Collectage de Jean-Pierre 2 (Arrien-en-Bethmale)
Dublin Core
Titre
Collectage de Jean-Pierre 2 (Arrien-en-Bethmale)
Abstract
Description
00’00 : SOBRIQUETS
era maison deth Sabre
1’08 : eths autis sobriquets e era sua utilizacion
voc : manh (avec)
2’50 : eths maridatges (capdèts vengudis gendres a çò de ua hilha cap d’ostau)
3’56 : eths maridatges voluts peths parents ; « Se vòs saber çò que vau ua hemna, que’t cau aueitar eth òrt e eth armari. » era importància dera reputacion
voc : eth òrt
5’21 : eth castèth de Bramavaca
Qu'é en faça, aquí. Qu'èra un castèth. Que i a tres remparts e qu'an hèt recèrcas e qu'an trobat ua pèça de Charles VI, que'm pensa e, après, qu'an trobat tròces de lança (…). Que didián – jo, qu'ac è entenut a condar per Marie deth Hons dera Vièla, aquitau, soen, que'm condava istuèras, era, manh era Bòta – qu'eths òmes deth castèth qu'avián panat un vedèth. Alavetz era vaca que l'aviá vist a partir vèrs eth castèth. Alavetz que's quilhava vèrs eth castèth tot eth temps que bramava. Alavetz que didián qu'èra aquò que l'avián aperat eth castèth de Bramavaca. Qu'èra un castèth, que i aviá d'autras legendas, vedes. Que i aviá ua cloche d'òr, ua cloche d'òr. Alavetz, aquera ua cloche d'òr n'èra cap estada benida. Alavetz, un diá, un demon que la s'anèc cercar, que la s'emportava. Alavetz que i aviá ua oelhèra qu'ac vic e que hec un signe de crotz e que didec : “Sent Miquèu, vè lèu-lèu !” E tot d'un còp, eth demon que deishèc escapar era campana après que cagec en prat deth Campadís de Barbat. Alavetz qu'ensagèren d'anar-la cercar e, après, tot còp qu'arribavan, que la vedián, que i partiren manh piemontesas e tot, que's hicava mès profond. Alavetz que l'acabèren d'abandonar. Après, que i aviá tanben en castèth de Bramavaca, que i aviá ua gròssa sèrp e, aquera sèrp, un diá, que venguec ua princessa d'aqueth castèth, que didián. Alavetz qu'anèc en eth sièu castèth e que vic aquera gròssa sèrp pr'amor que didián que i aviá un tresòr tanben en castèth. Alavetz aquera sèrp que parlèc e que'u didec : “Se'm hès un poton, e ben que't diderè s'a on é eth tresòr.” Alavetz, plan sigur, era, que s'escapèc, morta de pòur. Après, que tornèc, en vilatge,ací, mès, eth endeman, la viren cap mès.
NB : Sent Miquèu qu'é eth patron dera comuna d'Arrienh
11’49 : eras termièras de Vathmala (microtoponimia) : era Bòrda Blanca, era Còra, eth Boirets, Balam, era Croseta, eth Tòs, Losèth, Espuga, eth còl de Pecoth
13’20 : eths vilatges de Vathmala : Arrienh, Aret, Tornac (vilatge deths molièrs e deths arressegaires), Vilargenh, Samortenh, Aret, Alheth + quelques écarts : era Boisha, Montariòu, Shercaubú, Coret, Pojau
15’27 : eras arrelacions entram eths vilatges de baish e deth cap dera valea ; qu’estèc un pòc era guèrra
voc : vederàs
16’58 : era pèira quilhada
Que didián qu'èra un òme que dalhava, que i aviá un macipon. Eth òme que s'èra assietat ena ombra, que'u didec : « Vè'm cercar ceridas, tè, en aqueth ceridèr. » Eth macipon que'u didec :
- I pòdi cap pujar...
- E ben, que prenes aqueth ròc e que'u metes dejós eth arbe. Après, que poderàs pujar.
