Collectage de Marcel - (Ercé-09)

Collectage de Marcel - (Ercé-09)

Emigration -- Etats Unis

Montreur d'animaux savants

Colporteur et colportage

Séparation de l'Église et de l'État

Algérie -- 1954-1962 (Guerre d'Algérie)

11 septembre 2001, Attentats du (États-Unis)

Occupation française en Rhénanie (1918-1930)

Guerre mondiale (1939-1945) -- Collaborateurs

Monnaie

RL-09[Ou-Er-Dm-1]



0'00 Lenga – se's tròba quauqu'un deth país, que parla tostemps patoès, qu'auria tròp pòur que's diguessa que's «monta eth còth»
0'40 Intime – nescut ena maison en 1938 – en çò de Caquet – Denamiel qu'ei un nom de Usto – son gran pair que n'èra
02'00 Evolution – quin èra eth vilatge d'autis còps – que s'ajudavan – qu'i avia mès de monde – ara, dab eths novèlis, que n'i a un chic mès qu'un temps a – qu'i èra ena maison, ací – sa gran mair que demorèc 7 ans ath lhet
03'30 Arreligion – era glèisa ende cap a 1906 (1904) – que feren botar eth monde davant eth portau e fèr fòtòs (dit «postcard» !) - sa pair qu'avia trobat ua carta d'aqueras en Alemanha – non sap ce perqué èra estat atau – non volian pas qu'entressa era lei ena glèisa
05'10 Ossalhèrs – qu'èran devath eth castanhèr gran qu'i èra (ara qu'ei cagut) entà pode'u hicar eth morro en nas – cap d'ossalhèr ena sua familha
06'00 Caishejar – son gran pair que passava era caisha pertot ena França entà véner lunetas – qu'ei un polit país mes n'ei pas hèt ena ganhà's era vita – d'abòrd en America e d'autis a Tolosa – d'autis, que partian ena escòla
07'10 Escòla – Mme Degeilh, era arregenta de Cominac – que l'a marcat – qu'ac sabia fèr tot
intervencion de Michel Pujol sus era escòla
09'10 Intime – partit tara America – qu'èra era mòda – trebalhar ena restauracion – eth, qu'avia dus frairs dejà ailà – qu'avian aubèrt un comèrce – qu'a avut chança – n'a cap trebalhat mès qu'eths autis
10'05 Algeria – en Kabyllie – pendent 26 meses
10'40 America – en avion – a Bordèus – un òme que s'aperava Bassus e que l'avia balhat 3 passa-pòrts – eth sieu, eths d'un cople basque que non parlava ne anglés, ne francés – dab eth patoès que podec compréner tot quan parlavan basco (bilhèu que devian parlar espanhòu) – aqueth òme (eth basco) qu'avia un gran tropèth de oelhas en California mes n'avia cap besonh de parlar anglés – eth, Marcel, non sabia pas parlar anglés
12'07 Idem – seguida – quan arribèc ailà, que hoc dab era Luftansa, eths sievis frairs, puishque non n'i èra eth avion d'Air France, que partiren – que s'arretrobèc tot sol – que prenec un taxi, mes qu'èra un malin, que'u volec colhonar – que paguèc 30 dollars ( dit doro) – sons frairs que'u feren dar 5 doros – non sap pas d'a on ven eth mot doro, ni arren mès sonque entà díser «dollar»
14'50 Bolangeria – pan – anar tath vilatge – eth bolangèr que'us servia (pair de Michel)
15'30 Société – hòrt de monde – ua escòla deths dròlles e deras dròllas
16'35 America – ací-tau, qu'èra coma un nid – eths mainadèrs qu'èran susvelhats – ailà, qu'èran totis solis – que'n fasian de totas – tròp de diferenças entre eths dus – qu'èra ua bona epòca, per aquò – que trobavan trebalh de tira, un apartament dab era aiga cauda e eth cauhatge – n'i èra cap ací-tau – que calia quauqu'un de responsable entà arcuélher-los – mes, que son tostemps contents de tornar-se'n ací – dab eths sievis frairs, non parlavan pas sonque patoès a New York (Auguste, Roger et Marcel) – eth, que trebalhèc dab eth ainat
19'50 Idem – quin èran arribats a aver un restaurant – trebalhar dur e estauviar – eth cambi qu'èra profitable e que podian estauviar ailà – pòquis que s'i demorèren, totun, que partian entà tornar – qu'i a mainats deths qui son partits, aqueris que son americans, qu'ei acabat – eth, qu'a un dròlle dab 3 petitis – non tornaràn pas jàmes – eris, que's senteishen americans
21'35 Idem – sons frairs qu'èran garçons permèr – quan arribèc, un mes avant Nadau – que fasia era vaishèra – sa pair que'us avia venguts véder ailà – mes qu'èra un òme dera montanha – sa mair n'ac a pas jàmes acceptat – 3 mainatges e 3 partits en America – ací, ua 20ia de vacas, oelhas e chaval – que coelhian era lèt de tot eth vilatge – n'èran cap miserables – tad eth, n'ei cap era misèra que'us hec partir – que minjavan plan – deth temps deths ossalhèrs, n'èra pas atau – qu'èra coma un saunei de i partir
25'15 Idem – no'u hè pas dòu d'i èster partit – que's platz deths dus costats – qu'ei chic mauaisit de compréner – qu'èra dur pr'amor que's pensava tostemps aths parents ací – que podian víver en tier vacas ací – non sap pas se'n seria estat capable
27'10 Idem – qu'èra partit ena tornar, ath començament – mes no's passèc cap atau – qu'entrèc en comèrce, alavetz, non se'n podec sortir atau


