Collectage de François - (Ercé-09)

Dublin Core

Titre

Collectage de François - (Ercé-09)

Abstract

Sujet

Noms de maisons
Guerres napoléoniennes (1800-1815)
Seigle
Lin
Moulins à farine
Montreur d'animaux savants
Surnaturel (fées)
Gascon (dialecte)
Surnaturel (sorcières)
Flux migratoires liés au travail en France

Description

0'40 Lenga – sabut parlar gascon avant eth francés – a 4 ans, que'u comprenia – era escòla qu'èra de cap a casa sua – totis que parlavan patoès – quauques uns que parlavan francés en vilatge, alavetz que l'avia entenut – ena escòla, qu'èra eth francés – defòra, qu'èra eth patoès
03'20 Lenga – evolucion dera lenga – mots qu'an despareishut
04'10 Idem – diferença entre Èrce e Cominac – a Cominac entà díser «non», que didian «n'è cap» - ath cap dera Boisha, que s'apressava d'Aulús (exemple)
05'30 Histoire – en 1840, qu'èran 4000 abitants
06'20 Toponymie – ací, qu'ei eth Parcòth – era Clau – era Claveta (Clabeta) mès enlà – Cap deths Forns – Cap dera Coma – eth Peguilhan (Peguilhâ) – eth Mollar – tot qu'a un nom
07'20 Société – Cominac – qu'èran isolats e n'avian cap rotas – Lascarrà ací – qu'i avia 100 personas encara e 20 casas – Gollás – era Caròla (ua vintia de casas en temps ), non las a pas jàmes vistas ni trobadas – en 1850 dejà, eth monde que partian d'ací
08'45 Histoire – exòda – dejà avant era Revolucion – que venian dejà prats donc qu'ei pròva que partian – après, eras guèrras de Napoleon que furen aperats mes que s'amagavan – que s'amagavan enas gèrbas ? - partir en Espanha – que didian qu'i avia monde d'Èrce ena garda de Napoleon pr'amor qu'èra gualhards – que se'n parlava en çò deths vielhis
11'20 Idem – Napoleon – que condava que bèths uns qu'avian hèt eras campanhas de Russia (vielhis deth temps deths vielhis)
12'00 Travaux saisonnier – vrenhar après era guèrra – fèr ua còia – sovent, que s'installavan aciu – fèr era bòna
13'40 Société – surpopulation – tròp de monde peras tèrras qu'i avia – que calia poder fèr víver tot eth monde – eths joesis qu'avian de partir – partir vrenhar sustot – que vedian país, quauquarren mès
15'00 Travaux saisonnier – Espanha - sons dus grans pairs qu'i èran anats – quan era foelha arribava ath cap deth Pico, que sabian que se n'anava temps de partir – anar dalhar en Cerdanha – fèr ua còia e partir dab era dalha – ua 15ia de dias – son gran pair mairau qu'èra partit dalhar a costat d'Agen, a Laplume, de Espanha enlà – qu'i avia dejà monde d'Èrce qu'i vivian ailà – de cap a 1890/1895, que n'ia d'Èrce qu'i demoravan


RL-09[Ou-Er-Df1-2]



0'00 Seguida – e tot a pè, de Cerdanha dinc a ailà – qu'èran pro nombrosis ací entà pode's passat d'un òme
01'05 Société – eth ainat – a casa – sovent eth mème prenom qu'eth pair (Peir o Josep) – era ainada que s'atraçava un gendre – qu'èra era «pobilha», era qui s'estava a casa
02'55 Idem - exòda – partir – un qu'èra estat desmobilizat de St Malò, que se n'èra tornat a pè, ça didian – qu'èra un guerrièr de Napoleon
04'15 Sobriquet maison – en çò de Joan-Faur – qu'èra deth costat mairau (gran-mair) – mes autament, que son deth Bofaire (le taupiers) – qu'ei eth sobriqut oficiau - eths Duponts qu'èran arribats a Èrce de cap a 1830, mes venuia de Lascure a costat de St Guironç – qu'èra maçon – n'avia cap sobriquet puishque n'èra pas d'ací – mes coma gahava bofas, que l'aperèren eth «bofaire» - eth arrèr gran pair que s'aperava Faur-Pujol
07'45 Sobriquet Parcòt- Bofaire e deth Lop – un Cevet (nom de familha ?) en temps que fasia un depòt de sau, de milh gròs, etc...
09'20 Sobriquet – maisons dab dus sobriquet – pas tostemps – en çò de sa mair, qu'èran de «Salavin» (??), Camilhat, Marionet, Augostin – un flòc de sobriquets qu'an despareishut – que's pòden tornar trobar en eths arquius
10'35 Aiga – anar cercar-la en Garbet – o en riu deras Còstas – eth riu deths Pishes – a on a eth garatge, qu'i avia trobat un gran ròc – qu'i avia donc ua casa ací – qu'èra hòrt vielha
12'50 Idem – fonts – ua font darrèr – ua auta en prat de cap – mes un flòc que se son perdudas – pr'amor en temps, qu'aisaigüavan – eras fonts que chisclavan mès ad aise atau
15'10 Agriculture – lin – que s'i semiava eth lin enas fonsas – ça'u disia sa gran pair – passar en telèrs – que n'avia vist un ací – non se'n servian pas mès – sa gran mair qu'èra deth Praire, aras Còstas – eth «praire» qu'èra eth òme que trebalhava eth teish


