Collectage d'André - (Bethmale-09)
Dublin Core
Titre
Collectage d'André - (Bethmale-09)
Abstract
Sujet
Pastoralisme
Races bovines
Races ovines
Fromage et beurre
Fenaison
Irrigation par ruissellement (aigüèras)
Relations pastorales transfrontalières
Temps (météorologie) -- Prévision
Description
0'20 Biròs – no'us frequentavan pas, ena montanha, au mens
0'50 Sobriquet – sa gran mair qu'èra sortida deth çò deth Vielhon – eth, qu'ei sortit de'n çò de Clemenç – cap de Clemenç de conegut – un aute Souque en vilatge – hòrt de Caus, en nòm
02'20 Idem – vesins : Vinha, Pelhàs, çò de Lortenc, de Mirosa, d'Ortau, de Pera, deth Tap, Meròt, Cocat, Pobilh, Lengueta, Moret, de Gaston
03'50 Toponymie – quartièrs de Samortenh ? - non – eth Cap dera Vièla e eth Hons, qu'ei logic
04'20 Rivalitats vilatge – pas deth sieu temps – cap ena montanha
04'50 Pastoralisme - Montanhar – que montanha a Aiés – ara, qu'i ei eth camin – eth camin ath hons d'Aiet, era Sèrra, Mont Nere, Campuls – 2h30 tad anà'i – après, et camin deth Lac (?) - on anavan
05'55 idem – pujà'ui a miei de mag deça mes d'octobre – un còp quan i èra pujat ath 1èr de mag, e aturat eth 25 d'octobre – en devarar, qu'avia gahat 2 troeta s de 500g – ara, que cau demorar junh – cabana de Campuls e d'Aiet – tornar abaishar a St Joan enà tóner
07'20 Idem – tóner – perqué non tonian pas avant ? - qu'èra atau – qu'èra un trebalh – eths talhantses qu'èran maishants, que minjavan eths dits – que calia orbir era man entà talhucar - hèr era hèsta ath ser – que hèvan ua corvada entà tóner – que calia hèr cauhar era pèga enà mercar – que tenguia mès era pega que non pas era pintrura – era mès bona merca qu'ei era merca dera aurelha – eth, qu'èra un pic davant era aurelha gaucha – eth pegader, un 4 – tot, eth madeish dia – ara, non n'acabas cap, de soenhar
10'50 Idem – malaudias – era dova – eth vèrme – que las soenhavan dab eth vitriòl enà era ranquèra – eras oelhas avanas – un còp quan avia dubèrt eth cap d'ua oelha avana – qu'i èra eth verme laguens - que viravan – que disian que venguia deths cans – ara, que son tracatats contre eth verme
14'10 Bòrdas tetadas – de palha – de bèris tets, plan hetis – qu'ei eras borduras e eth cap, çò de mès complicat – era batusa non passava cap, ací – manh ua hauç – espalhar era palha entà que non i aja traucs en tet – que durava 20 ans – plan sarrar era palha
16'30 Pastoralisme – era lana – un magasin a Castilhon – que'us balhavan de qué vestí's
17'00 Idem – eth oelhèr – cada un son torn – mès de 1000 oelhas, segon eth
17'40 idem – castilhonesa – ara, qu'ei desclassada – qu'ei petiva, qu'ei leitèra – eth anhèth qu'èra tròp petiu mes era oelha qu'èra de prumèra – ara, que's ven ath kilò
19'20 Idem – vacas Castàs – pro bonas leitèras – e que trebalhavan tanben – eras vacas leitèras que son perdudas, eras quitas suissas – ara, Montbéliard – qu'ei eth aliment que hè que ara, que balhan mès – eras vacas que duravan, mes ara, a 7 o 8 ans, que son coetas pr'amor deth ensilatge e tot
21'10 Idem – montanhar vacas – en Lausa, en Tòç
21'50 Hormatge – cada un que portava eth sieu bidon de lèt – ara, pas mès ua gota de lèt ena valea – non sap pas d'a on ven era lèt tath hormatge
22'50 Idem – era lèt que depen deth erbatge – eth mès bon, qu'èra ath Casterar, ena solelha – deth aute costat, n'èra cap eth mème – ath dia de uè, que t'ac barrejan tota era lèt
RL-09[CC-Be-Sa-2]