- Qu'é tròp pesant. No'u pòdi cap portar !
Après, que s'adromic, eth pitiu, que hec era sièsta. Quan se revelhèc, era pèira qu'èra dejós eth ceridèr e que i poderen atrapar ceridas.
- descripcion
- rites fertilitat ?
voc : un ceridèr ; podoeràs ; pitiu ; un macipon
19’57 : eras hadas deth Taishon [tachou]
- eras raubas blancas que secavan sus aqueris ròcs
- Pinquirinèu, eth hadet que panava lèt e hormatge (Aret)
- eras hadas qu’anavan béver era arrosada en eths clòts
- era transmission d’aqueras istuèras : condadas pera sua mair qu’ac tenguiá dera sua gran-mair ; era Pareta qu’aviá vist era hada a escapà’s
voc : era cleda (le fenil) ; un pernassat ; mort
Eras hadas, plan sigur, plan sigur, qu’an existat. Ací, qu’èran en Taishon, alà-sus. Qu’èran en Taishon e era Pareta, un diá, qu’anava apalhar eras vacas, alà-sus, e que i passèc que’s trincava eth diá, e que vic ua hada, ua hada, vedes, un pòc coma ua hemna mès un pòc mès grana manh ua longa rauba blanca. E quan la vic, que sautejava, sabes, coma un parpalhòu e que s’anèc amagar darrèr un ròc, vedes. Qu’èra ma mair que m’ac aviá condat, aquò.
E un aute còp tanben, que viren raubas blancas que secavan ensús aqueris ròcs deth Taishon. Alavetz, de qué vivián ? Que devián víver de huruta e d’arraïç bilhèu en eths bòsques pr’amor que i a eths bòsques just ath costat.
E un diá, aquò que m’ac aviá condat Mamà, qu’ac tenguiá dera sua gran-mèra, un diá, eth Cunhat qu’aviá ua bòrda alà-sus. Sabes, que metián tostemps eth bidon deth costat dera ombra, sabes, nà non que vire era lèt. Après, que s’apercebec que’u mancava lèt. Un aute còp, que’u manquèc un hormatge alavetz, quan mèma, un ser, que s’i triguèc. « Aquò, que’s didec, n’é cap possible : qu’é un renard a duas patas ! » Que’s triguèc, un ser, ena cleda. Après, un hadet qu’arribèc. Qu’èra en ua bòrda qu’èra en Taishon. Un hadet qu’arribèc. Que barrèc vite era pòrta e ja l’atrapèc. E que l’abaishèc en Aret. Que l’abaishèc en Aret, ma he plan ! Quan hoc en Aret, quan le volec hèr minjar, i avec cap moièn de hè’u minjar. Que s’anèc amagar dejós era escala deth solèr e non poder le’n tirar ! Alavetz, era gran-mèra que didec : « Que le’t cau tornar pujar alà-sus pr’amor, autramentas, se’s mor, que’t va arribar malur. » Alavetz que’u tornèc a pujar en Taishon e, tanlèu que hoc en Taishon, ja hoc desgordit, que s’escapèc e que cridèc : « Mair mia ! Mair mia ! » Alavetz, sa mair, certenament ua hada qué, qu’arresponec : « Pinquirinèu, Pinquirinèu ! » Alavetz que pareish que, quan mèma, que’u fotec un pernassat. Que’u fotec un pernassat pr’amor n’aviá cap a volar causas atau, quoi. Mès, eras gents que l’enteneren de luenh, aqueth pernassat. Ja devec fóter un còp hòrt !