RL-09[Ou-Er-Dm-2]



0'00 Seguida – qu'aimava çò que fasia - véder eras gents – eth Rivage, ena 46au arrua – Restaurant row qu'apèran – qu'ei quartièr deths teatres – qu'ei Broadway, a Manhattan – eras arruas que son numerotadas – quan l'orbiren en 1986, qu'èra un quartièr alemand – dab eth temps, qu'i avia comunautats en America, ara, qu'ei acabat
03'15 America – qu'anavan sovent en un arrestaurant, Le Midi, de Jean Pujol de Lacretat – que s'i amassavan – qu'i èran bien – qu'èran 4 frairs – qu'i parlavan patoès – a Central Park, qu'èra dab eth temps, n'i èra cap jàmes vertaderament anat – qu'èra ua auta generacion
05'00 Idem – perqué partiren ailà, ath començament – pr'amor deths osses – que venguia dur, ara fin – que fasian pòur enaths chavals – que deveren arrestà's – que's botèren a trebalhar ena restauracion – parlar anglés – qu'anèc ena escòla pendent 6 meses
07'20 Seguida – qu'an tostemps eth restaurant, son dròlle que se'n aucupa – sons dus frairs que son morts, ara
08'40 Idem – que se'n torna cada an – que se'n tornèc ath mes de noveme dab era nhèu – eth climat qu'ei un shinhau diferent, mes n'ei cap mau
09'30 Idem – arribat en 1962 en America – n'ei cap mès parièr – non vòlen cap mès imigrants – d'aqueth temps, 2 dias après, qu'avias eths papèrs – qu'èra de mès bon hèr, qu'ei vengut tot car – era vila qu'ei venguda – qu'avia un apartament que pagava 37 doros (dollar) per mes – ath dia de uè, que deu costar ua fortuna – víver en centre n'ei cap mès possible – eth metrò non l'aimava cap – ara, que va tath restaurant en metrò, e que se'n torna eth ser en taxi
11'50 Idem – restaurants francesis – non n'i a cap mès ara – era renda qu'ei venguda tròp cara – qu'an quasi totis barrats – brasserias qu'obreishen ara, mes non son cap francesis, que son «corporacions» (corporations = enterpresas !) - aqueras que hèn ua cosina novèla mes n'ei pas tradicionau – eris, que hèn eths plats francesis, le coq au vin, boeuf bourguignon – eth «bourguignon» que marcha plan, eth monde qu'aiman aquò
14'00 Idem - eth nom «Le Rivage» - son frair que'u volia aperar «La Casserolle», non volia pas e que ganhèc – Jean Pujol de Lacretat qu'avia «Les Pyrénées» - MP : que venguia dab lemosinas – monde qu'avian coneishut
18'00 Lenga – que'n parla dab eris deth país – son dròlle que'u compren – e que'n pòt parlar se vòu - que l'a tostemps entenut parlar
18'25 America – eth 11 de seteme – quan i avia quauqu'un de França que venguia, que pujava en Twin Towers en 7au estatge entà béver eth aperetiu – que coneishia un flòc de clients qu'avian perdut quauqu'un – aqueth dia, qu'èra ena sala – eth sieu hilh que'u didec «que me'n cau anar pr'amor era mia hemna qu'a pòur» - non comprenec cap ce perqué didia aquerò – e que se n'anèc – era sua hemna, deth apartament qu'avia vist eth avion tumar era tor – que'u telefonèc un còp en li díser «un avion qu'a tocat era tor», 10 minutas après, un aute còp de telefòne : qu'èra eth aute avion – n' ei cap tornat desempuish
20'15 Idem – idem – se cambièc era vita après ? - non – eths dias d'après, òc, deguns en restaurant – e puish eth maire que didec que camia tornar hèr partir era vita – eths americans que son aubedissents – un moment dat qu'i avia coentas dab eth biòu en America – Regan qu'avia hèt un pleitei ena television, e que demandava ath monde de non pas minjar mès biòu – n'i avia cap mès un steak – hòrt diferent dera França, ací, eth monde qu'aurian dit «rai» e qu'aurian minjat biòu totun – pendent dus meses, n'i avia cap mès steak, que son disciplinats que non pas nosatis
22'00 Idem – populacions de New York – en temps, qu'i avia quartièrs per país, ara qu'ei barrejat tot
22'40 Idem – espanhòu – n'ei pas vertat que sia miaçat, eth anglés, peth espanhòu – que trebalhan ath nere – un flòc de gents que parlan duas o tres lengas segon eth – son dròlle que parla eth anglés, eth espanhòu e eth francés ara perfeccion
23'40 Lenga – dab eth patoès, non serà cap aisit de hè's compréner a New York (era pendula que sona pendent 1mn !)
24'40 America – qu'avian ua fèrma ailà, son ainat – dab vacas (?)
25'20 Idem – n'a pas tròp viatjat peths Estats Units – cada vacanças, qu'èra ací
25'55 America – eths dera sua generacion – que n'i a encara – Annette Cau que trebalhava a Air France – non ven pas jàmes – MP : un oncle partit en 1928, e jàmes tornat – qu'èra en Pennsylvanie – MD que's demanda ce quin ei possible de non tornar se'n





