Collectage de Michel - (Sentein-09)

Collectage de Michel - (Sentein-09)

Sobriquets (villages)

Marche à pied

Fêtes chômées

Races ovines

Elevage (aspects économiques)

Ours -- Réintroduction

Pastoralisme

Gascon (sociolinguistique)

Pèlerins et pèlerinages

Relations pastorales transfrontalières

Saint-Jean (fête)

RL-09[CC-Se-Em-1]



0'00 Sobriquet maison (a Laspe) – en çò deth Chico o Marc de Joan Dàvid, aperada deras duas faiçons – ua auta maison : en çò deth Cotèth – ara, non n'i a cap arrés mès a Laspe – Riu Sec
01'30 Toponymie – grop de bòrdas après Laspe : Bertran – pr'amor deras laus qu'abaishavan eth ivèrn
01'55 Toponymie – quartièrs – Riu Sec, Estoeu, era Morèra Roja, era Mola, era Parada – eth Còth de Rós qu'ei quasi cagut
02'50 Société – escòla – baishar tà Estoeu – minjar sus eth camin – ara, n'ac harian pas mès – nada rota dinc a Laspe; que copavan ath dret
03'55 Climat – ivèrn – nhèu – eth póbilh qu'èra hòrt maishant – qu'estupava
04'50 Aiga – hont – ua hont costat de casa – qu'avoren era ectricitat lèu, pr'amor dera centrala – eths vielhis que didian qu'era hont èra cauda eth ivèrn e hereda eth estiu – era Sorça de Laspe
05'45 Lenga – nada diferença entre Laspe e Santenh
06'05 Toponymie – prats de Laspe – Bertran, eth Tuhè, eth Cavalet, Coma de Bortolon, era Pala, Bordiu, Artiga, eth Cosat, eth Hon de Pisco (o Chodepisco), Ailèla, eth Còth deth Carrau, era Sernalha, Pelet – cada bòrda qu'a son nom (aqueths)
07'00 Montanha – cada pala qu'a un nom – eth Tuc dera Pala, eth Còth deth Avar, eras Comas deth Male, era Hont de Barracuva, eras Pèiras Blancas, eras Planas, Còth Baish, eth Laret, Bulard, era Coma de Bulard, Estanhon, Cabanulhas, Coma de Lòssa, Lampalhon o eth Ampalhon, Còth deths Castenhs, eth Artigon, era Sèrra deths Lavets, Hont Ner, Còth de Chicha
07'55 Elevage – tot chòc, que guarava eth tropèth – que non s'escapèssan pas tà Espanha – son pair que l'aueitava dab eras jumelas – qu'avia 8 ans
08'55 Sobriquets vilatges – eths Aurisi qu'ei deth costat deth sorelh e Barroèra deth aute costat (Laspe, etc...), Taolh deth costat deth Mortís, Soèl, etc...
09'30 Industrie – mina – totis eths de Santenh qu'i son passats – que's barrèc en 1954 – ara fin, que hadian sondatges – que s'estavan ath Ventalhon,
10'35 Idem – carboèrs
10'55 Elevage – laurar dab eras vacas – eth, qu'ac a hèt
11'20 Agriculture – semiar – blat ner, trufas, civada, era segle, eth blat – tath bestiar eth ivèrn – ua motofochusa – eth ventader a man – n'a pas conegut en temps deth lataror – eths corbasses que'us avian hèits arrestar – que s'ac minjavan tot
12'35 lenga – non pas saber parlar francés – pas deth son temps – qu'èra interdit de parlar patoès
13'15 Société – marchar – dinc ara missa – 7 km tà devarar – un shinhau mès de 30mn – taras missas granas – que marchavan mès viste – cap mès de curè ara
14'30 Hèstas – interdit de trebalhar – eth dimiche, non bota pas hiems taths prats – se sa mair lo ved a trebalhar, que's va hèr polhar
15'30 Evolutions – de mau barrejar, eths d'ací e eths de hòra – que cau passar eth ivèrn – que cau èster abituat



RL-09[CC-Se-Em-2]


