Collecte de François - (Castelbiague)

Collecte de François - (Castelbiague)

Toponymie

Gascon (sociolinguistique)

Sobriquets (villages)

Loup

00'00 : Toponimia - Neishut en 1943 - a çò Paul
Aquera maison, s'as un nom en patuès, un sobriquet ?
Que s'apèra a çò de Paul.
N'i a cap un sobriquet mès vielh ?
Non pr'amor aqueth Paul qu'èra eth arrièra-gran-pair a mon pair.
N'èra cap ethçò de Janet tanben ?
E Janet, qu'èra mès vielh encara.

Que s'é hèt a tròces. Era prumèra maison de Braquet qu'èra ath bòrd deth camin, aquí-delà, era prumèra ath bòrd, deth costat de damont (...) Après, qu'èra estat era escòla deths dròlles (...) pr'amor eth Braquet qu'èra aquí-delà, qu'aviá uá sòr. Que's fashèc e que hec bastir era maison devant. E alavetz, que se'n venguec ací, venguec bastir ací. (...) Quan hoc bastit ací, que hoc escòla.

01'57 : Toponimia : quartièr deth Pau :
Era Pala (costat Montastruc)o Eth Garròs : Qu'é aqueth bòsc aquiu, en faça.

E aquiu, deu cap èster mercat. Era Hont deth Òme, qu'ac apèran, ath hons aquí, pr'amor qu'é mòth e qu'ac aperàvam era Hont deth Òme. (Era Hont) que i deu èster mès on ? Qu'é mòth. (...) Ara, qu'é tot boscat. Qu'èra prats. - Pujolon – Mirapeish

Ath damont deth bòsc deth Garròs, per derrèr, qu'é Sent Guanhet (...) Vinha, que n'i aviá. Jo, que n'i aviá uá mès que i a bèth temps a que l'è arrigada. Qu'èra uá petiva vinha.

Eths vielhis, j'ac didián atau : Tortelhac (...) Qu'é tot nòste, aquiu (...) D'autis còps, qu'èra prat e jo, qu'ac è laurat enà hèr blat marin e blat.

A çò de Pujolon, qu'é eth Pont, eth quartièr deth Pont. A çò de Potoisho – arriu de Mirapeish -Eth Horquet – ua hont (ferrugineuse)
Prat dera Paishèra :
Ací, que i aviá uá paishèra (...) E ací, qu'èra un canal d'arrosatge : que passava aquí. Que travessava eth camin ací (... ) e que tornava en arriu.
- Era paishèra, ja i é encara ?
- Non, n'i é cap mès tanpòc. Eth bròc deth hons, era lenha deth hons enà tenguer-la, ja i èra. Que l'è vista mès après i é cap mès ara (...) Après, que botavan planchas. Que i aviá uá barra damont e uá auta davath. Que fotián planchas atau e que barravan eth arriu enà arrosar (...) Que l'aperam eth Prat dera Paishèra pr'amor que i aviá uá paishèra ath cap.

13'24 : Sociolinguistica

Francine, era sòr de son pair :
Sai cap se perqué sons parents que l'an tostemps parlat en francés enà era (nà Francine Périssé) e nà mon pair, non (qu'èra eth sòn frair). Ath frair, que parlavan tostemps patuès e, era hilha, tostemps francés. Qu'a 7 ans de mens, era.


14'34 : Toponimia (seguida) :
Eth Carbiu – Era Planha -Eth cap dera Peirosa – eras vinhas -
Aquò, qu'èra era vinha e, aquò, qu'èra eth prat. Qu'ac aperàvam eth Baron tanben.
Eth vesin, aquiu, qu'ac aperava eth Griu. Aqueste prat aquí, n'èra cap nòste.

Eths camins : Nosautis, qu'ac aperam era Arrota de Damont, era Arrota d'Aspèth pr'amor, per rapòrt a nosaus, qu'é damont.Era Arrota d'Arbars qu'é era Arrota de Davath.
Aqueste, qu'é eth Camin deth Pau, aqueste petiu. Qu'arrejunh era Arrota de Damont.

18'20 : Sobriquets : A çò de Camalhòla (maison des.hèta) – Pujolon (çò de Lospan)
Se les utilisatz encara, aqueris noms ?
Eths vielhis que les utilisavan, òc ; eths joenis, ara, de mens en mens. N'i a cap cap que parle patuès.

18'52 : Sociolinguistica

- Eth patuès que's pèrd. N'i a cap arrés que'n parle.
- E vos, se'n parlatz, a casa, en ame era hemna ?
- Elle le comprend pas, elle (qu'é deth costat d'Angers).

- On avetz aprés a parlar patuès ?
- Atau, en ame eths vesins. Qu'èra tot velhis, ací, abans. Parlavan patuès, totis.
- E eth francés, on l'avetz aprés ?
- Mens parents que parlavan tostemps francés dame jo.

- E aué, se'n parlatz encara patuès ?
- Pas plan. Quauqu'un que'n parla patuès alavetz ja'n parli.


