Collectage d'Odile 1 - (Arrien en Bethmale-09)

Collectage d'Odile 1 - (Arrien en Bethmale-09)

Nourrices

Flux migratoires liés au travail en France

Travail - Espagne

Prénoms

Mariages

Quin Odile trobèc aqueth subjèct deras neuriças

Nat teme precis de portat, tot sus eras neuriças – tout en gras, tout est bon


RL-09[CC-ArB-Po1-1]



01'10 Estudi deths patronims dera comuna – sonqu'ua comuna en temps ací, que's separèren en 1931 – eths registres que tocavan donc tota era valea – entara parròquia d'Arienh, eths registres que son estats mès plan conservats qu'eths d'Aiet – sovent tostemps eths madeishs noms que tornavan : Cau, Domenc, Freiche, Duba, Gaston, Gachen – après era revolucion, noms novèlis – per exemple : «Dedieu Cecille, décédée ds la maison de Cau Jeanne, sa nourrice» - qu'ac trobèc estranh – e un ramat d'autis – Hite Euphrasie, neishuda a Ustou – d'autis exemples – plan pro de monde que moren ena montanha – donc, totis n'abitavan cap ena vièla – perqué ?
05'20 Idem – a 15 dias, Domenc Françoise, que mòr a Còsta Nera ( ua bòrda perduda en bòsc) – que volec saber eth perqué – que volec saber quinament monde hòra país èran venguts morir ací, sustot era mainadèra – ara Revolucion, cada citoyen que neishia qu'avia d'èster pres en carga pera Republica – qu'èran amiats ath òspice – plan qu'arribavan en Arieja – eth estat que pagava eras gents que prenian aqueris macipons – eth permèr trobat en 1808
08'25 Un cadern dab eths noms que n'èran pas dera comuna – per ex morta en 1824, Jean Latard, a 5 ans a Vathmala «enfant trouvé, hospice de Saint Lizier, placé chez la nourrice Domen Marthe, mariée avec Duba Simon» – dera sua familha, mes no n'avia pas jàmes entenut a parlar – que hadian aquò entà aver quauqu'uns sòus – a 10 ans, que les tornvana a St Líser o a Tolosa entà trebalhar – bèths uns que demorèren ena valea – qu'ac sap pr'amor que s'i maridèren (en eths registres)
11'45 Registre deths maridatges a Vathmala – Goulas François maridat en 1814 dab Marie Jeanne, neishuda a Tolosa, de père et mère inconnu – o Domenc Jean dab Rivière marie de Layrac, père et mère inconnu – un Dedieu Bernard, neishut en 1812, maridat dab ua d'ací – e hòrt mès – monde arribats ena valea coma orfelin e que s'i èran demorats
13'40 Aperet : Industrie Nourricière – perqué ? - quasi un mestier - Un cadern resumat on a estudiat ua vintia de casses – exemple de Thomas Barbe, père nourricier, que's torna trobar un ramat de còps sus eths registres – maridat en 1855 – qu'an ua purmèra hilha en 1855, 2au en 1857, hilh en 1861, mort en era madeisha annada, un aute en 1863, ua hilha en 1866, ua auta en 1869, en 1872 e en 1876 – 8 gojetòts dab 5 dessús, mortis petivis – un a 3 setmanas, un aute 3 ora, 2 setmanas, 2 setmanas, 3 dias – en 1863, que hèn entrar 2 mainatges dera assistença, Charles Marius Balagué, mort a 4 meses, e un Nadau en 1865 – après, era mort dera dròlla de tres oras, que hèn entrar ua auta Pauline de Jean – que n'an pres 5 dera assistença, 5 de morts – e sus eths sòns 8 mainatges, sonque 3 a víver – que's pausan questions – era hemna que vivia dera sua let – qu'èra donc ua industria – qu'arremplaçava donc eth mainatge mort per un navèth, pagat

RL-09[CC-ArB-Po1-2]

