Collecte de Louis - (Arbas) 2

Collecte de Louis - (Arbas) 2

Laine

Toponymie

Sobriquets (villages)

Eau courante

Guerre mondiale (1914-1918)

Guerre mondiale (1939-1945) -- Maquis

Mesures de poids

00'17 : Era lan – trabalhar dam eth hus (quenouille)- Claudette s'en est servie – pendant la guerre – mélanger un fil noir et un fil marron – eth hus : crochet en bois pour tenir le fil – gros bouton au fond pour faire du poids (eth vertelh, era vertaelha)
draps de lin : « c'était une râpe » - les métiers à tisser (avant la guerre de 1914)

02'48 : Sobriquets : nom dera maison desapareishuda darrèr çò de Claude Cazes : Eth Tarèr ?
Jo, que’m brembi de Tarèr. Qu’èra un òme tot sol mès que demorava a Varat, aqueth Tarèr. Ethçò de Tarèr, qu’ac aperavan. Que’m brembi, quan hérem aquera bòrda, aquí, Tarèr, aqueth Tarèr, que’m brembi qu’entrèc. Qu’èra joés mès que me’n brembi. Qu’avíam hèt un trauc ena granja. Qu’anàvam cercar tèrra argilosa. Qu’avia eths pantelons arreplegats, tot descauç, que bardava aqueth ahèr, aquiu. Qu’avíam eth porro aquiu, de vin… A-Ar-Ol2
- Sus uá petiva taula. A-Ar-Oc1
- Alavetz Mamà qu’èra hòla : Tarèr, dab aqueris pès, qu’avíam eth porro aquiu, dab aqueris pès pleis de tèrra. A-Ar-Ol2
- Alavetz era hemna qu’èra hòla : « Que m’ac salishes tot ! » E eth aute qu’èra mòrt de set ! A-Ar-Oc1
 Que’s venec, aquerò. Après, qu’é estat des.hèt. A-Ar-Ol2

05'29 : Istuèra de Claudette, era hemna deth Shicòt - neishuda a Molins - demorada 17 ans a Balian, bòrda de çò de Tersac (bordalèrs)– neishuda en castèth de Líque – en 1942 era bòrda que's venec, era civada qu'èra neishuda, que calec anar en çò deths granis parents a Montastruc de Salias (Larrigau) – recuperar tèrra abandonada, planèra e dab aiga – Delqué : sons parents neishuts a Rimont -

09'33 : Sociolinguistica : ensenhament deth occitan enas escòlas

Que l’enteni, aquiu, ara telé, e n’i compreni cap un mot, deth lor patuès. A-Ar-Ol2

- Eth patuès que càmbia d’un endret ath aute. Era (era sua hemna, neishuda a Molins), quan arribèc ací… Nosautis, qu’ac aperam ua ascla… A-Ar-Ol2
- E jo, que les didí : « Vè’t cercar uá buscalha : que cau hèr hoc ». N’é cap eth huec, aquí-delà, qu’é eth hoc. Eth aute, arríder, arríder : « Mès qu’ei aquò ? Que parla de uá buscalha ! »
- Sabia cap ce qu’èra ua buscalha ! Ací, qu’é ua ascla. A-Ar-Oc1

Eth vielh Pradèra, eth medacin, quan parlava, que parlava patuès, quan didia « ath maitin », que didia « aimàn ». A-Ar-Ol2

14'04 : Toponimia – Eth Cortiu deth Tap – Eth Saut - Eth Cortiu de Davath – Planca
Noms de maisons : Ethçò deth Còmte – çò deth Shicòt, çò de Molins – çò de Pèn – çò de Guinòt

14'49 : Sociolinguistica : difrenças gascon Molins/Arbàs /
Dessús / Damont
Eths maçons que’m heren véder eras pèiras. Era garièra dessús e eth pòrc dejós. A-Ar-Oc1
Alavetz, eth aute, eth maçon que les hec : « E qu’avetz un os tanben ? » A-Ar-Ol2

Ací, que didem « ja veiram » mès en d’autis endrets, d’autis patuèses, que diden « Ja vederam. » Alavetz « ja vederam » que hè vederar. Vederar, qu’é vederar ua vaca. Alavetz, que les didec « Ja’n devetz aver vedèths : que vederatz tostemps. » A-Ar-Ol2

