Collectage de Roger - (Antras-09)

Dublin Core

Titre

Collectage de Roger - (Antras-09)

Abstract

Sujet

Gascon (sociolinguistique)
Successions et héritages
Mines (sites d'extraction)
Relations pastorales transfrontalières
Superstitions
Surnaturel (légende)
Guerre mondiale (1914-1918) -- anecdotes
Guerre d'Indochine (1946-1954)
Guerre mondiale (1939-1945) -- Résistance
Guerres napoléoniennes (1800-1815)
Guerre mondiale (1939-1945) -- Collaborateurs
Chantiers de jeunesse

Description

0'20 Lenga – diferenças dab Santenh – sovent pècs que vos trufavan se non prononciàvatz pas coma eris
0'55 Idem – Idem - «jo» a Santenh, e «jò» a Antràs (non)
02'05 Idem – qu'ei ua lenga qu'evolua – eths vielhis non parlavan pas coma eths
02'50 Toponymie – Antràs
03'00 Sobriquet – nat sobriquet a on ei nescut – sa pair qu'èra nescut en çò de Catinson – son gran pair qu'èra en çò de Siscari – ua aute casa : Josep de Bernard – eth gran pair de sa mair qu'èra eth eretèr e que s'èra estat a casa – eth frair d'aqueste qu'èra partit comerçant entà Madrid – qu'avia trobat papèrs deths sòns
05'00 Société – emigracion – entà Madrid – un aute a Sète – autis en Algeria
05'45 Société – eretar – s'èra ua hilha era ainada, eth mascle qu'avia era proprietat, hossa eth capdèth – prioritat ath òme
06'45 Industrie – minas – eth Ventalhon – e era Malh de Bulard – que l'aperavan «la mangeuse d'hommes» - eths d'Antràs qu'i anavan trebalhar tath Ventalhon
07'35 Intime – son gran pair qu'èra sies de familha (3 frais, tres sòrs) – un que partic doanièr, un aute en ua mina còsta Tarba, e eth gran pair qu'eretèc – 2 sòrs que's maridèren a Antràs, ua auta a Augirenh
08'20 Industrie – minas – son gran pair qu'i avia trebalhat ath Ventalhon – qu'avia trebalhat tanben ena Malh de Bulard – eth Pic qu'ei a 2750m e era mina qu'ei juste devath
09'30 Société – Antràs – totis que non avian tèrras qu'èran partits deth vilatge
09'55 Aiga – arriu – eth Arriu d'Antràs – que comença ath Còth deth Nedèr, que s'acodeish dab eth Lès
10'30 Montanha – eths pòrts : còths nòrd/sud – deth aute costat, est/ouest, que son eths còls
11'20 Société – aranesis – que's frequentavan ena mina – que parlan coma eths d'ací
11'50 Pastoralisme – Barradòs – tròp de bèstias ací – mès de 3000 bèstias de lan – que logavan ailà, mèma ath Plan de Beret – ara, qu'i ei era estacion de Baquèira – derrèr, qu'i ei Montgarri – ara, cap mès d'abitants – qu'i hèn un pelerinatge, eth 2 de julhet – amics que partian de Bonac peth Pòrt d'Òrla per anà'i
14'20 Territoire – ath dessús d'Antràs, qu'i ei un planèr – era Cònca que s'apèra – ath Plairàs, en Santenh, qu'ei arribent, que n'ei dangerós
15'55 Arreligion – Capèra deth Isard – eth 5 d'aost – hòrt de monde qu'i van
16'50 Evolucion – en temps, cap ua casa de crepida – que començava de s'arroeinar – ara, qu'ei mès polit – hippies qu'an crompat bòrdas, un shinhau pertot – que se'n van viste – un qu'i ei dempuish 30 ans, que ten chavals e crabas – un alemand a Santenh qu'a chavals, que hè passejadas – eth d'Antràs qu'a tèrras deras bonas
19'30 Territoire – eth solelh – Santenh, ath mès de ger, non veden pas eth solelh – en haut d'Antràs, qu'an ua ora de solelh de mès qu'a baish
20'30 Oralitat – hadas – Isaure Gratacos
21'10 Idem – idem – un qu'avia trobat un maçipon d'ua hada – Isaure Gratacos que ditz qu'i èra tostemps ua hont a costat deras tutas deras hadas, mes ací, non – qu'ei hòrt arribent, e era gròta qu'ei estreta, e penjenta – eths vielhis que didian qu'avian vist linge a penjar – que n'avian pòur – que s'aperava Pinquirinèu
22'40 Idem – idem – idem – pendent qu'era familha que l'avia arrecaptat èra ena missa de miejanet de Nadau – era hada que venguec cercar eth hadòt
une débroussailleuse.....
24'10 Croyances – quan passavan eras vacas ena montanha, que les passavan olh sus eras còrnas tà virar-las deras vacas – n'avian pas briga d'instruccion