26’20 : eras bruishas
- « Que mossègan sense lairar »
- batejar un macipon (botar eth dessús deth brèç ath arrevès ; era marrèna no’s deviá cap arrevirar)
- eth diá deth maridatge : eth solièr que non vò passar (era pluma dera gariá) ; era gariá que deviá cridar ena glèisa nà hèr partir eras bruishas ; eths gojats que cloquejan
- « Aqueth gat que deu èster un diable tot cramat ! »
- eras hemnas consideradas coma bruishas
- quin cau desembruishar ? aiga benita, huelha de lorièr
31’08 : Sent Joan
- era halha hèta de gamasses eras arrominguèras panadas aths vesins
- era nostra halha
- eth curè
- eth tison (botat en horn)
voc : eth hoc ; era nostra halha ; hèva
- descripcion dera halha
- eras hilhas qu’avián eth dret de demorar un pòc manh eths gojats
- istuèra deth nain que caminava peras brasas descauçat (poder magic ?)
voc : un ramat de còps
- sautar eth huec
36’12 : era istuèra deth lac de Vathmala : eth ase que s’alongava
Que i aviá hilhas qu'èran anadas dançar nath lac de Vathmala. Après, eths jun'òmes que s'esparriquèren un pòc. Que demorava aqueras hilhas e, tot d'un còp, que viren un ase ath bòrd deth lac. « Tè, ua hilha que didec, que vam pujar ensús eth ase. Atau que mos aturaram mès plan. » Que n'i avec ua que i pugèc, eth ase botjava cap. Après, que n'i avec ua autra que i pugèc. Après, que n'i avec ua autra que i pugèc encara. Tres, que començava de hèr ! Que n'i avec ua quatrièma que i pujava. Que i aviá plaça encara ! Ua cinquièma... Alavetz, que n'i avec ua, quan mèma, que vic que n'èra cap normal, aquò. N'èra cap pujada encar. Après, que vic qu'eth ase, ath lòc d'aver un pè d'ase, qu'aviá un pè horcat. Alavetz que hec un signe de crotz, eras autras que cageren peth sòu e eth ase que s'escapèc en ua humatèra. Après, que compreneren alavetz qu'èra eth diable, quoi. Que las se voliá préner nath in•hèrn.
voc : encar [enca]
38’08 : era transmission deras istuèras aths macipons (Marie deth Hons dera Vièla e Era Bòta, un Pelut de 14)
40’09 : fabricacion d’un piulet
voc : sapar
era formula :
Sapa, sapa, piuleton
Suc, suc, culhèr de buc
Que dària, que dària,
Un culhèr de ceba,
Un aute de candela.
Se sapas enà Nadau,
Saparàs en eth hortigau !
44’43 : Nadau
- era moishana de Nadau (hormatge deishat sus era taula pendent era messa de Miejanet)
- balhar un pòc mès d’èrba nath bestiar ; « I caliá cap anar tròp tard » (bòrda interdita pendent era messa de Miejanet)
voc : eth arrestelièr, era grípia
- eth soc
eras credenças :
- un restant de cierge pascal nà hèr partir era periglada
- quan haiá un guinhet, Mamà que diguiá « Gloria Saint Marc »
voc : un guinhet
48’18 : eths jòcs deths gafets
- eth tustet de Pascas (trincar eth ueu deth aute ; eth qu’aviá eth ueu copat que’u portava a costat dera padena enà hèr era moleta)
- eth picapòrtas (equivalent deth tustet)
- eth herigòt (escopir nà amortar un tison)
- era quisperada (serenga de buès, coma un pistolet a aiga)
- era corsa de carcòus
voc : ua fuelha
55’27 : erbejar
- istuèra deth Sarte qu’aperava era sua hemna dempús era montanha
- de còps que botavan un pelhòt blanc
- eras croas deth bèth temps / deth maishant temps
56’41 : previsions meteos (aueitar se d’on venguen eras bromas)
58’40 : era Candelèra
- que caliá hèr ua palhèra de coquets
- eras oelhas
voc : coquet (haut de la vallée) / pescajons (bas)