15'55 : Toponimia :
Eth Òratòri
Que i é uá arrota que ven de Gorga, un petiu caminòt que ven de Gorga. Après, aquí, que i é era arrota que va enà Planca e que va enara cascada. E aquí, qu’é era arrota que va enath vilatge. E aquiu, qu’ac apèran Eth Òratòri. Qu’ac apèran eth Òratòri pr’amor Madama de Coarasa qu’anava veir enà Louis XIV qu’èra a Montespan o quau èra ? Alavetz Madama de Coarasa – sai cap se on abitava, en Arièja, me’n brembi cap – alavetz que passava per aqueth camin, atau, per Gorga, e que venguiá ací. Alavetz que’s davan arrandetz-vos dam d’autis athçò d’Auret. Aquí, que i a uá bifurcacion de Planca e d’aquiu e que s’apèra Eth Òratòri. A-Ar-Oc1
Eth avesque de Tolosa que venguec enà Arbàs enà ua confirmacion : Auret que'u hec un duplicatà ara sortida dera glèisa que Madama de Coarasa èra venguda sèi pas ce per on..A-Ar-Oc1
De Montespan qu'anava nà Herran, era Crotz de Guèret e qu'anava nara Arièja.A-Ar-Ol2
Quan èra Arbàs (Era Montespan) : que passava pera cabana de Castèths – per Idèu e que se'n anava per Montastruc, après ath còr de Montastruc que i é L'Hostellerie e donc qu'ei aquiu que minjavan en vénguer d'Espanha o sèi cap ce on, qu'èra eth endret eth exposat platèu, nà anar a Montespan e en castèth anar véder nà Louis XIV -A-Ar-Oc1


Eth Sant – Saint Martin- Senta Anna Qu’é sent Martin (...) Abans, que i avia ua estatua, un ahèr. Que i anàvam hèr eras arrogacions, ara epòca – me’n brembi, jo – ath printemps.
Sent Martin en un trauc de paret – Saint Jean a Pelat – cada quartièr qu'avia son sent – un sent a Varat (desmolit) – Shinshoret : ua crotz màs cap de sent

Era Ièrla – Era Coma de Hoishet
Que i a un gran prat entram eth arriu e era arrota. Aquerò, qu’ac an aperat tostemps Era Ièrla. A-Ar-Ol2
Era bòrda de Miejarpent (Mijerpent) – Tola -

Eth delà eth arriu, tot aquerò, qu’ac aperavan Eths prats deth Culheraire. Qu’èra totis eths prats deth mèn arrièra-gran-pair, Estiène deth Culheraire, que n’è cap james conegut. Que devia èster un arrishe proprietari ara epòca. Qu’è vist en cadastre que s’apèra aquerò, per-delà eth arriu tanben, Les Ièrles de Planque. A-Ar-Ol2

Eras Ièrlas e Eths Tolòts

Eth camin de Planca
Que seguia eth arriu, un camin. E après, quan ploguia, qu’èra, de còps, inondat mès, aquerò, me’n brembi cap, jo. Alavetz que heren era arrota, ethçò que hè tròces copats en dus, plan de tròces, dinca Eth Tolòt. A-Ar-Ol2

Arriu de Planca : Eth Pont de Pepina (ath cap dera Ièrla) – Eth Pont dera Peirèra (eth 1èr) – Eth Pont de Horquet (Mijerpent)- Eth Pont de Pepina (mès amont) – un aute ath bèth cap (desmolit) -

Era Coma de Hoishet

Eth carreròt deth Grapaud qu’anava enà Solan. A-Ar-Oc1
Qu’èra ua pèça, abans (...) Aqueth que l’aperàvam Eth Grapaud premor que tocava deth Carreròt deth Grapaud. A-Ar-Ol2
Eths Pergèrs (Eras Pergèras)– Eth Tolòts
Totis aqueris bòsques, per damont, qu’é Eths Tolòts, aquerò, dinca Eth camin de Solan. A-Ar-Ol2

Eth Brocau
Qu’é ath cap deths Esplans. Qu’é aqueth mamelon. Sabi cap. N’ac è cap james entenut a aperar Eth Brocalon, jo… Non didíam cap Eth Brocalon. Que didíam Eth Brocau. Qu’èra ath cap deths Esplans. A-Ar-Ol2
Era Castanheda de Pelat - Varat (partatjat entre Shenh e Arbàs) – Gageta – Eras Boígas – Eths Partèths – Era gota deths Partèths – Eth Pradàs – Eths Planhòts deths Pibos (nom recent)