0'00 Seguida – eras tres hormatgerias – dab era èrba deth solelh, qu'èran soenhadas – ara, que las hèn minjar tròp – bèstias deth ombrèr qu'èran mès bonas
01'30 Hormatge – segon era man ? - òc – diferent segon eth un e eth aute
02'10 Idem – hormatge de vacas – de crabas, non coneishem pas – de craba, arreguaire
03'00 Elevage – vacas embarradas – que demoravan tant qu'i avia èrba ena cleda – bòrdas suas : eth Casterar, eth Lortenc, Orpenós, Bòrda Losada, era Porqueta, era Vièla, Aths Plans, aths Piets, eth Mollar – hèr eth torn ena annada – sa pair qu'i dromia – n'èra cap evident de pujar cada dia a Laret – dab era nhèu, que palhava – quan hadia bona, hèr lenha, hiamar, hèr aguèras – quan i èra era nhèu, hèr eth sendèr dab era pala, entaras vacas béver – quan èra neishut son frair, qu'èra alà sus
05'50 Idem – hèr vederar – eras purmèras portadas, que son maishantas – un vedin qu'ajudava – ara, arrés – 30 paisans de Laret enlà, ara, 1 que sobra – e tot dalhat dab ua dalha – cada un en sieu carrat
07'20 Montanha – eths aigüèrs – quin les hadian – que hèva era èrba mès bona – ara, cap mès un, era aiga de cola – cada un qu'arrengava eth sieu carrat – mes qu'i èra monde ! - cap mès qu'arrominguèras
08'35 Montanhar – Espanha - tath Plan de Beret – son gran pair qu'i anava – per Santenh – vacas que vederavan peth camin, entà arrengar era sauça – qu'èra durs eths vielhi e no's planhavan cap jàmes – que partian dab era net – eth derrèr qu'èra partit d'ací, gygGuillaume e Milosa – qu'i ei ua bèra montanha – ací, qu'i a tròp de ròcs
10'35 Idem – era Còra – fòrt de muralhas, de qui èran – ara còra, pro de domanial, eths de Sèish qu'an endrets tanben
11'30 Os – qu'i èra d'aqueth temps – que hadian cramar ara horrada tà hè'u pòur
12'30 Natura – prevéder eth temps – cada un ara sua idèia – que didian qu'ath feiròt de Sèish, non cau pas qu'i aja vent, o qu'i a 30 dias de maishant temps (non sap pas mès s'ei bèth o maishant temps)
13'50 Idem – sèrp – qu'a tuat ua sèrp – quan sòrten, que vòu díser eth bèth temps non va pas durar – sustot, hòra deth estiu
14'35 Idem – lua – càger ara lua de seteme tà hèr eras charpentas - qu'èra fòrt renomada – ra, n'ac aueitavan cap mès, eths forestièrs – entà bastir tanben – en temps, ara pigassa e ath passa-pertot – qu'èra dur
16'30 Utises – talhar eth utís – sabe'u esmolar – eth utís, çò que mès conda qu'ei de saber se'u talhar – ara, non saben cap mès picar era dalha
17'45 Erba – començar de portar garbòts de cap a 5 o 6 ans – ensús eth cap pendent ua ora – deth riu dinc ara vièla
19'15 Emigracion – enara Beauce, pas dera sua generacion – a Tolosa – era vrenha, qu'i anavan un ramat
20'00 Vrenhar
21'30 Pelharòt - «peaux de lapins, peaux de lapine !» - qu'èra eth sieu bifteack deth deminge – avant, un lapin e eth poth
22'30 Caça – arratar – lèbes, eths martes – mes eth martre qu'èra rare – qu'ei coma eths pots de «bruyère» - quin s'envolavan e que vos hadia pòur – caçar eth isard – eth sanglar que passa pròche dera rota
26'10 Evolution – era societat de ara qu'ei a desmolir era natura
RL-09[CC-Be-Sa-3]
0'00 Seguida – sonque entaras armas, que pòden tirar de tròp lonh – taras troetas que se'n portarian 30 – 3 o 4 qu'ei pro – un còp quan un li avia portat un herrat plen que minjèc troetas pendent 5 dias, que n'èra desgostat
