Collectage d'Alain - (Sentein-09)
Dublin Core
Titre
Collectage d'Alain - (Sentein-09)
Abstract
Sujet
Moulins à farine
Contrebande
Mines (sites d'extraction)
Marche à pied
Dévotion
Relations pastorales transfrontalières
Guerre mondiale (1939-1945) -- Passeurs
Description
RL-09[CC-Se-Aa-1]
0'00 Sobriquet maison – era casa deth Garçon – sovent aperat atau – casa vielha d'au mens 150 ans avant qu'èra ua mòla e un arressec – non bastian pas ath ras deth riu, qu'avian pòur ara aiga – que demoravan a Estoeu – aquesta que devec èster bastida de cap a 1875 – era casa d'Estoeu que s'aperava en çò deth Garçon tanben – non l'a pas jàmes coneguda, qu'ei en tèrra ara
01'25 Industrie – mola – era mola que data de 1827, qu'a ua «ordonnance royale de Charles X» - que s'arrestèc de marchar en 1955 – n'i avia cap mès monde ena comuna, era mina que barrava – eth cafè que barrèc en 1960 tanben
02'20 Idem – idem – que molian blat nèr – ua auta mola mès amont – que barrèc pera aigada de 1937 – era mola deth Garçon tanben – un nebot dera familha – 5 molas d'ací enlà dinc ath vilatge : 1 en Pont, 2 a Santenh, mès eras 2 deth Garçon
03'20 Idem – usina EDF – debit dera aiga hòrt mandat despuish Tolosa per electronica – 4m3/s – tot que marchava dab era aiga tath arressec – era arsèga que pujava e que baishava
04'35 Toponymie – quartièr - era Mola de Baish, ací – mès amont, on èra era auta mola barrada en 1937, era Mola de Naut – eth Lès, riu, que baisha deth Ventalhon
05'15 Elevage – bèstias – vacas, oelhas e chevals entà trebalhar – vacas entà hèr lèt, e véner eths vedèths – laurar dab eras vacas, e mulas
05'45 Sociét – contrabanda – deras mulas – que n'an hèit a casa dinc a 1965 – eras mulas que venguian de França, e que'us escambiavan contra eths chivaus – son pair qu'us amiavan tath abatoèr en camion, tà Tolosa – pujar de cap ath Pòrt d'Urets (2512m) – que hadian chivau per chivau tà passar eth còth – après estacà'us pera coda – que'n prenian ua detzenada
07'30 Val d'Aran – Bagèrgue e Salardú – que trebalhavan dab eths – ara, n'an pas mès besonh de hèr contrabanda, qu'an era estacion d'esquí de Vaquèira
08'00 Trebalhs sasonèrs – dalhadas tà Espanha – n'ac a pas conegut, mes qu'èra avant era guèrra – idem tath pastoralisme en Barradòs
08'40 Sobriquet vilatge – eths Taolhs de cap ath Mortís
09'10 Aiga – que la prenian en ua hont – sense nom – era hont de Bagèrgue, qu'ei era hont dera comuna
09'50 Evolution – netejat en temps, ara, qu'ei tot bòsc – un camp aquiu, on hadian trufas (de mau imaginar) – era Trèta (nom deth prat) – dempuish 30 ans, que cambia hòrt eth paisatge – arrés mès tà netejar
11'00 Idem – vilatge cambiat – òc – en temps, 3 bolangèrs, 3 bochèrs, era doana, era gendarmeria – cap arrés mès – ua espiceria que sobra – quan era mina se barrèc, pòc e pòc, eth monde que partiren
11'45 Industrie – mina – net e dia qu'i trebalhavan – 4 cafès entre era mina e ací – eths minurs que venguian béver un còp ath cafè deth Garçon – 2 espicerias
12'20 Société – escòla – ua a Estoeu, sa mair qu'i èra arregenta aciu – que's barrèc en 1970 – ua que demòra a Santenh – era escòla estada qu'ei a Estoeu de Baish
13'00 Lenga – macipons qu'arribavan sense saber parlar francés
13'25 Industrie – mina – 1 que trebalhava ena mina e eths autis que trebalhavan a casa – pas tròp mau pagat pera epòca – quin marchava (cable, e tramway)