1’01’55 : eras processions e eras crotzes
1’02’30 : era estatua dera Vièrja de Tornac nà hèr plàver (eth curè que la trempava en riu de Tornac)
era maison deth Sabre
1’08 : eths autis sobriquets e era sua utilizacion
voc : manh (avec)
2’50 : eths maridatges (capdèts vengudis gendres a çò de ua hilha cap d’ostau)
3’56 : eths maridatges voluts peths parents ; « Se vòs saber çò que vau ua hemna, que’t cau aueitar eth òrt e eth armari. » era importància dera reputacion
voc : eth òrt
5’21 : eth castèth de Bramavaca
Qu'é en faça, aquí. Qu'èra un castèth. Que i a tres remparts e qu'an hèt recèrcas e qu'an trobat ua pèça de Charles VI, que'm pensa e, après, qu'an trobat tròces de lança (…). Que didián – jo, qu'ac è entenut a condar per Marie deth Hons dera Vièla, aquitau, soen, que'm condava istuèras, era, manh era Bòta – qu'eths òmes deth castèth qu'avián panat un vedèth. Alavetz era vaca que l'aviá vist a partir vèrs eth castèth. Alavetz que's quilhava vèrs eth castèth tot eth temps que bramava. Alavetz que didián qu'èra aquò que l'avián aperat eth castèth de Bramavaca. Qu'èra un castèth, que i aviá d'autras legendas, vedes. Que i aviá ua cloche d'òr, ua cloche d'òr. Alavetz, aquera ua cloche d'òr n'èra cap estada benida. Alavetz, un diá, un demon que la s'anèc cercar, que la s'emportava. Alavetz que i aviá ua oelhèra qu'ac vic e que hec un signe de crotz e que didec : “Sent Miquèu, vè lèu-lèu !” E tot d'un còp, eth demon que deishèc escapar era campana après que cagec en prat deth Campadís de Barbat. Alavetz qu'ensagèren d'anar-la cercar e, après, tot còp qu'arribavan, que la vedián, que i partiren manh piemontesas e tot, que's hicava mès profond. Alavetz que l'acabèren d'abandonar. Après, que i aviá tanben en castèth de Bramavaca, que i aviá ua gròssa sèrp e, aquera sèrp, un diá, que venguec ua princessa d'aqueth castèth, que didián. Alavetz qu'anèc en eth sièu castèth e que vic aquera gròssa sèrp pr'amor que didián que i aviá un tresòr tanben en castèth. Alavetz aquera sèrp que parlèc e que'u didec : “Se'm hès un poton, e ben que't diderè s'a on é eth tresòr.” Alavetz, plan sigur, era, que s'escapèc, morta de pòur. Après, que tornèc, en vilatge,ací, mès, eth endeman, la viren cap mès.
NB : Sent Miquèu qu'é eth patron dera comuna d'Arrienh
11’49 : eras termièras de Vathmala (microtoponimia) : era Bòrda Blanca, era Còra, eth Boirets, Balam, era Croseta, eth Tòs, Losèth, Espuga, eth còl de Pecoth
13’20 : eths vilatges de Vathmala : Arrienh, Aret, Tornac (vilatge deths molièrs e deths arressegaires), Vilargenh, Samortenh, Aret, Alheth + quelques écarts : era Boisha, Montariòu, Shercaubú, Coret, Pojau
15’27 : eras arrelacions entram eths vilatges de baish e deth cap dera valea ; qu’estèc un pòc era guèrra
voc : vederàs
16’58 : era pèira quilhada
Que didián qu'èra un òme que dalhava, que i aviá un macipon. Eth òme que s'èra assietat ena ombra, que'u didec : « Vè'm cercar ceridas, tè, en aqueth ceridèr. » Eth macipon que'u didec :
- I pòdi cap pujar...
- E ben, que prenes aqueth ròc e que'u metes dejós eth arbe. Après, que poderàs pujar.
- Qu'é tròp pesant. No'u pòdi cap portar !
Après, que s'adromic, eth pitiu, que hec era sièsta. Quan se revelhèc, era pèira qu'èra dejós eth ceridèr e que i poderen atrapar ceridas.