SHINSHORET :

Eth Sarrat dera Civada
Que i a mèma ua bèra ahèr… Qu’èra ua fèrma, ara epòca. Que s’é esparroat. A-Ar-Ol2
Eth Sarrat deth Hag, Eth Sarrat deth Casse – Tutèra (?) -Eth Nogaròu - Era còsta de Shinshoret
Eth Prat deth Ritor
Qu’é aqueris prats, davath dera arrota. Ué, n’i a cap mès qu’eth mèn. Tot ethçò d’aute qu’é gatèrs. A-Ar-Ol2
Eth Horcàs – Eth Castanhèr de Monic :Aquerò, qu’ac aperam Eth prat deth Monic premor Eth Monic, de Hogaron, que’u crompèc. A-Ar-Ol2

Eth gotèr deras Gatarras que nèish ath còth deth Heregader. A-Ar-Ol2
Eth Bedoth (bòsc) – Eth Còth deth Vaquèr (que i avia maisons) -

Eras maisons de Shinshoret

Que venguetz d’Arbàs, que pujatz era arrota de Hogaron. Eth prumèr prat, on é era shicana, tot aqueth gran prat, qu’é Eth Tucòu. A-Ar-Ol2 Eth çò de Mondèla (que i ei enterrat)
Hajau – Patrica – Eth Clòt d'Arram

42'40 : Sobriquets – eth vilatge de Shinshoret -
Era prumèra maison, en arribar, damont dera crotz, qu’é Ethçò d’Artigas premor que i avia un medacin, ara epòca, que s’aperava Artigas. A-Ar-Ol2
era crotz en pèira

43'10 : Toponimia Shinshoret (seguida) : Eth Pauquet (petiu carrat ath cap de Lacòr), Eth Nogaròu - Pauquet = Tutèra ? - Eras Boishardas – Era Castanheda -

45'35 : Sobriquets de Shinshoret (seguida) :

Artiga – Eth Telèr – Eth gotèr de Shinshoret – eras bòrdas – Eth Chalè (Chalet)- granja e eth pàrrus - Ethçò de Franceson
Qu’èra ua familha nombrosa de Hogaron. Eth ainat que hec familha : Pierret que l’aperàvam. A-Ar-Ol2

Ethçò de Carriu : Qu’èra Fourtané, ara epòca, e Carriu coma sobriquet

52-32 : EthS Ameriquèns : Qu’èra un cople que n’avian cap familha. Que les ac prenérem ena arrenda viagèra. Eth, qu’èra dera Boisharda e, era, qu’èra d’Artigas, deth costat d’Urau. Que partiren coma hadian ara epòca. Que partiren en America.
- E quan averen ganhat 10 000 francs, que tornèren. A-Ar-Oc1
 Que crompèren aqueth petiu benicòt en Shinshoret. A-Ar-Ol2

Eth Pinsoto : maison deth ancièn shatelèn d'Arbàs, Fernand – eth ancièn proprietari Estrade que'u demadèc enà Ferran argent enà partir en America...arrefusèc de prestà'u – quan tornèc ath cap de 9 o 10 ans, que l'arreconeguec e que'u venec e Shinshoret e eth Castèth d'Arbàs -

54'31:Toponimia

Eth Grilhon
Qu’é un pantalàs en faça eras maisons. A-Ar-Ol2
Etimologia de Shinshoret : «shin shin» : que i avia haures (brut «chin, chin»)

Era hont deras Comas - Eth Liadés

Vertelha – Era pala deth Dòç – Era Coseranja
Ací, qu’apèran Eth ombrèr deth Dòs, quan pujatz era arrota de Hogaron, aquera montanha aquiu, ara ombra, qué. A-Ar-Ol2
Coma de Mata – Era Gota de Vertelha – Era Saudenca – Era Hont dera Saudenca - Era Boíga de Mona – Eth Ombrèr de Coma de Mata – Eth Tres Peiruc – Eth Nòc

Eth carreròt deth Sarrat Lis [et sa'rralis], se’u seguitz, qu’é eth ancièn camin de Herran. A-Ar-Ol2
Eth Boigàs (çò de Paul)

Era hont deras Podoèras
Que i bevian eras vacas.
Eth Horcalet - Eth Chanfrèu - Eth Horquet de Frina

