Collectage d'Alain - (Sentein-09)

Dublin Core

Titre

Collectage d'Alain - (Sentein-09)

Abstract

Sujet

Moulins à farine
Contrebande
Mines (sites d'extraction)
Marche à pied
Dévotion
Relations pastorales transfrontalières
Guerre mondiale (1939-1945) -- Passeurs

Description

RL-09[CC-Se-Aa-1]


0'00 Sobriquet maison – era casa deth Garçon – sovent aperat atau – casa vielha d'au mens 150 ans avant qu'èra ua mòla e un arressec – non bastian pas ath ras deth riu, qu'avian pòur ara aiga – que demoravan a Estoeu – aquesta que devec èster bastida de cap a 1875 – era casa d'Estoeu que s'aperava en çò deth Garçon tanben – non l'a pas jàmes coneguda, qu'ei en tèrra ara
01'25 Industrie – mola – era mola que data de 1827, qu'a ua «ordonnance royale de Charles X» - que s'arrestèc de marchar en 1955 – n'i avia cap mès monde ena comuna, era mina que barrava – eth cafè que barrèc en 1960 tanben
02'20 Idem – idem – que molian blat nèr – ua auta mola mès amont – que barrèc pera aigada de 1937 – era mola deth Garçon tanben – un nebot dera familha – 5 molas d'ací enlà dinc ath vilatge : 1 en Pont, 2 a Santenh, mès eras 2 deth Garçon
03'20 Idem – usina EDF – debit dera aiga hòrt mandat despuish Tolosa per electronica – 4m3/s – tot que marchava dab era aiga tath arressec – era arsèga que pujava e que baishava
04'35 Toponymie – quartièr - era Mola de Baish, ací – mès amont, on èra era auta mola barrada en 1937, era Mola de Naut – eth Lès, riu, que baisha deth Ventalhon
05'15 Elevage – bèstias – vacas, oelhas e chevals entà trebalhar – vacas entà hèr lèt, e véner eths vedèths – laurar dab eras vacas, e mulas
05'45 Sociét – contrabanda – deras mulas – que n'an hèit a casa dinc a 1965 – eras mulas que venguian de França, e que'us escambiavan contra eths chivaus – son pair qu'us amiavan tath abatoèr en camion, tà Tolosa – pujar de cap ath Pòrt d'Urets (2512m) – que hadian chivau per chivau tà passar eth còth – après estacà'us pera coda – que'n prenian ua detzenada
07'30 Val d'Aran – Bagèrgue e Salardú – que trebalhavan dab eths – ara, n'an pas mès besonh de hèr contrabanda, qu'an era estacion d'esquí de Vaquèira
08'00 Trebalhs sasonèrs – dalhadas tà Espanha – n'ac a pas conegut, mes qu'èra avant era guèrra – idem tath pastoralisme en Barradòs
08'40 Sobriquet vilatge – eths Taolhs de cap ath Mortís
09'10 Aiga – que la prenian en ua hont – sense nom – era hont de Bagèrgue, qu'ei era hont dera comuna
09'50 Evolution – netejat en temps, ara, qu'ei tot bòsc – un camp aquiu, on hadian trufas (de mau imaginar) – era Trèta (nom deth prat) – dempuish 30 ans, que cambia hòrt eth paisatge – arrés mès tà netejar
11'00 Idem – vilatge cambiat – òc – en temps, 3 bolangèrs, 3 bochèrs, era doana, era gendarmeria – cap arrés mès – ua espiceria que sobra – quan era mina se barrèc, pòc e pòc, eth monde que partiren
11'45 Industrie – mina – net e dia qu'i trebalhavan – 4 cafès entre era mina e ací – eths minurs que venguian béver un còp ath cafè deth Garçon – 2 espicerias
12'20 Société – escòla – ua a Estoeu, sa mair qu'i èra arregenta aciu – que's barrèc en 1970 – ua que demòra a Santenh – era escòla estada qu'ei a Estoeu de Baish
13'00 Lenga – macipons qu'arribavan sense saber parlar francés
13'25 Industrie – mina – 1 que trebalhava ena mina e eths autis que trebalhavan a casa – pas tròp mau pagat pera epòca – quin marchava (cable, e tramway)
14'40 Idem – mina de Bulard – qu'a marchat 20 ans e que s'arrestèc après era guèrra de 14 – monde que s'i amatavan – camin estret – eths espanhòus de Montgarri qu'i trebalhavan tanben
15'30 Idem – mina deth Ventalhon – monde deth país e estrangèrs tanben – plomb e zinc – sa pair qu'i avia trebalhat un shinhau – enara Ste Barba que'us pagavan un arrepèish



RL-09[CC-Se-Aa-2]