01'20 Intime – mestièr de paisan – tostemps demorat – qu'i a avut ua evolucion tarribla – n'ei pas mès possible de víver dab 4 o 5 vacas – ara, n'i a pas sonque era mecanica que conda – eths prats que son abandonats, qu'ei ua vergonha de véde'c atau – a 7 ans, que se n'anava vaquèr – qu'èra tròp petit entà estacar-las ena bòrda, que devia pujar sus quauquarren – que's tuavan sovent ena montanha, eras vacas
05'50 Lenga – qu'an desbrembat eth patoès – que parlava patoès dab eths sievis parents – eth francés que hoc ensenhat pera arregenta – que's parlavan patoès entre eris
07'55 Idem – quauques diferenças entre eths vilatges - «triga't» que vòu díser «bota't de costat» - trigar que vòu díser tanben «dromir ena cleda»
09'40 Montanhar – era cabana – era brancas de sapin : eth tanís – eras puças – n'èra cap confortable – ara, qu'an tot çò que cau
11'50 Idem – oelhas – trigar-las – cap de parc – quan te pensavas d'aver acabat, que's tornavan barrejar – que las salavan – eth parc qu'ei pratic – que calia tostemps soenhar avant de se'n anar, pr'amor ath tornar, eras oelhas que podian èster partidas deth cueu
13'05 Idem – un bon oelhèr – qu'a d'aver un bon can, ua bona capa e un bon baston – que cau conéguer era montanha, que la se cau apréner a si-medish – arreperar eths ròcs entà aver repères – non cau pas marchar cap baishat – que s'ei perdut un ramat de còps ena broma, mes cap jàmes dromit dehòra – quan hès era sièsta ena montanha, que cau tostemps botar eth baston de cap ara direccion on te'n vòs anar après – se per cas i a broma quan te desvelhas
15'45 Croyances
RL-09[CC-Be-Sa-4]
0'00 Seguida – qu'espauria hòrt eths mainatges
0'45 Croyances – hadas – non sap pas çò qu'ei
01'35 Escarrojar – quin hadian
0'50 Sobriquet – sa gran mair qu'èra sortida deth çò deth Vielhon – eth, qu'ei sortit de'n çò de Clemenç – cap de Clemenç de conegut – un aute Souque en vilatge – hòrt de Caus, en nòm
02'20 Idem – vesins : Vinha, Pelhàs, çò de Lortenc, de Mirosa, d'Ortau, de Pera, deth Tap, Meròt, Cocat, Pobilh, Lengueta, Moret, de Gaston
03'50 Toponymie – quartièrs de Samortenh ? - non – eth Cap dera Vièla e eth Hons, qu'ei logic
04'20 Rivalitats vilatge – pas deth sieu temps – cap ena montanha
04'50 Pastoralisme - Montanhar – que montanha a Aiés – ara, qu'i ei eth camin – eth camin ath hons d'Aiet, era Sèrra, Mont Nere, Campuls – 2h30 tad anà'i – après, et camin deth Lac (?) - on anavan
05'55 idem – pujà'ui a miei de mag deça mes d'octobre – un còp quan i èra pujat ath 1èr de mag, e aturat eth 25 d'octobre – en devarar, qu'avia gahat 2 troeta s de 500g – ara, que cau demorar junh – cabana de Campuls e d'Aiet – tornar abaishar a St Joan enà tóner
07'20 Idem – tóner – perqué non tonian pas avant ? - qu'èra atau – qu'èra un trebalh – eths talhantses qu'èran maishants, que minjavan eths dits – que calia orbir era man entà talhucar - hèr era hèsta ath ser – que hèvan ua corvada entà tóner – que calia hèr cauhar era pèga enà mercar – que tenguia mès era pega que non pas era pintrura – era mès bona merca qu'ei era merca dera aurelha – eth, qu'èra un pic davant era aurelha gaucha – eth pegader, un 4 – tot, eth madeish dia – ara, non n'acabas cap, de soenhar
10'50 Idem – malaudias – era dova – eth vèrme – que las soenhavan dab eth vitriòl enà era ranquèra – eras oelhas avanas – un còp quan avia dubèrt eth cap d'ua oelha avana – qu'i èra eth verme laguens - que viravan – que disian que venguia deths cans – ara, que son tracatats contre eth verme