RL-09[Ou-Er-Df1-3]



0'00 Seguida – qu'èra eth que trebalhava era farda – donc quauqu'un en aquesta maison, qu'avia devut trebalhar en un talhèr entà aprestar
0'55 Agriculture – eras fonsas – que seria estat impossible de trebalhar era tèrra sense eras fonsas – qu'anava cercar era tèrra en eths bòsques – que la portavan en ua cauja, qu'avian besonh era tèrra entà nivelar – pro de terren entà trebalhar atau – fè'i segle, lin, blat ner
03'15 Idem – era segle – plantar-la ara tardor, en novembre – eth ivèrn que passava e que la calia trincar e dalhar peth mes de junh – non calia pas que hossa madura – fèr garbas e un palhèr – deishar-la secar en camp e méter-la laguens – en julhet, que la tornavan sortir – que la trucavan dab atencion entà non trincar era palha entà fèr eths tets – que coelhian eth gran peth sòu
06'10 Idem – idem – eras bòrdas tetadas – que n'i avia pertot d'autis còps – portar eras garbas entà fèr eth tet, qu'ac avia fèt quan èra joen – que se'n fec dinc ara guèrra – qu'èra sustot adobar-les mèslèu que fèr-les – amiar eth gran entara mola entaths pòrcs
08'35 Industrie – móler segle, milh gròs e blat ner – mestièr de molièr – que'u portavan eth gran porgat – sovent, que calia demorar o tornar se'n eth ser – sustot aths mes de noveme o d'avents – bèths uns qu'rribavan dab un sòc en còth – un còp, de cap a 1952, qu'avia molut per ua hemna de Cominac qu'èra vengut dab un pirau (sac de 25l) de blat ner sus eth cap – e que se n'èra tornat a pè, qu'èra eth estiu – eth blat ner, taths pescajons
12'00 Idem – móler milh gròs – eras gents que's portavan eths sieus sacs – pas guaire de blat – pendent era guèrra, gents qu'avian fèt blat – eris, que n'avian hèt ena Clau en un camp que s'aperava «eth camp» - quèra estat un camp, puish un bòsc, puish un camp e ara, un bòsc – tot çò qu'èra a baish, qu'èran camps – qu'avian mèma molut òrdi pedent era guèrra
14'50 Idem – pagà's – de duas faiçons – sa pair que didia : «que fès ? Que pagas o que punheri ?» – que's pagavan dab gran, dab eras mesuras (mesuras de 1/2 litre, 1l, 2l, 5l, 10l, e 20l – sus 100l de gran, que prenia 5l – quauques familhas que s'ac podian perméter – bèths uns non podian pas pagar ni dab sòus ni dab gran


RL-09[Ou-Er-Df2-1]



0'00 Seguida – a bèths còps, sa pair non fasia pas pagar eras femnas totas solas dab mainadèrs
0'30 Evolucion – monde pertot en temps – tostemps quauqu'un a passar – ara, sonque voeturas e arrés - n'i avia cap arbes pertot coma ara – onde en camps pertot, ath temps dera coelhuda
02'15 Idem – arrelacions entre eras gents – animositat tanben pr'amor de pelejas de tèrmis – n'anava cap tròp loenh – non barravan pas jàmes era maison
03'45 Société – arreputacion d'Èrce – maishanta – ua valea barrada dab un flòc de monde – tèrras d'Èrce eishús Aulús – longtemps pelejas dab eths vesins – eras enclavas de Èrce a Aulús – qu'i èra estat un mort tanben – qu'èran arreputats coma maishantis
06'40 Idem – idem – eths d'Aulús que passava pera montanha entà anar tà Aulús – entà non pas passar per Èrce – qu'èran abituadi a caminar en terren arribents – qu'anavan a pè tà St Guironç
07'35 Idem – caminar – ua istoèra de un d'ací que s'avia desbrembat eth sucre ara feira de St Guironç – que se n'èra tornat entà Èrce per coélher-le – ça condavan – eths esclòps redonds dejós entà poder caminar
08'50 Arreligion – eth dimenge avant Arrams – hòrt de monde – eths joesis que tiravan era campana – era paret que tie era campana que botjava – mantun curè – hòrt credents ? - pas mès que ara segon eth, qu'èran mès nombrosis ath totau, donc logicament, mès de monde ena glèisa – que's burlèc tanben – eth òtèl e duas colonas de boès
11'50 Ossalhèrs – un que s'aperava Ajas, qu'aperavan Telèr – que s'èra mort en 1946 – quan èra tornat dab eth os, un vesin qu'avia aucit eth os dab un fusilh – qu'èra vielh, eth os – non podian pas mès circular – entre 1912 e 1914, qu'èra estat defendut de promenar eth os en França – tanben en Angletèrra e America – de tota mòda, que calia èster dus
14'00 Idem – qu'avia eth clau, eth os – eth faure que li barrava un anèth en mus – un mainadèr deth Poegs que s'i èra anat amusar , que l'avia tuat
15'05 Idem – on anavan – en America deth Sud tanben – en Australia – un flòc que s'i èran estats – hòrt qu'èran joenis quan èran partits e n'avian pas fèt eth servici, alavetz non podian pas tornar – quau ossalhèr avia coneishut