02'15 Un aute exemple – ua hemna de Tornac qu'avia avut 6 petivis – mes que n'a eslevat 8 dera assistença – se vedem era istoèra dera sua familha – maridada en 1868 dab un Bernier Jean, un nom de Santenh – maridada a Tornac – aqueste n'èra cap vengut dab tèrras – sa pair que s'èra maridat 2 còps – era, qu'èra era ainada dera familha deth 7
05'00 Un aute cas – ua familha neuriguèra – 7 gojetòts – dont 4 que van contunhar eth «mestièr»
06'05 Era neuriça que se'n va – en 1870, era guèrra dab era Prussa – que horem batuts e après era guèrra, eth governament que volec hèr «chair à canon», que calia donc protetjar era mainadèra – que heren ua lei, la Loi Roussel, de decembre 1874 – que demanda que quan ua hemna se'n va neuriça, que cau que deishe eths sòns en bonas condicions, en çò d'ua auta neuriça - trobat 322 neuriças inscriutas sus eth registre – 322 còps que calec que prenessan ua neurriça en vilatge – qu'ei donc ua industria – quan partian qu'avian 80 o 100fr – en país, que deishavan 12,15, 18 francs – donc, que s'ac valia eth còp
09'40 Eth registre deras neuriças – pro interessent quan ei plan tengut – religion, qui ei eth pair, era mair – qui lo pren, etc... - dab qui ei maridada, de quau vilatge ei – quan ei pagada – se caigian sus familhas ricas, que podian aver primas – ara purmèra caishau deth dròlle – en 1910, era let qu'ei passada de cap a 25fr – qu'a seguit eth cors dera let
12'50 Eth «alaitement» e era sua durada – quan comparam ath dia d'auè, qu'ei pro diferent – que i a hemnas qu'an gojetòt qu'a 15 meses, e que'n prenen un aute – quin se hè que ara, que n'i a que son estaridas ath cap de 3 setmanas ?
13'40 Se pèrden un gojetòt, qu'an a partir en aver quauqu'un sòu dab era sua lèt – hòrt de «enfants morts-nés» e que parten enà neurir
14'30 Ua carta postala – vathmalesas devant ua casa amantada dab segle – gents praubes - «race laitière très estimée dans le midi de la France, recommandée pour l'élevage des rejetons des familles riches. Les femmes vendent leur lait assez cher, il faut bien payer l'originalité de leur costume»
15'55 Ua publicitat – era publicitat de Bamalou dab ua neuriça dab eth macipon







RL-09[CC-ArB-Po1-3]



0'00 Partir entara vila – ua arrèra gran mair qu'i èra partida – coma era sua gran mair – cas dera sua arrèra gran mair que s'èra maridada en 1872 – venguda d'Aret, maridada a Vilargenh – 8 gojetòts – jàmes entenut a parlar deths 2 prumèris – quan son gran pair neishec, que partic a St Martòri coma neuriça – n'ei pas repertoriada pr'amor era lei Roussel n'èra cap estada votada encara – eth registre que comencèc d'èster plan tengut en 1887 – mes eth fenomèn qu'ei plan mès vielh qu'era guèrra de 1870 – Claude Debussy qu'èra estat neurit per ua neuriça vathmalesa – qu'èra neishut en 1822, alavetz... - un tablèu : Nourrice bretonne et bethmalaise – qu'èran reputadas aqueras neuriças – en 1850, un deputat de St Guironç, Adolphe Billot, que hec era reputacion deras neuriças vathmalesas
04'50 Seguida – Napoleon III qu'èra vengut a Tolosa, qu'avian hèt véder era neuriças – tot un moviment ath entorn deth costume tanben – dab era lèt, que'us se calia un bèth costume – qu'èra coma un uniforme qu'arrepresentava era sua especialitat – un abat Cau Durban qu'avia parlat deras hilhas de Vathmala qu'èran leugèras – qu'avian dròlles avant eth maridatge – en fèit, que partian neuriças e que se'n tornavan maridar quan avian un shinhau d'argent – que deishava eth mainatge en quauqu'un dera familha – eth debís de Cau-Durban – sus eras 321, 53 que parten sense òmes, mès dera mentat que tornan ath país entà maridà's après – qu'ei mès complicat que no'n sembla
08'15 321 partidas – mes totas n'èran cap inscriutas – coma eras qui n'avian cap eth son mainatge a plaçar – 53 sense òmes – 29 tornadas en país sus aquestas – quin se hè que tornen quan son tan praubes – 16 que son perdudas en registre – 19 demoradas celibatàrias
10'05 Eth cas d'ua vesia, ua deras darrèras neuriças deth país – jàmes tornada entà demorar ací – mes cada an entaras vacanças – que hoc neuriça ena familha de Paul Landowski, eth que hec eth Christ de Rio de Janeiro – tostemps ath servici d'aquesta – que hoc «neuriça seca» en aquesta familha, après
11'40 Hemnas que se'n tornavan entà lançar era maquina ath país, un còp «secas» - quin se hè qu'i avessa tant de «morts nés» en ua epòca ? - ... n'i gausa cap pensar
12'15 Neuriças – sa pair que didia que calia èster praube entà deishar era sua mainadèra enà anar neurir era deths autis – non se'n parlavan pas totun – mes qu'èran sovent mès evoluadas qu'eras autas, qu'èran sortidas – ara, no'n parlan cap eras gents, no'n vòlen cap parlar – que's pensan sovent qu'anavan enas familhas ricas – qu'i a tres categorias de neuriças, eras que parten enas familhas ricas, eras que receben mainadèrs dera assistença e ??
14'20 Era darrèra neuriça partida de Vathmala qu'èra dera maison a costat – qu'èra partida a Carcassona en 1924 – era (odile) qu'ensenhava a Carcassona, alavetz, que'u didia qu'i èra anada – qu'èra estada en çò de Joseph Lamourelle (ua familha de pelharòts, plan richa) – era, qu'èra hilha-mair e qu'avia dus bessons – qu'avia plaçat eth hilh en çò deth sòn amorós – e era sua hilha en un aute lòc – era, non hoc cap enregistrada – eth derrèr que deu èster enregistrat en 1926 – quauques uas qu'èran partidas pendent era guèrra