14'10 Bòrdas tetadas – de palha – de bèris tets, plan hetis – qu'ei eras borduras e eth cap, çò de mès complicat – era batusa non passava cap, ací – manh ua hauç – espalhar era palha entà que non i aja traucs en tet – que durava 20 ans – plan sarrar era palha
16'30 Pastoralisme – era lana – un magasin a Castilhon – que'us balhavan de qué vestí's
17'00 Idem – eth oelhèr – cada un son torn – mès de 1000 oelhas, segon eth
17'40 idem – castilhonesa – ara, qu'ei desclassada – qu'ei petiva, qu'ei leitèra – eth anhèth qu'èra tròp petiu mes era oelha qu'èra de prumèra – ara, que's ven ath kilò
19'20 Idem – vacas Castàs – pro bonas leitèras – e que trebalhavan tanben – eras vacas leitèras que son perdudas, eras quitas suissas – ara, Montbéliard – qu'ei eth aliment que hè que ara, que balhan mès – eras vacas que duravan, mes ara, a 7 o 8 ans, que son coetas pr'amor deth ensilatge e tot
21'10 Idem – montanhar vacas – en Lausa, en Tòç
21'50 Hormatge – cada un que portava eth sieu bidon de lèt – ara, pas mès ua gota de lèt ena valea – non sap pas d'a on ven era lèt tath hormatge
22'50 Idem – era lèt que depen deth erbatge – eth mès bon, qu'èra ath Casterar, ena solelha – deth aute costat, n'èra cap eth mème – ath dia de uè, que t'ac barrejan tota era lèt
RL-09[CC-Be-Sa-2]
0'00 Seguida – eras tres hormatgerias – dab era èrba deth solelh, qu'èran soenhadas – ara, que las hèn minjar tròp – bèstias deth ombrèr qu'èran mès bonas
01'30 Hormatge – segon era man ? - òc – diferent segon eth un e eth aute
02'10 Idem – hormatge de vacas – de crabas, non coneishem pas – de craba, arreguaire
03'00 Elevage – vacas embarradas – que demoravan tant qu'i avia èrba ena cleda – bòrdas suas : eth Casterar, eth Lortenc, Orpenós, Bòrda Losada, era Porqueta, era Vièla, Aths Plans, aths Piets, eth Mollar – hèr eth torn ena annada – sa pair qu'i dromia – n'èra cap evident de pujar cada dia a Laret – dab era nhèu, que palhava – quan hadia bona, hèr lenha, hiamar, hèr aguèras – quan i èra era nhèu, hèr eth sendèr dab era pala, entaras vacas béver – quan èra neishut son frair, qu'èra alà sus
05'50 Idem – hèr vederar – eras purmèras portadas, que son maishantas – un vedin qu'ajudava – ara, arrés – 30 paisans de Laret enlà, ara, 1 que sobra – e tot dalhat dab ua dalha – cada un en sieu carrat
07'20 Montanha – eths aigüèrs – quin les hadian – que hèva era èrba mès bona – ara, cap mès un, era aiga de cola – cada un qu'arrengava eth sieu carrat – mes qu'i èra monde ! - cap mès qu'arrominguèras
08'35 Montanhar – Espanha - tath Plan de Beret – son gran pair qu'i anava – per Santenh – vacas que vederavan peth camin, entà arrengar era sauça – qu'èra durs eths vielhi e no's planhavan cap jàmes – que partian dab era net – eth derrèr qu'èra partit d'ací, gygGuillaume e Milosa – qu'i ei ua bèra montanha – ací, qu'i a tròp de ròcs
10'35 Idem – era Còra – fòrt de muralhas, de qui èran – ara còra, pro de domanial, eths de Sèish qu'an endrets tanben
11'30 Os – qu'i èra d'aqueth temps – que hadian cramar ara horrada tà hè'u pòur
12'30 Natura – prevéder eth temps – cada un ara sua idèia – que didian qu'ath feiròt de Sèish, non cau pas qu'i aja vent, o qu'i a 30 dias de maishant temps (non sap pas mès s'ei bèth o maishant temps)
13'50 Idem – sèrp – qu'a tuat ua sèrp – quan sòrten, que vòu díser eth bèth temps non va pas durar – sustot, hòra deth estiu
