Collectage de André (Montastruc-de-Salies)
Dublin Core
Titre
Collectage de André (Montastruc-de-Salies)
Abstract
Sujet
Guerre mondiale (1914-1918)
Gascon (dialecte)
Description
JPF-31[SS-Mc.s-Ma2]-1
0'00 : eth quartièr de Lanas d’autis còps – que i avia plan d’agriculturs – ara, n’i a cap qu’un o dus – eths sobriquets – en çò de sòn (on é neishut), qu’èra eth çò deths Joanissons → après que venguec Quentin – vengut dera Cava – qu’èra cordonièr – origina dera familha – qu’an parents ara Bastida – d’autis sobriquets
3’50 : eth cafè deth vilatge
4’30 : eth cafè – que i jogavan aras cartas eth dissabde de sers – que venguian deths diferentis amèus
5’15 : espelocar eth blat marin – que’u tressavan e après que’u penjavan
5’50 : era evolucion dera agricultura – dabans, que cargavan era èrba en vrac – après, qu’averen era botelusa – après, que venguec era prèssa – eris, que son estats ara punta deth progrès – cambiar de tractur – eths 1èris tracturs qu’averen en çò de sòn – qu’arrecuperavan era TVA - aciu, n’èra cap tròp costalut mès, deth costat d’Arraigon o de Batalha, eras machinas qu’arribèren mès tard – son bèu-pair que dalhava a man – de còps, qu’atrapavan eras bohatèras – ara, quan dalhan, n’é cap parèlh – d’abans, qu’entravan era èrba quan èra plan seca – ara, que hèn enrubanatge – que còsta car
JPF-31[SS-Mc.s-Ma2]-2
0'00 : eths cambiaments en país – eths qu’arriban en vilatge – les interessa cap d’anar ara hèsta locala
0’50 : qu’avian totis vinhas e pomèrs – a casa, qu’amassavan eras herutas e que las venián – ara, eths pomèrs qu’an crebat – eths pibos tanben – bilhèu é era pollucion – en seteme, qu’amassavan eras peras ; après, eths pressècs ; enfin, eras pomas e que las pujavan en solèr dera maison – après, que las caliá devarar – qu’èra era ulhi-gròssa, era varietat locala – d’autras varietats, d’aciu o non – era Cot(e)rar de Hogaron
4’45 : era vinha (2) : eras espalièras – qu’èran ath torn deras pèças – que hadian un tepèr d’arradim mès bric d’alcòl – que caliá de còps 1 ora nà amassar un pè – ara, que i a 3 o 4 vinhas en vilatge – que cau hèr un tepèr de papèr nà poder vrenhar – un que vrenha a Montastruc e que pòrta era vrenha ena cooperativa – que vau mès crompar eth vin que de netejar eras semaus, eth tonèth – entram eras espalièras, qu’èra tot cultivat – que possavan sus eths auderòts – après, que i botèren piquets – que i semiavan blat dinc ath bòrd – qu’èran nombrosis enà trebalhar a casa – après, que crompèren tèrras – que i avia 45 explotacions a un moment, ara que son 6 o 7
10’15 : vrenhar – a casa, qu’èran pro nombrosis – que venián eth vin – que hadian aigardent dab era vrenha – mostrar eras dròllas -
12’55 : erbejar d’autis còps – cargar era èrba en vrac – que caliá cunhoar – voc cunhoar = sarrar era èrba en vrac dejós eras teulas deth truat – que i haiá calor – era lèt, que n’i a plan qu’abandonan e que’s botan a hèr eths vedèths de carn – ací, totis que portavan lèt enath letèr, de còps en petiva quantitat
16’15 : hèr eth burre d’autis còps – eris, que’u crompavan – eth arrièra gran-pair qu’aviá ua fruitière e qu’amassava era lèt
JPF-31[SS-Mc.s-Ma2]-3
0'00 : era fruitière (2)
0’18 : eth pan - que i aviá tostemps un bolangèr – que venguiá d’Arroeda – era autarcia en cada familha
1’03 : pendent era 2da GM, que n’i a que tornèren a hèr pan mès que mancava eth levame