RL-09[CC-ArB-Po1-4]


0'00 Exemple d'ua hemna que part dus còps – qu'a avut gojetòts sus 20 ans – maridada en 1872 – eths derrèrs que pòden èster de cap a 1890 – ua auta maridada en 1873 – en 1884, ua Madeleine Dupuy, partida neuriças 5 còps, e qu'a recebut 4 mainats de hemnas de partian – sus 10 maridatges, 8 que son partidas – ua, partida 4 còps, 4, 3 còps – que se'n tornavan ací entà poder tornar partir – ua auta, partida 5 còps – ua auta paja, 5 maridatges, totas partidas, e mantun còp
06'36 Exemple de Madeleine Dupuy, neishuda en 1856, marida en 1884, morta en 1928 – qu'a 23 ans quan a era sua permèra hilha, neishuda de mair desconeishuda – que se'n va, e que la plaça en neuriça – que's mòr a 1 an – 4 ans après, que's marida, e que deben Madeleine (dit Marie) Amiat e qu'a ua hilha – que la plaça dus còps, en ua familha on i a dejà 5 gojetòts, dont eth darrèr qu'a 16 meses – que la pagan 16fr per mes – un cambiament de neuriça quan ei hòra, que serà 17fr – perqué, non saben pas – aquesta neuriça qu'a un macipon de 15 meses e qu'a 9 gojetòts – que va durar 2 ans e 3 meses avant que torne e qu'age un aute mainatge – qu'ei donc tornada – en 1886, qu'a un hilh Amiat Joseph, plaçat a Samortenh en çò de Domen, Jaqueta – aqueth cople que pren aqueste gojetòt qu'acaba de ne pèrder un «le couple accueille Jean Joseph après le décès de leur 4ème enfant qui a 10 jours» - que paga 17fr per mes – 3 ans e 2 meses après, qu'acocha de Amiat Françoise – plaçada a 8 meses a Aret, en çò dua veusa que la neurish ara popa – 3 ans après : Amiat Joseph – n'ei cap plaçat en neuriça – Madeleine qu'ei demorada a Samortenh e qu'a pres ua mainada d'ua qu'èra partida – ua auta, Amiat Françoise, plaçada a 2 meses e miei en çò d'ua veusa, que la neurish ath biberon – ua tresau Amiat Françoise, morta eth dia dera neishença – pres ua auta petiva, a casa sua, puish un aute, Domen Joseph atjat de tres setmanas – en 1900, Amiat Jacques-Louis, plaçat a 1 mes – a 46 ans, un derrèr mainatge – qu'aurà avut 8 mainatges, partida 6 còps en neuriça e pres 4 arcuelhs – neishenças estaladas sus 21 ans – 4 hilhas pòrtan eth madeish prenòm de Françoise – mès partian, mès hadian trebalhar eras deth país – quan n'an cap mès de lèt, que balhan eth nin ara vielha, que'u balha eth biberon, mes non pagan cap mès sonque 12 francs – qu'ei ua organisacion
14'00 Percepcion deras neuriças – monde encara que disen non cau pas espausar aquesta misèra – que's demanda quin èran arribats aquí – qu'estudia donc eras casas, eth cadastre – casas en nautor, dab eth sotor a baish – era pèça de víver ath permèr dab ua hièstra e eth balet – era cheminèia e eth dornèr – dus lhets quan i avia 12 gojetòts – que n'i a que dromian en solèr, e eths mès granis ena bòrda – eth partatge deras maisons : qu'èra ua comunautat



RL-09[CC-ArB-Po2-1]