0'00 Intime – son mestièr – ua escòla d'agricultura en Corrèsa, a Neuvic – après, que ho «délégué médical» - que'us se'n calia tornar eth estiu entà hèr era èrba – en 1952, que crompèc ua motofauchusa – portà's eths garbòts sus eth còth
01'25 Architecture – perqué eras bòrdas èran ath cap deths rats ? - que s'estimavan mès pujar era èrba e abaishar eth hiems que non pas eth contrari
02'00 Idem – hòrt de bòrdas ací – que son cagudas, pr'amor qu'ei de hòrt mau arrengar ua bòrda, d'un punt de vista administratiu – ne't balhan pas lo CU atau
02'40 Evolucion – hippies – pas guaire ací – sustot deth costat de Massat
03'25 Lenga – diferença entre ací e Vathmala o Balaguèr – que's comprenen plan
03'45 Société – nada rivalitat entre eths d'Antràs e Santenh – au mesn, n'ac a pas conegut
04'40 Société – hèiras – tà Castilhon e St Guironç – abaishar a pè tà Castilhon – se non venian pas, que tornavan dab eth bestiar – eth dia de Marteror, que hadian 2 viatges de Santenh dinc a Castilhon dab eths saumets – ara, non n'i a pas mès, saumets – tà tirar lenha, etc – saumets dera Pireneas
05'50 Emigracion – America – sustot deth costat d'Aulús, o Erce – ací, non, pr'amor qu'avian era mina, eth monde, n'avian pas a partir cercar trebalh
06'20 Industrie – usina EDF a Bòrdas
06'55 Idem – mina – quan se barrèc era mina, que fotec eth país en èrt – mineraie que n'i avia mes que costava tròp car, que n'èra mens en Tunisia
07'35 Semiar – trufas, blat nèr – un òrt taths legumes – bàter eth blat nèr dab eth lataror – après, era batusa, e eth ventader – segar dab era hauç – hèr secar – apielar eths garbòts
09'05 Idem – blat, pas guaire – son gran pair que crompava eth gran de Napla a St Guironç entà hèr eth milhà – totis eths noms tà díser «maïs»
10'50 Travaux saisonniers – vrenhar – sa gran mair que'u didia qu'anavan dinc a Besièrs
11'10 Patrimoine – arrèr gran pair deths sués qu'avia anat coélher era vièrja davant casa sua a Lordas – que volian hèr ua glèisa a Estoeu, mes n'averen pas pro de tarjas tà hèr-la – aqueth qu'avia pagat un vitrau ena glèisa de Santenh, qu'èra devòt – que podia arrengar era vita d'èster amics dab eths curès
12'05 Arreligion – ua glèisa a Estoeu – pr'amor dera Parada dinc ath haut : 750 abitants en temps – dera Parada enlà, qu'anavan ena escòla a Estoeu
12'35 Société – nada rivalitat entre eths quartièrs e eth vilatge
13'30 Arreligion – Montgarri – eth qu'i va cada an – qu'i va tà hèr era hèsta – mes que van ena glèisa tanben
14'20 Société – arrelacions dab Aran – dab era contrabanda – son pair qu'avia plan d'amics aciu – entà anar entà Vielha, que calia passar 4 doanas – e ua carta especiau pera autò – que trebalhavan tanben en Ventalhon
15'35 Guerre d'Espanha – un qu'èra vengut a Santenh, qu'avia hujat era revolucion
15'50 Société – Aran - n'i avia cap trebalha ailà, en Aran – que partian totis – ara, era estacion d'esquí que'us a sauvats – ara, totis qu'an òtèls – pas mès vacas – ací, eth país que s'ei vuedat


RL-09[CC-Se-Aa-3]


0'00 Seguida – ena usina
0'25 Idem – avénguer – non ved pas d'avénguer tath Biròs eth torisme, òc, mes n'ei pas possible de crompar bòrdas e d'arrengar-las
01'10 Intime – a on trebalhava – anat un chic pertot – quan tornava, non vedia pas ua evolucion, ath contrari, que baishava
03'32 Guerre Algeria – n'i èra pas anat – service militar a Nima e a Chartres
04'10 Guerre 14 – son gran pair que l'avia hèita – un frair son que s'èra hèit amatar – nat monument aths mòrtis ena guèrra a Antràs, que's pensa qu'ei pr'amor n'i a pas avut nat mort ena guèrra – hòrt a Santenh
05'10 Guerre 40 – son pair que hadia passar presoèrs entà Espanha – eths camins dera libertat – son pair que'us portava dab un camion dinc ací – e a pè de cap ath Pòrt d'Urèts
06'30 Société – hèsta de Santenh – eth 15 d'aost – en temps, monde – ara, qu'ei acabat
07'00 Idem – hèira de Santenh – eth purmèr dimecres d'octobre – crompaires e maquinhons – que s'èra trigada pendent pausa, que tornèren a lançar
07'50 Idem – Carnaval – non l'avia pas hèit
08'00 Idem – St Joan – un hoc – e ua petita hèsta – ua pèrja e gebes dessús – en temps, en eths vilatges dera valea, mes n'ac a pas vist
08'45 Idem – croyances – pas dera sua generacion
09'20 Lenga – que's torna a parlar un shinhau – ací, de cap ath 55 ans, que'n pòden parlar – après, non... - son hilh que s'i interrèssa mes no'n parla pas – que'ac cau aprèner ena escòla – eth qu'ac avia aprés a casa
10'30 Idem – sa mair qu'èra de Pàmias – qu'avia un palar diferent – qu'èra eth occitan çò que parlava
11'10 Idem – entad eth, que la cau sauvar aquera lenga – sa mair qu'aprenia aths macipons era ortografa deth francés dab eth gascon - «châtaigner» = «castanhèr» en gascon – cada còp qu'i èra un «s» en gascon, un accent cironflexe en francés – qu'ei importent

Créateur

Lassalle Renaud, enquêteur
Eth Ostau Comengés, producteur

Source

RL-09[CC-Se-Aa]

Éditeur

Eth Ostau Comengés

Contributeur

Les Biroussans (commanditaire)

Format

Texte/html

Langue

gascon

Type

Texte

Spatial Coverage

Sentein

Person Item Type Metadata

Birth Date

1942

Birthplace

Sentein

Citer ce document

Lassalle Renaud, enquêteur et Eth Ostau Comengés, producteur, “Collectage d'Alain - (Sentein-09),” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/69.

Formats de sortie