Eth prumèr pont dera arrota de Herran, ací, qu’ac aperàvam Eth pont de Mequèca. A-Ar-Ol2
Eth gotèr dera Boisha – Eth gotèr dera Carruguèra que's geta en Surgent – Eth Gotèr Hòrt Eth Montanhat – Era Peiregada – Eth camin deth Montanhat – Eth Vacalar (?)
Era Pinta qu’èra atau : costalut coma ua paret. Alavetz, per-dessús, qu’èra un pishic planèr, que’s vedia, ara epòca, un pishic de prat e que i avia ua pitiva bòrda : que s’aperava Eth Cueu. Eth abitant dera Pinta, ara epòca, que s’aperava Péguilhan. Que hadia arrestèths, que hadia estacaders de vacas. A-Ar-Ol2

Per-davath dera Pinta, aquiu, en gotèr, que i é Era mòla de Bernat (Herranh). A-Ar-Ol2
Eth Paraire
On é eth castèth, que i é Eth Camp : aqueth gran prat. A-Ar-Ol2

Bertelha
Ara epòca, jo, n’i è cap vist qu’ua familha. Qu’èran Alexandrine, Aristide e Loís. Qu’èra ethçò de Laveran. Papà que herrava vacas : que venguian enà las hèr herrar ací. Qu’èran amics. A-Ar-Ol2
Espanhòus que hadian lenha – anar velhar aras Pichornas (Sarroèths ?) - en tot desplaçar eth armari, quan s'abaishèc, Eth Espanhòu que'u fotec un còp de martèth sus eth cap, que'u fotec eth cervèth dehòra - eths gendarmas que i anèren – eth tip que hegec pera montanha, que l'arretrobèren a His – sonque entà panar un cambalhon...

Alavetz qu’é curiós, aqueth Bertelha : vivis d’Arbàs e mòrtis de Hogaron. Que son enterradis en Hogaron. A-Ar-Ol2

01'10'50 : Sobriquets (Varat) – Ethçò deth Cantonièr - Ethçò de Harò -
Ethçò deth Cantonièr / deth Corrièr
Qu’èra factur. Enfin, qu’ac aperavan ethçò deth Cantonièr, abans, tanben. Après, eth pair d’aquesta maison que hoc factur de Hogaron. A-Ar-Ol2

Ethçò deth Pic
Eth Pic, que pareish qu’èra eth mès bon cimentièr dera epòca. Totis aqueris cavòs de Shen, qu’é eth Pic que les avia hètis, en ciment. E que tenguen encara eth còp. Que me’n brembi deth Pic. Que i a ua anecdòta deth Pic. Quan devaratz era còsta de Varat, aquiu – ué, qu’é un gatèr – que i avia un arressèc. E eth Pic que hadia un pishic eth expluatant forestièr. Alavetz qu’avian eths buòus, aquiu, en ua bòrda, còsta eth arressèc e, eth, que demorava per-delà, còsta ethçò de Patòc. Pendent era net, que hec un gròs oratge. Alavetz que’s pensèc qu’era aigua que va anar ena bòrda. Eth pont qu’èra de buès alavetz. Eth Arriumajor que l’apèran, aqueth arriu. Quan passèc, eth pont ja i èra. Quan tornèc, dab era net, quan hoc devant deth pont, a tocar, eths buòus volian cap passar. Volian cap passar. Que hec ua guinhada, que vic qu’eth pont i èra cap mès. J’ac è entenut a condar. A-Ar-Ol2

Era Usina de Copèl : electricitat enà Tarroja, Varat e Peirèu

01'15'16 : Toponimia -
Eth Gotèr deth Varradòs
Era Crotz deths Boishes – Eth Horcàs -
Eth Gotèr deth Varradòs

Còla cap mès (...) Tot Eth Biasc qu’anavan cercar era aigua, nà béver, nà codinar, ara hont dera Cabiròla. Que i èra Mondèla. Que didia nath monde : « Mèslèu que béver vin, bevetz aigua dera hont dera Cabiròla. » (…) Que i avian hèt ua passerèla, en buès, nà anà’i. Qu’èra en bòrd deth arriu, ena broa. Ara, qu’é un gamàs

Que n’i a ua auta [hont] davath. Que s’é perduda tanben. Que s’aperava Era hont dera Mòla (…) mès i anavan cap cercar tròp aigua premor que i avia maisons per-damont, bòrdas, tot aquerò (…) Que i avia ua mòla. Ara epòca, que i èra ua usina electrica. A-Ar-Ol2

01'18'50 : Era usina electrica – Arbàs ua deras 1èra comuna deth país a èster electrifiada – un ampola, net e dia e pagar eth mèma prètz – paishèra especiala hèta per Eloi Robert – era electricitat qu'aumentava quan pujava eth debit dera aiga.