RL-09[Ou-Er-Dm-3]



0'20 Idem – en çò deth Tolosenc ací – un qu'i èra partit, e jàmes tornat – qu'avia avut 1 dròlla – e era, dus dròlles - qu'avian eretats d'ua maison – aqueth que s'enamorèc dera maison, e que torna cada an dab era sua mair
02'00 Lenga – aprés eth patoès a casa
02'10 Guerre 40 – eths sievis soviers – que's bremba deth «couvre feu» - barrar eras fièstras, amortar eth lum – que's bremba d'ua autò alemanda a pujar
03'50 Société – velhadas – çò que condavan – un qu'èra un pintre – era rota de Cominac qu'èra maishanta donc non i avia tròp d'alemands – un flòc d'espanhòus que s'amagavan
05'30 Guerre 40 – bals clandestins – en çò deth Mon o deth Mòn
06'40 Croyances – eras broishas - un còp quan avia demandat ath curè d'Aulús, se credia aras broishas – que l'avia responut «E on ne seriam alavetz ?»
09'10 Société – escríver – e sustot era escriutura – era pluma «Sergent Major» (MP) – qu'ei tostemps estat punit pr'amor dera escriutura
10'20 Eth pan – eth horn – bon pendent 4 o 5 dias, mes après qu'èra dur coma «le diable»
11'20 Educacion
12'55 Ossalhèr – quauques uns estacats ací
13'50 Os – en temps, quan tuavan eths osses deth costat de Tiules – que hadian córrer era pèth – Tambel, qu'èra un caçaire d'osses – eth grizzli en America, qu'èra mès amistosat
16'00 Caça – lèbes – un ací, que'us arratava dab eths cables deras bicicletas
17'00 Lop
18'25 Entre guèrra – son pair qu'èra estat enviat en Alemanha ara fin dera guèrra (de 1914) – quan i arribèc, en un vilatge, totas eras maisons que barravan eras hrièstas – eras gents n'avian cap arren a minjar e a béver – eth, que portèc ua grana boèta de cafè e qu'ac balhèc en ua hemna – après, que hoc eth amic dera maison – qu'èra a Trève (Trier en alemand) – ena armada d'ocupacion – qu'èra nascut en 1899
20'15 Idem – eth, n'aimava cap eths alemands pr'amor un oncle deths sievis qu'èra estat tuat a Verdun – que l'avian tirat eras tripas e que las avian passejadas – qu'aperava a sa mair de tant que sofria – totis aqueris alemands a New York, que'u hadia patir de véder-les – mes ath cap d'un moment, que s'apercebec qu'èran monde coma eths d'ací
21'20 Guerre 40 – un còp, quan sa pair avia trobat camparòus de cap a Astòn – que'us avia amagat en un arbe – e ath ser, quan los partic cercar, n'i èran cap mès – eths alemands que l'avian vist dab era jumelas – quan tornèc a baishar, que'u fotèren un can ath darrèr – eth ser, qu'anèc ena aubèrja – sa pair que didec mau deths alemands – mes era hemna dera aubèrja que'u didec de carà's pr'amor un, laguens, qu'èra un colaborator – non demorèc pas minjar e que partic sense seguir eth camin – qu'èra un milician
23'30 Montanha – d'Astòn, montanha de Tiules – qu'èran mès bonas enaras bèstias – 5 oras de rota de Tarascon enlà – passar per Lèrs, Vic de Sòs – n'an cap pro de plaça entà montanhar a Èrce – que las calia anar véder ath estiu
25'50 Avénguer – que's pensa qu'a fòrça, non n'i aurà cap mès monde deth país – segon eth, que seràn tolosencs – n'i aurà cap mès activitat