14'40 Idem – mina de Bulard – qu'a marchat 20 ans e que s'arrestèc après era guèrra de 14 – monde que s'i amatavan – camin estret – eths espanhòus de Montgarri qu'i trebalhavan tanben
15'30 Idem – mina deth Ventalhon – monde deth país e estrangèrs tanben – plomb e zinc – sa pair qu'i avia trebalhat un shinhau – enara Ste Barba que'us pagavan un arrepèish
RL-09[CC-Se-Aa-2]
0'00 Intime – son mestièr – ua escòla d'agricultura en Corrèsa, a Neuvic – après, que ho «délégué médical» - que'us se'n calia tornar eth estiu entà hèr era èrba – en 1952, que crompèc ua motofauchusa – portà's eths garbòts sus eth còth
01'25 Architecture – perqué eras bòrdas èran ath cap deths rats ? - que s'estimavan mès pujar era èrba e abaishar eth hiems que non pas eth contrari
02'00 Idem – hòrt de bòrdas ací – que son cagudas, pr'amor qu'ei de hòrt mau arrengar ua bòrda, d'un punt de vista administratiu – ne't balhan pas lo CU atau
02'40 Evolucion – hippies – pas guaire ací – sustot deth costat de Massat
03'25 Lenga – diferença entre ací e Vathmala o Balaguèr – que's comprenen plan
03'45 Société – nada rivalitat entre eths d'Antràs e Santenh – au mesn, n'ac a pas conegut
04'40 Société – hèiras – tà Castilhon e St Guironç – abaishar a pè tà Castilhon – se non venian pas, que tornavan dab eth bestiar – eth dia de Marteror, que hadian 2 viatges de Santenh dinc a Castilhon dab eths saumets – ara, non n'i a pas mès, saumets – tà tirar lenha, etc – saumets dera Pireneas
05'50 Emigracion – America – sustot deth costat d'Aulús, o Erce – ací, non, pr'amor qu'avian era mina, eth monde, n'avian pas a partir cercar trebalh
06'20 Industrie – usina EDF a Bòrdas
06'55 Idem – mina – quan se barrèc era mina, que fotec eth país en èrt – mineraie que n'i avia mes que costava tròp car, que n'èra mens en Tunisia
07'35 Semiar – trufas, blat nèr – un òrt taths legumes – bàter eth blat nèr dab eth lataror – après, era batusa, e eth ventader – segar dab era hauç – hèr secar – apielar eths garbòts
09'05 Idem – blat, pas guaire – son gran pair que crompava eth gran de Napla a St Guironç entà hèr eth milhà – totis eths noms tà díser «maïs»
10'50 Travaux saisonniers – vrenhar – sa gran mair que'u didia qu'anavan dinc a Besièrs
11'10 Patrimoine – arrèr gran pair deths sués qu'avia anat coélher era vièrja davant casa sua a Lordas – que volian hèr ua glèisa a Estoeu, mes n'averen pas pro de tarjas tà hèr-la – aqueth qu'avia pagat un vitrau ena glèisa de Santenh, qu'èra devòt – que podia arrengar era vita d'èster amics dab eths curès
12'05 Arreligion – ua glèisa a Estoeu – pr'amor dera Parada dinc ath haut : 750 abitants en temps – dera Parada enlà, qu'anavan ena escòla a Estoeu
12'35 Société – nada rivalitat entre eths quartièrs e eth vilatge
13'30 Arreligion – Montgarri – eth qu'i va cada an – qu'i va tà hèr era hèsta – mes que van ena glèisa tanben
14'20 Société – arrelacions dab Aran – dab era contrabanda – son pair qu'avia plan d'amics aciu – entà anar entà Vielha, que calia passar 4 doanas – e ua carta especiau pera autò – que trebalhavan tanben en Ventalhon
15'35 Guerre d'Espanha – un qu'èra vengut a Santenh, qu'avia hujat era revolucion
15'50 Société – Aran - n'i avia cap trebalha ailà, en Aran – que partian totis – ara, era estacion d'esquí que'us a sauvats – ara, totis qu'an òtèls – pas mès vacas – ací, eth país que s'ei vuedat
RL-09[CC-Se-Aa-3]
0'00 Seguida – ena usina
0'25 Idem – avénguer – non ved pas d'avénguer tath Biròs eth torisme, òc, mes n'ei pas possible de crompar bòrdas e d'arrengar-las