RL-09[Ou-Er-Df12-2]



0'20 Idem – era glèisa de Cominac – eths curès qu'avian fèt resistença – na fèr pòur enaths chavals deths huissiers o deths gendarmes, non i avia cap qu'eths osses, que les fasian pòur
02'05 Société – praubes – pas guaire entà mendiants – arriches ? - qu'èran partits après era revolucion, qu'èran partits per Napoleon – qu'avian vist çò que calia fèr entà ganhar moneda – que se'n tornavan quan èran mès arriches – que trebalhavan en eths camins de fèr – en eras arquivas, que veden monde madurs de 40 o 5 ans que's maridan dab ua de 20 ans – qu'èran monde qu'èran partits e que tornavan coma «bon parti», mès arrics – eth purmèr Dupont, eth maçon, que s'èra maridat a 36 ans
05'45 Idem – generacions ena maison – tostemps eth vielh – o era vielha – en daubuas familhas, que's passava atau – eras femnas que comandavan – pas forçadament pr'amor qu'èran nescudas ena maison – qu'avian hòrt de trebalh, eras femnas
09'10 Sobriquet – eths dus sobriquets
10'15 Credenças – broishas – un flòc qu'i credian – bèths uns que fasian foc ath torn d'un prat quan avian acabat era èrba – o plantar ua dalha ath cap deth camp – qu'avian acusat eth sieu arrèr gran pair d'èster broish – pr'amor, en 1875, qu'èra anat en preson a Foish, ath moment dera neishença de son gran pair – qu'i èra dab un espanhòu – aqueth que l'avia aprés a soenhar eras brutluras, etc – quan tornèc ací, que l'avian acusats d'èster broish
12'25 Idem – era toa dera Saragina – qu'i ei ua toa – qu'i avia petitas femnas dab patas d'auca – ena Glèisa dera Boisha (ua gròta) : que disian ?? «Bèras e lèijas eras ?? E lèijas eras dera Piula (??») (non compreni pas qui disia aquerò)
13'55 Lenga – eth sieu diccionari -que'u calec tres ans entà fè'u – qu'auria calut demorar mès entà que tornèssa totis eths mots, mes... - eths mots rares – mens francisat – intonacion dera conversacion


RL-09[Ou-Er-Df2-3]



0'00 Seguida – quin s'a brembat de quauques mots – totis que parlavan parièr en temps – ua «cabessada ua «tornadura» - eras «bòlas» : hèr eth torn deth camp entà que sia pròpre
02'10 Lenga – avénguer – se n'ei pas enregistrat, non saberàn pas mès coma èra parlat
03'20 Idem – prosodia – diferença entre Aulús e Èrce («entà» a Aulús, e «ena» a Èrce) – era intonacion d'Aulús, diferenta – eth sòn, d'Èrce, qu'ei mès doç – segon eth, qu'ei eth patoès mès doç, eth d'Èrce, bilhèu dab eth d'Ústo – eth «h» bohat n'ei cap doç – ací, que comunicavan hòrt dab Vic de Sòs, çò qui pòt explicar eth accent – eths escambis entre Vic de Sòs
06'30 Idem – eth «h» bohat – que comença a Ost – eth «f» qu'ei Èrce e Aulús – qu'emplegan hòrt «en» segon eth a Èrce (pas mès qu'alhors)

Créateur

Lassalle Renaud, enquêteur

Source

EOC 11
RL-09[Ou-Er-Df]

Éditeur

Eth Ostau Comengés

Contributeur

Les Amis du Garbet (commanditaire)

Format

Texte/html

Spatial Coverage

Ercé

Person Item Type Metadata

Birth Date

1932

Birthplace

Ercé

Mots-clés

Citer ce document

Lassalle Renaud, enquêteur, “Collectage de François - (Ercé-09),” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/17.

Formats de sortie