RL-09[Ou-Er-Dm-4]


0'20 Arreligion – un sanctet ath ras dera rota – que's cerrca ethy nom- un ossalhèr qu'avia fèt fèr aquò – qu'ac avia vist en Canadà – era gleisa de Cominac – totis qu'avian dat deth vilatge, n'ac sap pas plan de plan
2'20 Evolution - ce quin èra d'autis còps – escòla – era glèisa – era glèis d'Èrce (MP) – era capèra dera Boisha
05'10 Rivalitat – qu'èra mès avient de víver a Èrce que non pas a Cominac – quan èran joenis, eths d'Èrce que'us didian «que de Cominac, non venguia cap ni de bona gents, ni de bon vent» - ua maishanta reputacion
08'00 Territoire – relacions dab Massat – pas guaire de relacions – Prosper, eth maquinhon, que passava – qu'avian era reputacion d'èster roats – Paul de Tatxi d'Aleu – que venguian dançar
10'15 Leng – diferenças – a Anillac, eth accent qu'èra diferent, a 500m d'ací
10'40 Guerre d'Algeria – en Kabylie – que fuc arregent, eth 6 darrèris mesis en un vilatge – eths parachustistes qu'avian tuat tot eths òmes avant qu'i arribèssa – eth prumèr dia, non i avia pas deguns – eth capitani que didec que'us anava fèr vier – eth, n'ac volec cap – que demandè (Marcel) d'aver ua equipa e d'anar coélher eth «taleb», eth chef deth vilatge – que l'encontrèc, que parlava hòrt plan eth francés, mès plan que eth – que'u hec entrar e béver eth thé – que condèc tot ath taleb – que'u didec que se'n fotia d'aqueth país, e que eth, se'n volia tornar – que'u truquèc sus era espatla en díser-li qu'eth endeman, totis qu'i serian – çò que fuc
13'30 Idem – eth maitin, eths dròlles, era vrespada, eras hilhas – qu'anèc a Tizi Ouzou, era capitala dera Kabylie – qu'i crompèc ballons e tot entaths mainatges, dera sua pòcha – ce quin tiravan sus eth monde (??) - quan portèc eths ballons – eths soldats qu'èran ua banda de bandits, qu'ac panavan tot, eths tapisses, eras pomas, eras trufas – eras femnas que'us venguian véder tà plànhe's – que demandava ce quan valia eth tapís, per exemple – qu'ac fasia indemnisar – remborsar 10 còps mès que no'n valia – que's ploravan quan partic, eths petitis – que'u portavan iranges – totun, qu'avia pòur, tostemps – qu'aperavan aquerò «maintien de l'ordre, pacification»
17'10 Idem – sa pair que li fec partir a Tolosa – e que partic en espitau d'Arré (ou «d'arrêt»a Tolosa – que didec qu'avia mau de cap – que tringava eth peu – que'u balhèren 8 dias de permission – era infirmèra, a qui avia copat eth peu, que'u balhèc 1 mes e mei – entertemps, qu'avia un amic alsacian en Algeria que l'avia sauvat era vita – que'u presentèc coma regent (qu'èra sergent chef) – que responèc que n'ac sabia pas fèr – qu'anèc apréner un chic d'arabe pendent un mes – eths alsacians que son gents dretis
20'30 Idem – qu'èra estat dur e delicat – non sabia pas se s'anava fèr copar eth cap eth endeman – que's fasia compréner deths mainatges – qu'escrivia «Omar est petit» en tablèu, per exemple



RL-09[Ou-Er-Dm-5]


0'00 Algeria – que muisha eras fòtòs – qu'èra un país sec

Lassalle Renaud, enquêteur

Eth Ostau Comengés, producteur

EOC 11

RL-09[Ou-Er-Dm]

Eth Ostau Comengés

Les Amis du Garbet (commanditaire)

Texte/html

gascon

Ercé

né en 1938

Ercé