baderca
34’40 : eth ors d’autis còps que hadia ua passada cada an, ara fin deth estiu – qu’avian eras oelhas en Hogàs – que passava ena Sauvèra, per davath eths Malhs

Jean-Paul Ferré, enquêteur

31[AS-Ch-Tj4]

Eth Ostau Comengés

31/3/2008

Texte/html

gascon

Chein-Dessus, Cueilars

18/11/1929

Chein-Dessus