25'20 Oralitat – André Cep que conde que Noste Sénher qu'èra vengut ena capèra deth Isard - qu'i ei encara era traça deth sòn pè en ua pèira – e qu'avia hèt un saut de 1km davant – André qu'avia un gran pair a casa – un aute que n'avia un (gran pair) qu'èra nescut en 1854 – son pair (a Roger) qu'èra nescut en 1896 que trobava aqueras credenças pègas
26'45 Guerre 14 – ath mens 40 tipes deth vilatge qu'èran partits – 3 d'Antràs de tuadis – un oncle (frair de sa mair) tuat ath mes de seteme 1914 ena batalha dera Marna – mantuns que's moriren de malaudia après
27'25 Idem – sa pair qu'èra a Verdun – en ua tranchada, qu'avia eth fesilh sus eras coeishas – un obús qu'arribèc ara verticala, eths dus tipes a costat que's moriren, e qu'avec eth fesilh copat en dus tròç – mes eth, n'avec pas arren : eth destin – monde partvirats en tornar
28'10 Guerre Indochine – Roger que l'a hèta – qu'èran considerats coma pècs en tornar – que ho un enfèrn – ua guèrra de maquís, minas, atacas quan que hossa – era Indochina qu'ei un país estret, de montanha – arrius pertot – eths japonesis qu'avian ocupat aqueth país – eths vietmins que hadian sautar eths ponts – eths francesis que susvelhavan eths ponts dab era net dab eths «indigènes» (Viets dab era França) – mes que's hadian atacar – cada net qu'èran atacats per grops de 400 o 500 personas, que cridavan dab eth tambor – eths francesis que tremblavan de pòur – amics que's sucidèren aciu, d'autis que tornèren hòus
31'20 Idem – durèc de 1945 dinc a 1960, Dien Bien Phu – eth qu'i ho deth debut 1947 dinc a 1949 – aciu, qu'i dromia abilhat dab eth fusilh a costat – atacats cada net – qu'avian hòrt de pèrtas
32'40 Idem – quin arribèc tad aciu – qu'avia hèt era guèrra de 1940 – que s'èra escapat entà Espanha – e qu'avia arretrobat eras tropas de De Gaulle en Algeria – en arribar en Espanha, que hoc botat en preson per Franco (qu'èra dab Hitler) – que'us deishèc partic entath Maroc – que hec eth desbarcament de còsta a Marselha – en 1945, que ho desmobilisat – que hec ua escòla de gendarmeria a Pàmias – puish partic gendarme a Niça
34'00 Idem – era guèrra que's desclarèc 2 meses après – çò de mès joen qu'avian a partir aciu – bèths uns que demissionèren – eth, non gausèc pas – n'èra ni volontari, ni sordat : que's deishèren hèr – que partic, e que ho botat ath encadrament deths «indigènes» - un amic que'u didia cada maitin : «c'est pas encore cette nuit qu'on s'est fait couper la tête»
35'05 Idem – un adjudant qu'èra ena coloniala (eth, Roger, que comandava eths «indigènes») – aqueth qu'èra tarrible, que torturava eths presoèrs – eths vietmins que'u heren un pètge – que'u prenèren viu e que tuèren totis sons sordat – que l'enterrèren viu, quilhat ena tèrra dab eth cap que despassava – que's moric atau
36'15 Idem – era Indochine qu'èra eth Vietnam, eth Cambodge e eth Laos – era Indochine qu'èra de tres país : eth Tonkin ath nòrd, l'Annam au mieg, e era Conchinchine ath sud – eth qu'èra ath centre de l'Annam – en un pòste isolat, sense ràdiò, telefòne (que copavan eths hius cada net), sense infirmèr, ni cap de pansement – qu'èran abandonats
37'15 Idem – qu'èra coma era Algeria, tad arren – no'n parlavan pas jàmes, enlòc
37'55 Guerre 40 – quan s'escapèc tà Espanha – dab un aute d'Antràs, un de Irasenh, e un aute de Balàcet – eth, qu'avia 20 ans e non volia pas trebalhar taths alemands (STO) – eths, que voleren partir tà hèr era guèrra
38'50 Lenga – c molhat – eth, que n'ei conscient – a Irasenh qu'ac diven hèr tanben segon eth – un qu'èra mort ara un an, qu'èra passat dab eth entà Espanha
40'00 Histoire – Napoléon Ier - un d'Antràs dont eth gran pair èra nescut en 1854 – aqueth (eth gran pair) qu'avia guarat eras oelhas dab monde qu'avian hèt eras campanhas de Napoleon Ier en Russia – que didia aths oelhèrs : «que hè hered auè» mes eris que'u responian «qu'aurias dit se vas èster en Russia ?»
41'30 Lenga – ath temps de Napoleon Ier – pas 10% de francésis que parlavan francés ath temps de Napoleon
42'20 Lenga – eth qu'a aprés eth francès ena escòla