2’40 : aciu, non vengueren cap eths Alemands – maquisards qu’anèren panar aucas e crebar ua barrica de vin d’un còp de pistolet en represalhas
3’13 : eth diá que’s cramèc era Baderca – eth, que guardava eras vacas a Palhars – que vic a passar eths camions deths Alemands – que tuèren dus gendarmas – que vic a passar un camion de « Mongols » - qu’entenec eth fusilh mitralhur e véder era humatèra – ua hemna qu’avia denonciat eth maquis – que’s u heren eth compde mès tard -
5’01 : son pair qu’aviá hèt era 1èra GM – son oncle portat dispareishut e james non tornèc – son pair que huc traucat de part en part per un esclat d’obús – eths Alemands que diguián « kaput, kaput » - eth endeman, qu’èra encara viu – eths Alemands que’u suenhèren coma cau – que’s passèc de cap ara Belgica – son oncle, Marcel, que huc tuat – eths sòns parents qu’arreceberen un papèr coma qué son pair èra mòrt e eth aute dispareishut – son oncle qu’èra codinèr – eth frair d’André que pòrta atau eth prenom de son oncle
8’58 : que hec eth servici pendent era guèrra d’Algeria pendent 20 meses – que passèc per Rivesaltes – après, que prenguec eth tren en Palatinat – que i demorèc 8 meses – après, que les heren partir en Algeria – cargar eths camions en trèn – cargar-les en eths batèus a Marselha – qu’èra en « train » - que passèren ua setmana sense municions pr’amor que las avian deishadas en Alemanha – que montava era garda dab eth fusilh descargat, coma s’avia un bròc – embuscadas – que vedián eths fellagàs que s’entrenavan en Marròc e n’i podián cap anar – que se’n tornèc en oct 1957 mès que huc « rapelat » - que n’i avec 30 000 de 20 ans de tuats – eris, n’èran cap engatjats, sonque aperats – d’autis de pr’aciu que’n trobèc en Algeria – que’n trobèc un de Gantiás e d’autis qu’èran en Marròc e que s’arretrobèren en Algeria – que partia en reconeishença dam 2 jeeps e que les aurian podudis tuar quant de còps
JPF-31[SS-Mc.s-Ma2]-4
0'00 : era guèrra d’Algeria (2) – que conda ua embuscada – eth que condusiá un camion – en darrèr camion, que tuèren un chofur e eth oficièr qu’èra ath costat d’eth – eths Francesis qu’avián era superioritat mès eths fellagàs que haián era guerilla, que coneguian eth país – que i a montanhas en Algeria – eth Atlàs qu’é gran – que haiá patrolhas de nets – eths Algerians n’aimavan cap eths francesis pr’amor eths colons que les exploatavan
4’05 : eth foot – quan huc liberat, qu’anèc jogar un an a Mana – que’u calec causir o era hemna o eth foot – enas annadas 1930, que i aviá déjà un club – pendent 15 ans, que s’ocupèc deth foyer rural – que haián concors de belòta – que i avia monde
6’12 : eth foot (2) - eras equipas contra qui jogavan ara epòca – deth temps deth frair, que i aviá ua equipa a Castèthviage – son frair qu’èra un bon jogaire – que’u proposèren d’anar jogar nà Casèras mès n’aviá cap sonque era bicicleta nà anà’i – eth terrenc qu’èra en ua mogèra deth temps deth bèu-pair – eth, que jogava ath costat dera Mòla Nava e entram era Arreburulha e Varat pr’amor qu’é tot planèr – eras colors que son tostemps estat blu e rog – no’s bremba cap deras colors de Castèthviague – eth que i anava nà véder eras partidas, en tot seguir eth arriu – on èra eth terrenc de Castèthviague
10’32 : eras velhadas d’autis còps, que discutavan - era telé qu’ac a tuat