01'19'45 : Era aiga – cap mes d'aiga enes arrius – Surgent còla cap mes (honts captadas) – Eth arriu de Hogaron tanpòc (Eras Honts Caudas captadas) – Era hont de Planca – Jules Masquère (conselhèr generau de Mana, socialista ) - 1936 : retenguda d'aiga dera Baderca, era adjonccion d'aiga que passava per Arbàs – Arbàs e'n voleren pas pr'amor qu'èran radical-socialistas, volian pas aiga «socialista» - Copel que hec botar 3... : Era Tona de Trenca , Era Tona deth Molièr - canals : digas cimentadas qu'amiava era aiga devant casa lor, que podias pliar eth seò d'un sol còp (Eth Saut, Pelat, Planca) -era pompa sus era Plaça (de còsta era crotz e Massip) : tot eth Prat Vediau e era Plaça qu'anavan cercar era aiga aquiu n'ame un seò - Maurice Ferran que hoc mèra après era guèrra : captèren Era Hont de Prat de Pomèr (proprietat deth Shicòt) - eth bèu-pair que volia cedar era hont contra un arrobinet a perpepuïtat – un sol robinet ena maison, ara que n'i a 5 o 6 lavà's eras mans en ua gradala, era aiga plusiurs còps era mèma – prénguer era dosha tot dia -

01'23'28 : Toponimia : Era hont deth Campàs

Eth Campàs qu’ei meilèu un petiu endret on èra aquera maison, aqueth hamèu : Ethçò deth Tom. Qu’ac apèran Era hont deth Tom tanben (...) J’ai entendu dire qu’ils avaient un âne. La fontaine qu’on parle, là, elle était sèche, ils venaient chercher un barricot d’eau au ruisseau. A-Ar-Ol2

Era Peirguda

01'24'25 : Guère 1914-1918 - Era Atgòla

Que i a un traçat, aquiu, que devara nà Gorga [deth Plan d’Atgòla]. Que s’apèra Eth Traçat. Là, il y avait un wagonnet : un qui montait, l’autre qui descendait. Parce qu’il y avait une usine. Pendant la guerre de [19]14, ceux qui n’ont pas été mobilisés, ils ont été mobilisés au plan de Gaule, pour faire du bois et ils sciaient sur place, avec une machine à vapeur. Ils sciaient sur place et il y a encore les murs. A-Ar-Ol2
Qu’é large. Que s’i pòt passar encara. Qu’é tot en pèira. Qu’é un traçat, que i avia dus vagonets. Eth un que pujava, eth aute que devarava. Que i é bilhèu encara eth pilièr, ath cap de Gorga. Que s’apèra Eth pont de Darcan (…) Que’m sembla que i a un pilièr premor que i avia un pont enà travessar eth arriu. A-Ar-Ol2

01'25'18 : Toponimia : Plan d'Atgòla (seguida) – Cuanca (Herranh) – Eth Campàs
Aqueth Camin deth Plan d’Atgòla que pren ací. Carreròt deth Mortís, que puja enas Peiragudas. Après, que va hèr un tornant, lonh. Que l’apèran era Virada. A-Ar-Ol2

Eth Gar(r)ossèth ?
N’i a cap que pèiras. A-Ar-Ol2

Era Peiraguda – Eth Vidauguèr – Eth Campàs – Eth Cap deth Prat – Eth Pont dera Peirèra – Eth camin dera Molina - Era Carruguèra- Eth Mortís de Guílho -Eth Mortís deras Pèiras Era Molina dera Illa – Eras Molinas – Era Arriva de Gorga –

Que i é bilhèu encara eth pilièr, ath cap de Gorga. Que s’apèra Eth pont de Darcan (…) Que’m sembla que i a un pilièr premor que i avia un pont enà travessar eth arriu.