01'10 Intime – a on trebalhava – anat un chic pertot – quan tornava, non vedia pas ua evolucion, ath contrari, que baishava
03'32 Guerre Algeria – n'i èra pas anat – service militar a Nima e a Chartres
04'10 Guerre 14 – son gran pair que l'avia hèita – un frair son que s'èra hèit amatar – nat monument aths mòrtis ena guèrra a Antràs, que's pensa qu'ei pr'amor n'i a pas avut nat mort ena guèrra – hòrt a Santenh
05'10 Guerre 40 – son pair que hadia passar presoèrs entà Espanha – eths camins dera libertat – son pair que'us portava dab un camion dinc ací – e a pè de cap ath Pòrt d'Urèts
06'30 Société – hèsta de Santenh – eth 15 d'aost – en temps, monde – ara, qu'ei acabat
07'00 Idem – hèira de Santenh – eth purmèr dimecres d'octobre – crompaires e maquinhons – que s'èra trigada pendent pausa, que tornèren a lançar
07'50 Idem – Carnaval – non l'avia pas hèit
08'00 Idem – St Joan – un hoc – e ua petita hèsta – ua pèrja e gebes dessús – en temps, en eths vilatges dera valea, mes n'ac a pas vist
08'45 Idem – croyances – pas dera sua generacion
09'20 Lenga – que's torna a parlar un shinhau – ací, de cap ath 55 ans, que'n pòden parlar – après, non... - son hilh que s'i interrèssa mes no'n parla pas – que'ac cau aprèner ena escòla – eth qu'ac avia aprés a casa
10'30 Idem – sa mair qu'èra de Pàmias – qu'avia un palar diferent – qu'èra eth occitan çò que parlava
11'10 Idem – entad eth, que la cau sauvar aquera lenga – sa mair qu'aprenia aths macipons era ortografa deth francés dab eth gascon - «châtaigner» = «castanhèr» en gascon – cada còp qu'i èra un «s» en gascon, un accent cironflexe en francés – qu'ei importent
0'00 Sobriquet maison – era casa deth Garçon – sovent aperat atau – casa vielha d'au mens 150 ans avant qu'èra ua mòla e un arressec – non bastian pas ath ras deth riu, qu'avian pòur ara aiga – que demoravan a Estoeu – aquesta que devec èster bastida de cap a 1875 – era casa d'Estoeu que s'aperava en çò deth Garçon tanben – non l'a pas jàmes coneguda, qu'ei en tèrra ara
01'25 Industrie – mola – era mola que data de 1827, qu'a ua «ordonnance royale de Charles X» - que s'arrestèc de marchar en 1955 – n'i avia cap mès monde ena comuna, era mina que barrava – eth cafè que barrèc en 1960 tanben
02'20 Idem – idem – que molian blat nèr – ua auta mola mès amont – que barrèc pera aigada de 1937 – era mola deth Garçon tanben – un nebot dera familha – 5 molas d'ací enlà dinc ath vilatge : 1 en Pont, 2 a Santenh, mès eras 2 deth Garçon
03'20 Idem – usina EDF – debit dera aiga hòrt mandat despuish Tolosa per electronica – 4m3/s – tot que marchava dab era aiga tath arressec – era arsèga que pujava e que baishava
04'35 Toponymie – quartièr - era Mola de Baish, ací – mès amont, on èra era auta mola barrada en 1937, era Mola de Naut – eth Lès, riu, que baisha deth Ventalhon
05'15 Elevage – bèstias – vacas, oelhas e chevals entà trebalhar – vacas entà hèr lèt, e véner eths vedèths – laurar dab eras vacas, e mulas
05'45 Sociét – contrabanda – deras mulas – que n'an hèit a casa dinc a 1965 – eras mulas que venguian de França, e que'us escambiavan contra eths chivaus – son pair qu'us amiavan tath abatoèr en camion, tà Tolosa – pujar de cap ath Pòrt d'Urets (2512m) – que hadian chivau per chivau tà passar eth còth – après estacà'us pera coda – que'n prenian ua detzenada
07'30 Val d'Aran – Bagèrgue e Salardú – que trebalhavan dab eths – ara, n'an pas mès besonh de hèr contrabanda, qu'an era estacion d'esquí de Vaquèira