11’20 : eras podoèras – que se n’arritz – ua hemna que condava qu’aviá podoèras a casa – que hec quauqu’un nà desembroishar era maison – que n’i a que hadian entrar eth pòrc d’arreculas enas porcatèra
12’30 : Sent Joan – eth tison – n’ac coneish cap – que penjan eth laurèr benadit enas maisons
13’06 : abans, qu’òm discutava – ara, que passan dam eth tractur – abans, que passavan dab eth parelh, que’s trigavan enà parlar – abans, que i avia monde e pas plan de trebalh – que hadian virar eras andas dam era horca – ara, que va mès vite
13’55 : eth patuès, aprés a casa – que n’i a qu’anavan enara escòla sense saber parlar francés – ena escòla, caliá cap parlar patuès – era bèla-mair qu’èra era sua arregenta – que sabiá eth patuès – que diguec enà un : « Se hès aquerò, que’t balharè bombons. » « Que me’n foti deths tòns bombons : que n’è a cas ! » - qu’èra neishuda a Shenh – çò qu’arrepresenta eth patuès – domatge de dishà’c pèrder mès qu’é atau
JPF-31[SS-Mc.s-Ma2]-5
0'00 : aciu, qu’é eth gascon – n’é cap bric eth mèma patuès qu’eth occitan – en Espanha, que parlan eth gascon – un d’Espanha (un Aranés ?) que venguec ath Arrigòu, que parlava patuès coma nosautis – eth occitan, que i a mots qu’òm non compren – qu’a libes deths Ponsolle (era escòla deras Pireneos) – a Tarba, que parlan eth gascon tanben – eth monde dam qui parla patuès aué – eths dera sua generacion – en vilatge, que s’avançan – eth hilh deth vesin qu’é ingeniur mès que sap eth patuès – eras hèstas deth pòrc, nà vrenhar, nà bàter, non parlavan cap bric francés
0'00 : eth quartièr de Lanas d’autis còps – que i avia plan d’agriculturs – ara, n’i a cap qu’un o dus – eths sobriquets – en çò de sòn (on é neishut), qu’èra eth çò deths Joanissons → après que venguec Quentin – vengut dera Cava – qu’èra cordonièr – origina dera familha – qu’an parents ara Bastida – d’autis sobriquets
3’50 : eth cafè deth vilatge
4’30 : eth cafè – que i jogavan aras cartas eth dissabde de sers – que venguian deths diferentis amèus
5’15 : espelocar eth blat marin – que’u tressavan e après que’u penjavan
5’50 : era evolucion dera agricultura – dabans, que cargavan era èrba en vrac – après, qu’averen era botelusa – après, que venguec era prèssa – eris, que son estats ara punta deth progrès – cambiar de tractur – eths 1èris tracturs qu’averen en çò de sòn – qu’arrecuperavan era TVA - aciu, n’èra cap tròp costalut mès, deth costat d’Arraigon o de Batalha, eras machinas qu’arribèren mès tard – son bèu-pair que dalhava a man – de còps, qu’atrapavan eras bohatèras – ara, quan dalhan, n’é cap parèlh – d’abans, qu’entravan era èrba quan èra plan seca – ara, que hèn enrubanatge – que còsta car
JPF-31[SS-Mc.s-Ma2]-2
0'00 : eths cambiaments en país – eths qu’arriban en vilatge – les interessa cap d’anar ara hèsta locala
0’50 : qu’avian totis vinhas e pomèrs – a casa, qu’amassavan eras herutas e que las venián – ara, eths pomèrs qu’an crebat – eths pibos tanben – bilhèu é era pollucion – en seteme, qu’amassavan eras peras ; après, eths pressècs ; enfin, eras pomas e que las pujavan en solèr dera maison – après, que las caliá devarar – qu’èra era ulhi-gròssa, era varietat locala – d’autras varietats, d’aciu o non – era Cot(e)rar de Hogaron