Eth Campàs qu’ei mèslèu un petiu endret on èra aquera maison, aqueth hamèu : Ethçò deth Tom. Qu’ac apèran Era hont deth Tom tanben. A-Ar-Ol2
Eth gran-pait deth Tom que demandèc aras suas petitas hilhas (per París) que curar era hont tot còp que tornerian a Arbàs.

Quan ètz ath cap dera Peireguda… Après, que hè ua sèrra. D’un costat, qu’é Eth Vidauguèr ; deth aute costat, qu’é Era Atgòla. E que i un espèça de tir : que s’apèra Eth Coret. A-Ar-Ol2



01'33'08 : Eths Leprosis Eth Malh dera Borrussa
Que pareish aquiu, qu'èra queth Caubèra justament, dera Hont deth Tom, que venguia cercar lèt ací, qu'èra París (qu'avia ua imprimerie à París), qu'aimava devarar en aqueri traucses. Alavtez que'm didec un còp, « dans la grotte de la Bourrusse là, » ja i sò anat, que ia un espèça d'abric atau, puis dans un coin, j'ai trouvé qu'on pouvait passer, je l'ai dégagé, il y avait de la terre et quelques pierres, je l'ai dégagé, je suis tombé dans une petit salle, dans cette salle j'ai vu qu'il y avait des cranes humains, des ossements et des bouts de bois (…) j'ai emporté un crane pour le faire analyser à Paris, on m'a dit que ce crane avait étét rongé par la lèpre.

Alavetz aquera famusa pèça de Martra per davath, qu'èra ua petita pelosa gué, est que i metian eths leprosis aquiu? Par ce que dans le versant du Plan de Gaule, au soleil, on voit que ça a été travaillé, ça fait par gradins

Passatge que va sortir en Goelh d'Ihèr : 5 espeleòs que s'i hèren piejar, que i passèren 5 dias (fonte des neiges)

01'36'22 : Toponimia : Eth Campàs (costat deth solelh)- Eth Vidauguèr (ombrèr) – era hont deth Vidauguèr – Eths Prats de Marqueta – hont deth Campàs pròishi deras ruinas dera maison – istuèra deth sort deth Tom - (Era hont deth Tom) : J’ai entendu dire qu’ils avaient un âne. La fontaine qu’on parle, là, elle était sèche, ils venaient chercher un barricot d’eau au ruisseau.

Limitas : Herranh /Arbàs :

01'40'32 : Sobriquet collectiu
Eths Cebaires d’Arbàs :
Moi, quand je me suis mariée, à Moulis, on m’a dit : « E que te’n vas en país deths Cebaires ? » Moi, j’avais jamais entendu parler des Cebaires. Et puis, après, plus tard, j’ai demandé : « Mais pourquoi appelait-on Arbas le país des Cebaires ? » Parce que, au-dessus de Shinshoret, il y avait une vielle dame, elle semait de l’oignon parce qu’elle avait 10 ou 12 enfants. Au Nogaròu. Elle avait un champ au Nogaròu. Le champ, maintenant, c’est un roncier. Et puis, après, elle faisait des paquets. Et puis, après, elle partait par la Coume de Fougaron. On l’aidait à les porter jusqu’à la Cabanassa et puis elle partait dans la Bellongue, du côté de Moulis et par là et elle distribuait l’oignon. Puis, quand elle n’en avait plus, elle remontait à la Cabanassa, on lui redonnait la provision là-haut et elle repartait aller distribuer l’oignon (...) Ils vendaient le plant avant l’hiver. A-Ar-Oc1
Toponimia : Era Cabanassa (Horgaron)
Diferentas apelacions d'un madeish endret : Era Cabanassa (eth d'Arbàs) – Era Èrba Blanca , pelosa (eths de Hogaron) – Eth Prat dera Pigassa (eth de Sent Martòri) - gran prat carrat : deth costat de Castanheda : « Le Pré Carré »
Cette femme elle semait l'oignon à Shinshoret (…) elle descendait sur Balaguèr
La fille de Caubèra (deth Tom) que traversait la montagne à pied pour aller travailler au laboratoir à Moulis

Shenh : A Chein, on parlait du vinaigre de Chein. Qu’é hòrt coma eth vinagre de Shen. A-Ar-Ol2
eths deth Taron (Batalha) : il y avait un poème qui disait « Et vous gens de la fougère, le rocher nir vous abruttit « , il faudrait par leur raconter à ces Messieurs de Bataille par ce que...Ils se montent le cou à Bataille, ils ne peuvent pas voir ceux d'en bas... mais vous voyez, c'est une salle race à Bataille, d'abord Chein et Bataille c'est séparé (Era Sèrra)...