08'00 Trebalhs sasonèrs – dalhadas tà Espanha – n'ac a pas conegut, mes qu'èra avant era guèrra – idem tath pastoralisme en Barradòs
08'40 Sobriquet vilatge – eths Taolhs de cap ath Mortís
09'10 Aiga – que la prenian en ua hont – sense nom – era hont de Bagèrgue, qu'ei era hont dera comuna
09'50 Evolution – netejat en temps, ara, qu'ei tot bòsc – un camp aquiu, on hadian trufas (de mau imaginar) – era Trèta (nom deth prat) – dempuish 30 ans, que cambia hòrt eth paisatge – arrés mès tà netejar
11'00 Idem – vilatge cambiat – òc – en temps, 3 bolangèrs, 3 bochèrs, era doana, era gendarmeria – cap arrés mès – ua espiceria que sobra – quan era mina se barrèc, pòc e pòc, eth monde que partiren
11'45 Industrie – mina – net e dia qu'i trebalhavan – 4 cafès entre era mina e ací – eths minurs que venguian béver un còp ath cafè deth Garçon – 2 espicerias
12'20 Société – escòla – ua a Estoeu, sa mair qu'i èra arregenta aciu – que's barrèc en 1970 – ua que demòra a Santenh – era escòla estada qu'ei a Estoeu de Baish
13'00 Lenga – macipons qu'arribavan sense saber parlar francés
13'25 Industrie – mina – 1 que trebalhava ena mina e eths autis que trebalhavan a casa – pas tròp mau pagat pera epòca – quin marchava (cable, e tramway)
14'40 Idem – mina de Bulard – qu'a marchat 20 ans e que s'arrestèc après era guèrra de 14 – monde que s'i amatavan – camin estret – eths espanhòus de Montgarri qu'i trebalhavan tanben
15'30 Idem – mina deth Ventalhon – monde deth país e estrangèrs tanben – plomb e zinc – sa pair qu'i avia trebalhat un shinhau – enara Ste Barba que'us pagavan un arrepèish
RL-09[CC-Se-Aa-2]
0'00 Intime – son mestièr – ua escòla d'agricultura en Corrèsa, a Neuvic – après, que ho «délégué médical» - que'us se'n calia tornar eth estiu entà hèr era èrba – en 1952, que crompèc ua motofauchusa – portà's eths garbòts sus eth còth
01'25 Architecture – perqué eras bòrdas èran ath cap deths rats ? - que s'estimavan mès pujar era èrba e abaishar eth hiems que non pas eth contrari
02'00 Idem – hòrt de bòrdas ací – que son cagudas, pr'amor qu'ei de hòrt mau arrengar ua bòrda, d'un punt de vista administratiu – ne't balhan pas lo CU atau
02'40 Evolucion – hippies – pas guaire ací – sustot deth costat de Massat
03'25 Lenga – diferença entre ací e Vathmala o Balaguèr – que's comprenen plan
03'45 Société – nada rivalitat entre eths d'Antràs e Santenh – au mesn, n'ac a pas conegut
04'40 Société – hèiras – tà Castilhon e St Guironç – abaishar a pè tà Castilhon – se non venian pas, que tornavan dab eth bestiar – eth dia de Marteror, que hadian 2 viatges de Santenh dinc a Castilhon dab eths saumets – ara, non n'i a pas mès, saumets – tà tirar lenha, etc – saumets dera Pireneas
05'50 Emigracion – America – sustot deth costat d'Aulús, o Erce – ací, non, pr'amor qu'avian era mina, eth monde, n'avian pas a partir cercar trebalh
06'20 Industrie – usina EDF a Bòrdas
06'55 Idem – mina – quan se barrèc era mina, que fotec eth país en èrt – mineraie que n'i avia mes que costava tròp car, que n'èra mens en Tunisia
07'35 Semiar – trufas, blat nèr – un òrt taths legumes – bàter eth blat nèr dab eth lataror – après, era batusa, e eth ventader – segar dab era hauç – hèr secar – apielar eths garbòts
09'05 Idem – blat, pas guaire – son gran pair que crompava eth gran de Napla a St Guironç entà hèr eth milhà – totis eths noms tà díser «maïs»
10'50 Travaux saisonniers – vrenhar – sa gran mair que'u didia qu'anavan dinc a Besièrs