0'00 Seguida – estudis sus era alimentacion – ce quin èra organizada era vita o era medecina
0'50 Emigracion – òmes que partian ena sason – enà Espanha, eras vrenhas en Paí Baish – deth costat de Bordeus, taras vinhas – partits a Marselha, a París, era Beauce – quauques uns qu'i demoravan, ailà
03'00 Idem – era Beauce – son gran pair partit ena Beauce, coma vaquèr pendent qu'era sua hemna èra partida en neuriça – en ua fèrma a Souppes sur Loing ena fèrme de Chignard – mólher 400l de lèt cada dia (ua fòtò) – en 1904, gran pair partit coma vaquèr, gran mair a Tolosa, plaçar era dròlla – en recensament de Souppes sur Loing, Jean Duba (son gran pair) qu'i ei – 9 domestiques ena fèrma – que voleria saber çò qu'avia crompat coma tèrras un còp tornat – qu'i èra anat 2 o 3 còps, ena Beauce
07'50 Aqueth estudi sus eras neuriças – que hè 7 ans qu'i trebalha – qu'èra estada estonada d'aver trobat aquò – dab eths registres que pòdes aubrir tot çò que vòs
08'35 Intime – son mestièr estat – que formava eths arregents ara escòla Normala – que s'aucupava deth planning familiau, ath començament – qu'ei tostemps estada intrigada peth sòrt dera hemna
10'15 Sobriquet – en çò de Guilhem – totis eths òmes que s'aperavan Guilhèm – qu'èra pro complicat eth ahèr deths prenòms – totis que s'aperavan tostemps Guillaume – que condava mès qu'eth nom de familha – Pons, nom de familha
12'00 Un estudi sus eths maridatges deth vilatge de 1800 dinc a 1912 entà estudiar era endogamia – maridats entre cosins – qu'arribava sovent – 220 personas ath mès hòrt ena populacion – tirat eths qu'èran portats «absent pour le moment» - eths de Vilargenh, sus aqueth estudi, maridats a 80% en Vilargenh – on se maridavan autament
15'40 Estudi sus eths prenoms – deth pair ath pairin – dera mair ara mairana


RL-09[CC-ArB-Po2-2]



0'00 Seguida – Maria, Joana... - tostemps eths madeishs
0'55 Aute estudi – eths veuses de 1800 dinc a 1912 – utilisat eth registre deths maridatge – 79 òmes tornats a maridar, 31 hemnas – 13 maridats tres còps – sovent, qu'èra dab ua parenta dera purmèra hemna pr'amor qu'i èra ua mainatge a eslhevar – eras familhas recompausadas qu'existavan dejà – exemple : A maridat dab ua hemna B – un aute C maridat dab D – en 1846, ua epidemia de variòla : C que's torna maridar dab B – mes coma B avant de maridà's dab A, qu'èra veusa de M, qu'a avut mainatges dab eths dus – qu'ei donc ua familha recompausada – sovent causas curiosas – que' s'ac vau d'espiar en darrèr entà compréner ara
04'50 Estudi deth maridatge – maridats a 32,5 ans peths òmes, 25 ans (o 27?) taras hemnas – tath capdèth, que cau trobar a plaçà's, a ganhà's era vita
05'55 Estudi «enfants nés de père inconnu» - ua punta en 1860 – pr'amor deras neuriças – sustot a Aiet e Samortenh, eth mès de populacion, e eths mès praubes
08'15 Estudi «où se marie-t-on à Vilargein ?» - 166 maridatges, en 53 cas, eth òme e era hemna que son originaris deth vilatge – eths dròlles que's maridan mès ena parròpia qu'eras hilhas – ena parròpia d'Aiet, qu'ei encara mès hòrt – que compren d'on ven era copadura entre eras duas parròpias – qu'an tostemps arrecastat aras hilhas de se n'anar – gojas, sus Tolosa
12'00 Ua hilha de Castilhon qu'avia deishat eth sieu gojetòt ena assistença publica – Marianne Fossat, 24 ans, domestique, domestique Rue d'Austerlitz à Toulouse – arribada a Tolosa eth 20 de junh 1859 – eth 21 de junh, plaçada en çò de Louise Baylac – ua huelha qu'explica tot aquò – qui son eths sievis parents, eths bolangèrs de Castilhon – un aute mainatge avant en neuriça – que vòu abandonar eth navèth pr'amor n'a pas arren mès



RL-09[CC-ArB-Po2-3]



0'00 Seguida – «depuis que cette fille est chez l'accoucheuse, sa conduite a été bonne...», mot dera hemna que l'a hèt néisher – eth certificat dera hemna que l'avia lotjada a Tolosa – un mot deth maire de Castilhon
02'50 Un aute cas, mes de «fraude» a Castilhon – un mainatge trobat qu'èra en òspice qu'i èra entrat en 1835, hilha de Marguerite Cau – eth endeman, era mair que pausèc eth mainatge a Foish – mes, d'aqueth dia que's hadia véder dab un mainatge dit sortit deth òspice e que tocava 400fr per aqueste

FIN

Lassalle Renaud, enquêteur

Eth Ostau Comengés, producteur

RL-09[CC-AB-Po1]

EOC 10

Eth Ostau Comengés

Texte/html

gascon

Texte

Arrien en Bethmale

1933

Arrien en Bethmale (Villargein)