Que volian hèr ua glèisa. Que la volian hèr enà contentar tot le monde : cet a díder eths de deçà e eths de delà era Sèrra. Alavetz qu’èra ara Crotz de Pèira. Qu’avian començat d’ateperar pèira aquiu. Eths de Shen, pendent era net, aquera pèira, que la s’emportèren enà mete-la on é era glèisa ara. A-Ar-Ol2

Eras eleccions a Shenh

01'44'58 : Etimologia de Batalha : Un tumulús de tèrra encruaible : Davath Batalha (entram Peirèu e Batalha)- ath bèth miei dethsd prats ( Coma deths Saumetèrs ?) : emplaçament d'ua batalha : Eths clòts deths Lits

01'47'45 : Guèrra de 1939-1945 – 11 d'aost 1944 quan pasèren eths Alemans, era plaça d'Arbàs pleia de camions – enténer a tirar de cap ara Baderca – escapà's de Pinta peth arriu avath, passar dejós eth pont e enténer eths Alemans que parlavan dessús eth pont - Eris que partian de cap a Planca : amagà's e tornar dab era net – véder ahumar par'aquiu amont – devian tornar uns quantis dias d'après - En Maquís dera Baderca que s'i èra venguda amassa tota era racalha de Tolosa - que's hadian era guèrra entre maquises (eth maquís de Bèth Hag qu'èra comunista e aqueris n'èran cap) – istuèra deth curè Dencausse e dera familha Soupère tota tuada - Marsolans, Orador : eth ròtle deth maquís en aqueras tuerias- era division Das Reich que pujava nà renforçar en Normandia – Marius Ferran de Shen partit enà hèr Ocupacion en Alemanha – Claudette de vic a passar eths side-car, condava qu'èran maquisards... mès qu'èran Alemans - eth prumèr camion (requisisionat) que cagec en pana – Claudette cochada en tèrra contra un arrascle e pas poder botjar – les Allemands morts – des cotons plein de sang – Mongols enrolés de force dans l'Armée Allemande -

01'57'26 : Sobriquets Les maisons, ici, beaucoup, on connaissait pas le nom propre. On les connaissait par le sobriquet. A-Ar-Ol2
Evolucion deth vilatge e dera populacion

01'58'18 : Sociolinguistica :
Totis dus, que parlatz tostemps en patuès ?
Bilhèu qu’èm eths solis d’Arbàs. A-Ar-Ol2

- « Papy et Mamie, je sais pas comment ils parlent. On comprend pas ce qu’ils disent. » A-Ar-Ol2
- « Ils se disputent en espagnol. » A-Ar-Oc1

Era vòsta hilha, n’a cap james parlar patuès ?
Nani. E sap cap tanpòc. Ara, ja compren. A-Ar-Ol2

Difrenças entram eth parlar d'Arbàs e deth torn)
Ua bohatèra / ua bohèra (Molins)
Eth seò / eth ferrat (Molins))
I cap èrba / èrba fret (Molins)
garia / gariá (Molins, Salias..)
ua lea / ua lia ( Batalha)

02'02'30 : hialar era lan : demonstracion n'am eth hus, eth gamuishèth - eth bertelh, ténguer era escauta

02'03'26 : Eras mesuras de gran : era copeta – eth cossèr – Bernat dera Pinta que hadia eras mesuras – cossèr hèt de noguèr, decorat en ame ua crotz – era mesura que la botavan eth dia de bàter, que I avia un crotz en hèr atau – arrostar : passar un bròc ena botar de nivèu -

02'05'47 : hialar era lan (seguida) : passer le fil – eth vertelh : en porcelèna (hèt en Martras) -
que cau pes, cau que dançe - hèr lan de duas colors – escauta : lan de goelha dera Reberulha (Bascans) – ténguer era escauta nà hèr era pelòta (s'era hemna èra tota sola : hadia entram duas cadièras) -

Jean-Paul Ferré, enquêteur

31[AS-Ar-Ol]

Eth Ostau Comengés

08-09-2004

Texte/html

gascon

Texte

Arbas

8-9-1920

Arbàs