14'35 Idem – lua – càger ara lua de seteme tà hèr eras charpentas - qu'èra fòrt renomada – ra, n'ac aueitavan cap mès, eths forestièrs – entà bastir tanben – en temps, ara pigassa e ath passa-pertot – qu'èra dur
16'30 Utises – talhar eth utís – sabe'u esmolar – eth utís, çò que mès conda qu'ei de saber se'u talhar – ara, non saben cap mès picar era dalha
17'45 Erba – començar de portar garbòts de cap a 5 o 6 ans – ensús eth cap pendent ua ora – deth riu dinc ara vièla
19'15 Emigracion – enara Beauce, pas dera sua generacion – a Tolosa – era vrenha, qu'i anavan un ramat
20'00 Vrenhar
21'30 Pelharòt - «peaux de lapins, peaux de lapine !» - qu'èra eth sieu bifteack deth deminge – avant, un lapin e eth poth
22'30 Caça – arratar – lèbes, eths martes – mes eth martre qu'èra rare – qu'ei coma eths pots de «bruyère» - quin s'envolavan e que vos hadia pòur – caçar eth isard – eth sanglar que passa pròche dera rota
26'10 Evolution – era societat de ara qu'ei a desmolir era natura
RL-09[CC-Be-Sa-3]
0'00 Seguida – sonque entaras armas, que pòden tirar de tròp lonh – taras troetas que se'n portarian 30 – 3 o 4 qu'ei pro – un còp quan un li avia portat un herrat plen que minjèc troetas pendent 5 dias, que n'èra desgostat
01'20 Intime – mestièr de paisan – tostemps demorat – qu'i a avut ua evolucion tarribla – n'ei pas mès possible de víver dab 4 o 5 vacas – ara, n'i a pas sonque era mecanica que conda – eths prats que son abandonats, qu'ei ua vergonha de véde'c atau – a 7 ans, que se n'anava vaquèr – qu'èra tròp petit entà estacar-las ena bòrda, que devia pujar sus quauquarren – que's tuavan sovent ena montanha, eras vacas
05'50 Lenga – qu'an desbrembat eth patoès – que parlava patoès dab eths sievis parents – eth francés que hoc ensenhat pera arregenta – que's parlavan patoès entre eris
07'55 Idem – quauques diferenças entre eths vilatges - «triga't» que vòu díser «bota't de costat» - trigar que vòu díser tanben «dromir ena cleda»
09'40 Montanhar – era cabana – era brancas de sapin : eth tanís – eras puças – n'èra cap confortable – ara, qu'an tot çò que cau
11'50 Idem – oelhas – trigar-las – cap de parc – quan te pensavas d'aver acabat, que's tornavan barrejar – que las salavan – eth parc qu'ei pratic – que calia tostemps soenhar avant de se'n anar, pr'amor ath tornar, eras oelhas que podian èster partidas deth cueu
13'05 Idem – un bon oelhèr – qu'a d'aver un bon can, ua bona capa e un bon baston – que cau conéguer era montanha, que la se cau apréner a si-medish – arreperar eths ròcs entà aver repères – non cau pas marchar cap baishat – que s'ei perdut un ramat de còps ena broma, mes cap jàmes dromit dehòra – quan hès era sièsta ena montanha, que cau tostemps botar eth baston de cap ara direccion on te'n vòs anar après – se per cas i a broma quan te desvelhas
15'45 Croyances
RL-09[CC-Be-Sa-4]
0'00 Seguida – qu'espauria hòrt eths mainatges
0'45 Croyances – hadas – non sap pas çò qu'ei
01'35 Escarrojar – quin hadian
Créateur
Lassalle Renaud, enquêteur
Eth Ostau Comengés, producteur
Source
RL-09[CC-Be-Sa]
Éditeur
Eth Ostau Comengés
Format
Texte/html
Langue
gascon
Type
Texte
Spatial Coverage
Bethmale (Samortein)
Person Item Type Metadata
Birth Date
1950
Birthplace
Bethmale (Samortein)
Collection
Citer ce document
Lassalle Renaud, enquêteur et Eth Ostau Comengés, producteur, “Collectage d'André - (Bethmale-09),” Oralitat de Gasconha, consulté le 21 novembre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/52.