0'00 Seguida – ath cap de 10 ans, que saturan e que se'n van
0'25 Société – emigracion – eth, qu'èra partit – mes que se'n tornè pr'amor sa pair qu'èra malaut – 1 an e miei a Tolosa, dab eths embotelhatges – qu'èra era moda atau – sons parents non volian pas que partissa
02'00 Elevage – oelhas qu'a – era raça vielha : era castilhonesa – de mau véner – que passèren tara tarasconesa – qu'a mès de vianda – mes era castilhonesa qu'a mès de lèt, e non minja pas tant d'èrba – mes tà véner-la, n'ei cap aisit – tà véner ua oelha, que passan per internet
03'15 Société – hèira – de Vic de Sòs – eth 1er WE d'octobre
03'45 Elevage – de mès en mès complicat – paperalha – se i a un contròtla, qu'ètz tostemps atrapat – dempuish 10 ans, qu'ei pire – que s'ac vòlen saber tot
05'00 Idem – vaca – que n' avian avant – era Gascona, qu'ei bona tath país – a 6 o 8 meses, venen eth vedèth cap qu'a 200€ - mes qu'ei de mau comercialisar – era Blonda, era Limosina, o era Charolesa – tara montanha, que's defen un shinhau, mes n'ei pas hèta per ací – era Limosina, qu'ei miélhor dijà – Castàs qu'ei bien tanben
06'55 Idem – saumets – esparricar eth hiems dab era lea – cavalas tà trebalhar, mes qu'èra tròp granas e pesantas
08'00 Pastoralisme a on son sas oelhas – taths Artigons – que son totas solas – en temps, n'èran pas guaradas
08'55 Idem – eth os – cada an que ven – que le'n minja cada an – dempuish 1992 – cada estiu, que'n minja – era oelha qu'ei poiruca – n'anheran cap pr'amor dera pòur, s'ei estada estressada – que's pòden botar en un gotàs – era tarasconesa que vòu espace e libertat - que las van caler embarrar eth ser a fòrça – non pòden pas causir, eths paisans
11'50 Idem – cans – qu'èran bastards en temps – eth Border Collie non laira pas, n'averteish pas tostemps – eths patós que viran deth os, deths cans, e deths toristes
13'30 Idem – mestièr de oelhèr – que depen deth temps – se i a broma, n'ei cap aisit
14'20 Idem – soenhar – sulfate de coire
15'00 Idem – tóner – entara sent Joan e era Sent Pierre en temps – ara, tota era annada – sobalhar, qu'ac hèn sus marrast – era lan, que la ven – avant que la lavavn entaths matelàs
16'30 Erba – dalhar


RL-09[CC-Se-Em-3]



0'00 Seguida – eths dias de bromèra, que dalhavan tot eth dia
0'30 Elevage – sostre – dab çò que sobra – dab era heuguèra
01'15 Lenga – quin tornèc a parlar gascon – qu'avia avut eth parat de'n parlar – que'u hec un «declic»
02'00 Erba – bòrdas pròche de casa – non s'i dromian pas
02'40 Territoire – après, qu'ei eth estat, qu'ei domanial – avant, eras oelhas que partian totas soletas – e qu'aturavan totas soletas tanben – que n'i a privat e domaniau – nat terren comunau ací – totas eras montanhas de Santenh que son domaniaus
04'15 Société – mantuas generacions – qu'avia conegut eth gran pair a casa sua
05'20 Arreligion – Montgarri – qu'i anavan en temps – era Puncela, era Valea d'Òrla – pujar dinc a Montgarri – 6 oras tà pujar – Barradòs, quan abaishan tà Montgarri a dreta – qu'i montanhavan en temps
06'20 Pastoralisme – a casa, qu'avian encara eras clacas (esqueras) tà botar aths borrècs que partian tà Barradòs
06'35 Société – relacions dab eths aranesis – dab eth bestiar – pendent un temps, que hadian pèisher en França – eth aranés qu'ei eth madeish qu'ací – ara, non saben pas parlar totis
08'20 Idem – hèsta deth vilatge – 15 d'aost
08'45 Idem – hèstas – Sent Joan – hèr burlar gebes – que's hadia en cada vilatge dera valea – que podian veir eths hocs en cada vilatge – que's hadian signes – que hadian rotlar palhas, eths macipons en tot díser : «Sent Joan bèth e gran, pòrta-mos palha tath aute an»
10'30 Territoire – 20ia de vilatges – poplat pertot en temps – ara, 2 o 3 sense arrés mès
11'15 Croyances – eth esplinguèr – qu'èra devath era taula
11'50 Idem – bruishas – bèths uns qu'i creden encara
12'15 Lenga – se va durar ? - que pòt sauvar d'ensenhar-la ena escòla – no'n parla pas dab mès joen que eth – sa hilha, no'n sap pas parlar, e non lo compren pas – no's hadia cap
13'25 Lenga – professors d'occitan
14'00 Lenga – guinar – faire de l'orage (des éclairs)


RL-09[CC-Se-Em-4]



0'00 Lenga – dab Vathmala
0'50 Société – neo-ruraux – qu'amian un shinhau de moneda, au mens de monde, taths vilatges – sovents, monde dera vila
02'20 Société – residenças segondàrias

Lassalle Renaud, enquêteur

Eth Ostau Comengés, producteur

RL-09[CC-Se-Em]

EOC 9

Eth Ostau Comengés

Les Biroussans (commanditaire)

Texte/html

gascon

Texte

Sentein

1959

Sentein