- descripcion
- rites fertilitat ?
voc : un ceridèr ; podoeràs ; pitiu ; un macipon
19’57 : eras hadas deth Taishon [tachou]
- eras raubas blancas que secavan sus aqueris ròcs
- Pinquirinèu, eth hadet que panava lèt e hormatge (Aret)
- eras hadas qu’anavan béver era arrosada en eths clòts
- era transmission d’aqueras istuèras : condadas pera sua mair qu’ac tenguiá dera sua gran-mair ; era Pareta qu’aviá vist era hada a escapà’s
voc : era cleda (le fenil) ; un pernassat ; mort
Eras hadas, plan sigur, plan sigur, qu’an existat. Ací, qu’èran en Taishon, alà-sus. Qu’èran en Taishon e era Pareta, un diá, qu’anava apalhar eras vacas, alà-sus, e que i passèc que’s trincava eth diá, e que vic ua hada, ua hada, vedes, un pòc coma ua hemna mès un pòc mès grana manh ua longa rauba blanca. E quan la vic, que sautejava, sabes, coma un parpalhòu e que s’anèc amagar darrèr un ròc, vedes. Qu’èra ma mair que m’ac aviá condat, aquò.
E un aute còp tanben, que viren raubas blancas que secavan ensús aqueris ròcs deth Taishon. Alavetz, de qué vivián ? Que devián víver de huruta e d’arraïç bilhèu en eths bòsques pr’amor que i a eths bòsques just ath costat.
E un diá, aquò que m’ac aviá condat Mamà, qu’ac tenguiá dera sua gran-mèra, un diá, eth Cunhat qu’aviá ua bòrda alà-sus. Sabes, que metián tostemps eth bidon deth costat dera ombra, sabes, nà non que vire era lèt. Après, que s’apercebec que’u mancava lèt. Un aute còp, que’u manquèc un hormatge alavetz, quan mèma, un ser, que s’i triguèc. « Aquò, que’s didec, n’é cap possible : qu’é un renard a duas patas ! » Que’s triguèc, un ser, ena cleda. Après, un hadet qu’arribèc. Qu’èra en ua bòrda qu’èra en Taishon. Un hadet qu’arribèc. Que barrèc vite era pòrta e ja l’atrapèc. E que l’abaishèc en Aret. Que l’abaishèc en Aret, ma he plan ! Quan hoc en Aret, quan le volec hèr minjar, i avec cap moièn de hè’u minjar. Que s’anèc amagar dejós era escala deth solèr e non poder le’n tirar ! Alavetz, era gran-mèra que didec : « Que le’t cau tornar pujar alà-sus pr’amor, autramentas, se’s mor, que’t va arribar malur. » Alavetz que’u tornèc a pujar en Taishon e, tanlèu que hoc en Taishon, ja hoc desgordit, que s’escapèc e que cridèc : « Mair mia ! Mair mia ! » Alavetz, sa mair, certenament ua hada qué, qu’arresponec : « Pinquirinèu, Pinquirinèu ! » Alavetz que pareish que, quan mèma, que’u fotec un pernassat. Que’u fotec un pernassat pr’amor n’aviá cap a volar causas atau, quoi. Mès, eras gents que l’enteneren de luenh, aqueth pernassat. Ja devec fóter un còp hòrt !
26’20 : eras bruishas
- « Que mossègan sense lairar »
- batejar un macipon (botar eth dessús deth brèç ath arrevès ; era marrèna no’s deviá cap arrevirar)
- eth diá deth maridatge : eth solièr que non vò passar (era pluma dera gariá) ; era gariá que deviá cridar ena glèisa nà hèr partir eras bruishas ; eths gojats que cloquejan
- « Aqueth gat que deu èster un diable tot cramat ! »
- eras hemnas consideradas coma bruishas
- quin cau desembruishar ? aiga benita, huelha de lorièr
31’08 : Sent Joan
- era halha hèta de gamasses eras arrominguèras panadas aths vesins
- era nostra halha
- eth curè
- eth tison (botat en horn)
voc : eth hoc ; era nostra halha ; hèva
- descripcion dera halha
- eras hilhas qu’avián eth dret de demorar un pòc manh eths gojats
- istuèra deth nain que caminava peras brasas descauçat (poder magic ?)