4’45 : era vinha (2) : eras espalièras – qu’èran ath torn deras pèças – que hadian un tepèr d’arradim mès bric d’alcòl – que caliá de còps 1 ora nà amassar un pè – ara, que i a 3 o 4 vinhas en vilatge – que cau hèr un tepèr de papèr nà poder vrenhar – un que vrenha a Montastruc e que pòrta era vrenha ena cooperativa – que vau mès crompar eth vin que de netejar eras semaus, eth tonèth – entram eras espalièras, qu’èra tot cultivat – que possavan sus eths auderòts – après, que i botèren piquets – que i semiavan blat dinc ath bòrd – qu’èran nombrosis enà trebalhar a casa – après, que crompèren tèrras – que i avia 45 explotacions a un moment, ara que son 6 o 7
10’15 : vrenhar – a casa, qu’èran pro nombrosis – que venián eth vin – que hadian aigardent dab era vrenha – mostrar eras dròllas -
12’55 : erbejar d’autis còps – cargar era èrba en vrac – que caliá cunhoar – voc cunhoar = sarrar era èrba en vrac dejós eras teulas deth truat – que i haiá calor – era lèt, que n’i a plan qu’abandonan e que’s botan a hèr eths vedèths de carn – ací, totis que portavan lèt enath letèr, de còps en petiva quantitat
16’15 : hèr eth burre d’autis còps – eris, que’u crompavan – eth arrièra gran-pair qu’aviá ua fruitière e qu’amassava era lèt
JPF-31[SS-Mc.s-Ma2]-3
0'00 : era fruitière (2)
0’18 : eth pan - que i aviá tostemps un bolangèr – que venguiá d’Arroeda – era autarcia en cada familha
1’03 : pendent era 2da GM, que n’i a que tornèren a hèr pan mès que mancava eth levame
2’40 : aciu, non vengueren cap eths Alemands – maquisards qu’anèren panar aucas e crebar ua barrica de vin d’un còp de pistolet en represalhas
3’13 : eth diá que’s cramèc era Baderca – eth, que guardava eras vacas a Palhars – que vic a passar eths camions deths Alemands – que tuèren dus gendarmas – que vic a passar un camion de « Mongols » - qu’entenec eth fusilh mitralhur e véder era humatèra – ua hemna qu’avia denonciat eth maquis – que’s u heren eth compde mès tard -
5’01 : son pair qu’aviá hèt era 1èra GM – son oncle portat dispareishut e james non tornèc – son pair que huc traucat de part en part per un esclat d’obús – eths Alemands que diguián « kaput, kaput » - eth endeman, qu’èra encara viu – eths Alemands que’u suenhèren coma cau – que’s passèc de cap ara Belgica – son oncle, Marcel, que huc tuat – eths sòns parents qu’arreceberen un papèr coma qué son pair èra mòrt e eth aute dispareishut – son oncle qu’èra codinèr – eth frair d’André que pòrta atau eth prenom de son oncle
8’58 : que hec eth servici pendent era guèrra d’Algeria pendent 20 meses – que passèc per Rivesaltes – après, que prenguec eth tren en Palatinat – que i demorèc 8 meses – après, que les heren partir en Algeria – cargar eths camions en trèn – cargar-les en eths batèus a Marselha – qu’èra en « train » - que passèren ua setmana sense municions pr’amor que las avian deishadas en Alemanha – que montava era garda dab eth fusilh descargat, coma s’avia un bròc – embuscadas – que vedián eths fellagàs que s’entrenavan en Marròc e n’i podián cap anar – que se’n tornèc en oct 1957 mès que huc « rapelat » - que n’i avec 30 000 de 20 ans de tuats – eris, n’èran cap engatjats, sonque aperats – d’autis de pr’aciu que’n trobèc en Algeria – que’n trobèc un de Gantiás e d’autis qu’èran en Marròc e que s’arretrobèren en Algeria – que partia en reconeishença dam 2 jeeps e que les aurian podudis tuar quant de còps
JPF-31[SS-Mc.s-Ma2]-4