11'10 Patrimoine – arrèr gran pair deths sués qu'avia anat coélher era vièrja davant casa sua a Lordas – que volian hèr ua glèisa a Estoeu, mes n'averen pas pro de tarjas tà hèr-la – aqueth qu'avia pagat un vitrau ena glèisa de Santenh, qu'èra devòt – que podia arrengar era vita d'èster amics dab eths curès
12'05 Arreligion – ua glèisa a Estoeu – pr'amor dera Parada dinc ath haut : 750 abitants en temps – dera Parada enlà, qu'anavan ena escòla a Estoeu
12'35 Société – nada rivalitat entre eths quartièrs e eth vilatge
13'30 Arreligion – Montgarri – eth qu'i va cada an – qu'i va tà hèr era hèsta – mes que van ena glèisa tanben
14'20 Société – arrelacions dab Aran – dab era contrabanda – son pair qu'avia plan d'amics aciu – entà anar entà Vielha, que calia passar 4 doanas – e ua carta especiau pera autò – que trebalhavan tanben en Ventalhon
15'35 Guerre d'Espanha – un qu'èra vengut a Santenh, qu'avia hujat era revolucion
15'50 Société – Aran - n'i avia cap trebalha ailà, en Aran – que partian totis – ara, era estacion d'esquí que'us a sauvats – ara, totis qu'an òtèls – pas mès vacas – ací, eth país que s'ei vuedat
RL-09[CC-Se-Aa-3]
0'00 Seguida – ena usina
0'25 Idem – avénguer – non ved pas d'avénguer tath Biròs eth torisme, òc, mes n'ei pas possible de crompar bòrdas e d'arrengar-las
01'10 Intime – a on trebalhava – anat un chic pertot – quan tornava, non vedia pas ua evolucion, ath contrari, que baishava
03'32 Guerre Algeria – n'i èra pas anat – service militar a Nima e a Chartres
04'10 Guerre 14 – son gran pair que l'avia hèita – un frair son que s'èra hèit amatar – nat monument aths mòrtis ena guèrra a Antràs, que's pensa qu'ei pr'amor n'i a pas avut nat mort ena guèrra – hòrt a Santenh
05'10 Guerre 40 – son pair que hadia passar presoèrs entà Espanha – eths camins dera libertat – son pair que'us portava dab un camion dinc ací – e a pè de cap ath Pòrt d'Urèts
06'30 Société – hèsta de Santenh – eth 15 d'aost – en temps, monde – ara, qu'ei acabat
07'00 Idem – hèira de Santenh – eth purmèr dimecres d'octobre – crompaires e maquinhons – que s'èra trigada pendent pausa, que tornèren a lançar
07'50 Idem – Carnaval – non l'avia pas hèit
08'00 Idem – St Joan – un hoc – e ua petita hèsta – ua pèrja e gebes dessús – en temps, en eths vilatges dera valea, mes n'ac a pas vist
08'45 Idem – croyances – pas dera sua generacion
09'20 Lenga – que's torna a parlar un shinhau – ací, de cap ath 55 ans, que'n pòden parlar – après, non... - son hilh que s'i interrèssa mes no'n parla pas – que'ac cau aprèner ena escòla – eth qu'ac avia aprés a casa
10'30 Idem – sa mair qu'èra de Pàmias – qu'avia un palar diferent – qu'èra eth occitan çò que parlava
11'10 Idem – entad eth, que la cau sauvar aquera lenga – sa mair qu'aprenia aths macipons era ortografa deth francés dab eth gascon - «châtaigner» = «castanhèr» en gascon – cada còp qu'i èra un «s» en gascon, un accent cironflexe en francés – qu'ei importent
Créateur
Lassalle Renaud, enquêteur
Eth Ostau Comengés, producteur
Source
RL-09[CC-Se-Aa]
Éditeur
Eth Ostau Comengés
Contributeur
Les Biroussans (commanditaire)
Format
Texte/html
Langue
gascon
Type
Texte
Spatial Coverage
Sentein
Person Item Type Metadata
Birth Date
1942
Birthplace
Sentein
Collection
Citer ce document
Lassalle Renaud, enquêteur et Eth Ostau Comengés, producteur, “Collectage d'Alain - (Sentein-09),” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/69.