voc : un ramat de còps
- sautar eth huec
36’12 : era istuèra deth lac de Vathmala : eth ase que s’alongava
Que i aviá hilhas qu'èran anadas dançar nath lac de Vathmala. Après, eths jun'òmes que s'esparriquèren un pòc. Que demorava aqueras hilhas e, tot d'un còp, que viren un ase ath bòrd deth lac. « Tè, ua hilha que didec, que vam pujar ensús eth ase. Atau que mos aturaram mès plan. » Que n'i avec ua que i pugèc, eth ase botjava cap. Après, que n'i avec ua autra que i pugèc. Après, que n'i avec ua autra que i pugèc encara. Tres, que començava de hèr ! Que n'i avec ua quatrièma que i pujava. Que i aviá plaça encara ! Ua cinquièma... Alavetz, que n'i avec ua, quan mèma, que vic que n'èra cap normal, aquò. N'èra cap pujada encar. Après, que vic qu'eth ase, ath lòc d'aver un pè d'ase, qu'aviá un pè horcat. Alavetz que hec un signe de crotz, eras autras que cageren peth sòu e eth ase que s'escapèc en ua humatèra. Après, que compreneren alavetz qu'èra eth diable, quoi. Que las se voliá préner nath in•hèrn.
voc : encar [enca]
38’08 : era transmission deras istuèras aths macipons (Marie deth Hons dera Vièla e Era Bòta, un Pelut de 14)
40’09 : fabricacion d’un piulet
voc : sapar
era formula :
Sapa, sapa, piuleton
Suc, suc, culhèr de buc
Que dària, que dària,
Un culhèr de ceba,
Un aute de candela.
Se sapas enà Nadau,
Saparàs en eth hortigau !
44’43 : Nadau
- era moishana de Nadau (hormatge deishat sus era taula pendent era messa de Miejanet)
- balhar un pòc mès d’èrba nath bestiar ; « I caliá cap anar tròp tard » (bòrda interdita pendent era messa de Miejanet)
voc : eth arrestelièr, era grípia
- eth soc
eras credenças :
- un restant de cierge pascal nà hèr partir era periglada
- quan haiá un guinhet, Mamà que diguiá « Gloria Saint Marc »
voc : un guinhet
48’18 : eths jòcs deths gafets
- eth tustet de Pascas (trincar eth ueu deth aute ; eth qu’aviá eth ueu copat que’u portava a costat dera padena enà hèr era moleta)
- eth picapòrtas (equivalent deth tustet)
- eth herigòt (escopir nà amortar un tison)
- era quisperada (serenga de buès, coma un pistolet a aiga)
- era corsa de carcòus
voc : ua fuelha
55’27 : erbejar
- istuèra deth Sarte qu’aperava era sua hemna dempús era montanha
- de còps que botavan un pelhòt blanc
- eras croas deth bèth temps / deth maishant temps
56’41 : previsions meteos (aueitar se d’on venguen eras bromas)
58’40 : era Candelèra
- que caliá hèr ua palhèra de coquets
- eras oelhas
voc : coquet (haut de la vallée) / pescajons (bas)
1’01’55 : eras processions e eras crotzes
1’02’30 : era estatua dera Vièrja de Tornac nà hèr plàver (eth curè que la trempava en riu de Tornac)
Créateur
Jean-Paul Ferré, enquêteur
Source
09[CC-Ar.B-Cjp]
Éditeur
Eth Ostau Comengés
Date
23 août 2010
Format
Texte/html
Langue
gascon
Type
Texte
Spatial Coverage
Arrien en Bethmale
Person Item Type Metadata
Birth Date
23/10/1939
Birthplace
Arrien en Bethmale
Collection
Citer ce document
Jean-Paul Ferré, enquêteur, “Collectage de Jean-Pierre 2 (Arrien-en-Bethmale),” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/693.