Eth occitan enà aver punts enath Bac


21'40 : Toponimia : Eth camin deth Coston , era maison deth Coston – a çò deth Contilh – a çò de Panchet – Eth Castèth (de Sarriu) -Eth Campàs – Eth Podac – Eth gorc de Cap de Vila

Eth Bernadin qu'é un prat pr'amor que s'inonda quan desbòrda eth arriu.

Eth Tutaudon qu'é ath cap. Era Lana d'Audon –

Eth Camin de Habòt - Eth Habòt qu'èra per damont, de cap ath bòsc. (Eth Totot)

Eth Barralh
Qu'é abans eth Cap (deth Tucàs). Que i son eras parets e eth teule (dera bòrda) tanben. Que i a uá planèra, un pòc e, après, qu'é ath dessús dera planèra. Qu'é entram eth Plan e eth Cap deth Tucàs. Que i embarravan eras vacas

Eth Camin de Bota Cròsa, Era Bòrda deth Nòrd. Qu'é ombrèr. Qu'é enquessat. Que i a encara eras parets.


Eth Bordèr – Piva -Eth Teishinèr ( hadian lançòus dam lin )
Eth camin dera Capèra – Eths Somastres -Eth Prat deras Demaisèlas -
Eths Lavaders
Que lavavan ath bòrd deth Arbars.
Eras Barralas – eth arriu deth Porràs -Era hont deth Prat dera Paishèra

Era Bòrda de Verité
Qu'èra uá bòrda, solamentas. I aviá cap sonque nà estacar vacas. Davath, que i a uá sorça. Aquera, que còla tostemps, e's triga cap james (...) L'è cap james vista arrestada Per tant de sequèra que haça, e's triga cap james.

39'40 : Sociolinguistica - Eths vielhis que l'an condat istuèras de bèth temps a – legir e arrevirar eth patuès – eth parlar d'Angers (mots déformés : la trée / la truie)

42'41 : Era 1èra GM – eth vesin que hoc presoèr – Era 2nda GM : eth 11 d'aost 1944 – tròp petit entà brembà-se'n

44'49 : Toponimia (seguida) : Eth Camin de Bota Cròsa, aquí, qu'é eth vielh camin qu'anava de Herran ara Espòna (en Castanheda) - Eth camin deth Saut.

45'52 : Eths lops - Qu'èra eth pair de René Duchein, qu'èra presoèr. Son pair que n'aviá vist, lops, ací (...) Enà anar nath cafè, que's prenguiá un tison (...) deth huec. Dame era brasa, que partiá, que se n'anava dam aquò, nath cafè. E quan tornava, se'n tornava dam un tison tanben (...). A çò de Guilhemòt, que i èra un cafè (...) N'abitava cap aquí, qu'abitava a çò d'Ambròsi. Pr'aquiu, que n'i aviá lops. A casa suá e de cap ath bòsc, ja n'i aviá tanben.
48'12 : Eth os – eths ossalhèrs – eths osses de ara

49'10 : Sociolinguistica
Eths joesis no'n parlan cap (patuès) – il vient beaucoup de gens, des importés – era sua hemna arribada ací -

Que i a emissions de television.
Comprengui cap tostemps. Que i a mots...
Comprénguer plan eth patuès de Tolosa o eths Catalans o ena Val d'Aran

52'19 : Toponimia (seguida)

Era Arruera
Eths que non avián tròp de pacatge, que i anavan. Jo, i sò cap james anat. Que s'é emboscat tot sol (...) Era pelosa qu'èra ath hons. Ath cap, qu'èra tostemps bòsc, coma eth Tucàs.

53'28 Bàter e mòler
Era Mòla de Sarriu
Que i anavan enà mòler e enà bàter (...) Qu'èra uá batusa fixa. Après, qu'èra parèlh : que punheravan. Mès, enà bàter : parèlh. Cada dètz o quinze garbas : uá nath bateire.
Era Mòla Nava - mòler ath amagat pendent era guerra .

55'25 : Era lenha – tirar era lenha peths tirs - eths arrossècs -tirar arbas e brancas tot amassa – eras liás - eth car-limaquèr : nà amassar era huelha enà hèr soste.

58'23 : Culturas – eth blat marin – es.hoelhar – tressar nà hèr secar

59'25 : Eth bestiar - eras vacas – süissas enara lèt e un parelh de gasconas nà trebalhar – bueus gascons o castanhs

01'00'54 : Eth pan, eth horn – qu'acaba de desmolir eth horn – eth bolangèr qu'èra tot pròishe – eras crostadas

01'02'35 : Era aiga – hèr béver eras vacas – eras arruscadas ath bòrd deth Arbars – era aiga laguens en 1937

01'04'05 : Era vinha – que's bremba d'aver vit hautinses – eras espalièras enas Gotas

01'05'13 : Toponimia : Eras Gotas
Il y a un gotèr. C'est de la route que ça vient. Il y a un aqueduc. C'est humide (...) Qu'èra uá pèça e uá espalièra. Jo, qu'ac è vist atau. Ara, sai cap se i aviá d'autas espalièras abans, dilhèu ? Era espalièra, que l'i avián dishada, ara limita.

JPF31- [SS-Castel-Bf]

Eth Ostau Comengés

Texte/html

gascon

Texte

Castelbiague

1943

Castelbiague