0'00 : era guèrra d’Algeria (2) – que conda ua embuscada – eth que condusiá un camion – en darrèr camion, que tuèren un chofur e eth oficièr qu’èra ath costat d’eth – eths Francesis qu’avián era superioritat mès eths fellagàs que haián era guerilla, que coneguian eth país – que i a montanhas en Algeria – eth Atlàs qu’é gran – que haiá patrolhas de nets – eths Algerians n’aimavan cap eths francesis pr’amor eths colons que les exploatavan
4’05 : eth foot – quan huc liberat, qu’anèc jogar un an a Mana – que’u calec causir o era hemna o eth foot – enas annadas 1930, que i aviá déjà un club – pendent 15 ans, que s’ocupèc deth foyer rural – que haián concors de belòta – que i avia monde
6’12 : eth foot (2) - eras equipas contra qui jogavan ara epòca – deth temps deth frair, que i aviá ua equipa a Castèthviage – son frair qu’èra un bon jogaire – que’u proposèren d’anar jogar nà Casèras mès n’aviá cap sonque era bicicleta nà anà’i – eth terrenc qu’èra en ua mogèra deth temps deth bèu-pair – eth, que jogava ath costat dera Mòla Nava e entram era Arreburulha e Varat pr’amor qu’é tot planèr – eras colors que son tostemps estat blu e rog – no’s bremba cap deras colors de Castèthviague – eth que i anava nà véder eras partidas, en tot seguir eth arriu – on èra eth terrenc de Castèthviague
10’32 : eras velhadas d’autis còps, que discutavan - era telé qu’ac a tuat
11’20 : eras podoèras – que se n’arritz – ua hemna que condava qu’aviá podoèras a casa – que hec quauqu’un nà desembroishar era maison – que n’i a que hadian entrar eth pòrc d’arreculas enas porcatèra
12’30 : Sent Joan – eth tison – n’ac coneish cap – que penjan eth laurèr benadit enas maisons
13’06 : abans, qu’òm discutava – ara, que passan dam eth tractur – abans, que passavan dab eth parelh, que’s trigavan enà parlar – abans, que i avia monde e pas plan de trebalh – que hadian virar eras andas dam era horca – ara, que va mès vite
13’55 : eth patuès, aprés a casa – que n’i a qu’anavan enara escòla sense saber parlar francés – ena escòla, caliá cap parlar patuès – era bèla-mair qu’èra era sua arregenta – que sabiá eth patuès – que diguec enà un : « Se hès aquerò, que’t balharè bombons. » « Que me’n foti deths tòns bombons : que n’è a cas ! » - qu’èra neishuda a Shenh – çò qu’arrepresenta eth patuès – domatge de dishà’c pèrder mès qu’é atau
JPF-31[SS-Mc.s-Ma2]-5
0'00 : aciu, qu’é eth gascon – n’é cap bric eth mèma patuès qu’eth occitan – en Espanha, que parlan eth gascon – un d’Espanha (un Aranés ?) que venguec ath Arrigòu, que parlava patuès coma nosautis – eth occitan, que i a mots qu’òm non compren – qu’a libes deths Ponsolle (era escòla deras Pireneos) – a Tarba, que parlan eth gascon tanben – eth monde dam qui parla patuès aué – eths dera sua generacion – en vilatge, que s’avançan – eth hilh deth vesin qu’é ingeniur mès que sap eth patuès – eras hèstas deth pòrc, nà vrenhar, nà bàter, non parlavan cap bric francés
Créateur
Jean-Paul Ferré, enquêteur
Source
JPF-31[SS-Mc.s-Ma2]
Éditeur
Eth Ostau Comengés
Date
13/9/2012
Format
Texte/html
Langue
gascon
Type
Texte
Spatial Coverage
Montastruc-de-Salies – Lanas, çò de Guinòt
Person Item Type Metadata
Birth Date
22/07/1934
Birthplace
22/07/1934 à Montastruc-de-Salies, a çò deths Joanissons
Collection
Citer ce document
Jean-Paul Ferré, enquêteur, “Collectage de André (Montastruc-de-Salies),” Oralitat de Gasconha, consulté le 22 novembre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/692.