42'45 Intime – carrière – longtemps ena gendarmeria marina, qu'èra oficièr ara fin – qu'èra interprète d'espanhòu en Maròc (diplomat d'espanhòu) – a Tanger – quan eth Maròc avec era independença – après, que's prenec era retirada – qu'entrèc coma sob-intendant universitari – qu'ei estat ena garda republicana tanben – que partia tostemps – qu'a hèt duas carrièras
45'10 Evolucion – cada còp que se'n tornava que trobava Antràs cambiat – ath començament, que'u didian «tè, un tau qu'a avut un petit de mès» - après, qu'èra tostemps «tè aqueth qu'ei mort»
46'00 Guerre 14 – tres morts a Antràs – un oncle de sa mair – e dus autis (que sap eras maisons) – un qu'èra de Shuantenh, Adrien Lacroix, qu'avia tostemps ua medalha dera Vièrja deth Isard sus eth – qu'avia hèt eras guèrras de 14, de 39 e d'Indochina – son hilh qu'èra estat general
47'10 Anecdote – dus còps quan avec chança – en Alemanha, dab un amic son, que travessèren un camp de minas, qu'avian vist un vilatge ath cap d'ua montanheta – qu'i anèren entà véder s'i avia hilhas – eth monde que'us espiavan – de mès en mès de monde ath mesure que pujavan – aqueth prat n'èra pas dalhat, mes n'èra pas estonat pr'amor eths òmis qu'èran partits tara guèrra – quan arribèren ath cap, eth monde que'us dideren «vous avec traversé un champ de mines !» - qu'averen pòur
48'30 Idem – idem – en Indochine, il avait failli marcher sur une mine – il marchait sur une route, à 1mm du pied, il a vu une fente dans la poussière – il a mis le pied dessus – certains aurait cru que c'était la vierge qui le protégeait, pas lui
49'20 Guerre 40 – quan s'escapèc tà Espanha- que partiren eth 10 de noveme a 0h00 – qu'arribèren a Salardú – que dromiren en ua bòrda ena montanha – que s'aturèren entà Salardú entà arrénde's – mes era garda que pujava dejà – que'us arrestèren e que partiren entà Lerida – dab eths presoèrs republicans – traucs de balas en totas eras parets, qu'executavan presoèrs republicans cada maitin – que'us arrasèren eth crane – que durèc 3 setmanas
51'20 Idem – avant que'us avian miats entà Vielha mes eth camion que cagèc en pana a Sòrt ena valea deth Palhars – que s'i estèren en un òtèl pendent 3 setmanas pr'amor era Espanha qu'èra arroeinada, qu'èra era fin dera guèrra – après, que partiren ena preson deth Seminario Viejo (Lerida) – e entà Malaga – a Lerida, no's podian pas sortir eth cap pera hrièsta, que's hadian tirar dessús – de Malaga, que partiren entath Maròc, puish entara Algeria – e hèr eth desbarcament deth Miedia
53'05 Guerre 40 – 25 000 òmes qu'èran passats en Espanha peras Pireneas – mes qu'èra dur tanben entaths passurs – qu'i avia «traitres» pertot – un a Lascots, que hadia passar eth monde, e que'us hadia tuar en un nedèr – que's prenia era lor moneda – d'autis qu'èran eth contrari : monde dera miliça que's hadian passar per arresistants – que s'arreviravan quan pujavan pr'amor que didian qu'èran blaçats, e eth passur quan tornava, qu'èra hèt presoèr – un de Bòrdas qu'èra estat gahat atau - que l'avian passejat en Castilhon, eth cap aholat, davant eth monde – que l'envièren sus eth front russe – jàmes non tornèc – eth frair d'un amic que non volia pas partir tath camp de joenessa, a Sèis, que'u heren brutlar ena cabana on s'amagava – qu'avia 20 ans
55'15 Idem – De Lattre de Tassigny qu'èra passat atau peras Pireneas – amics deths sòns (a Roger) que l'avian hèt passar
55'10 Idem – camp de joenessa – en Dordogne – ua disciplina de hèr – cap d'armas – n'a pas jàmes avut ua disciplina atau enlòc – marchas de 25 km – que minjavan hòrt mau – o 20 o 30 poix chiches – a Nontron qu'èra – un d'Antràs qu'èra a Argelès Gazost – mes hòrt de camps de joenessa qu'èran partits entà Espanha – alavetz, eths alemands que'us botèren lonh deras Pireneas

Créateur

Lassalle Renaud, enquêteur
Eth Ostau Comengés, producteur

Source

RL-09[CC-An-Cr]
EOC 9

Éditeur

Eth Ostau Comengés

Contributeur

Les Biroussans (commanditaire)

Format

Texte/html

Langue

gascon

Type

Texte

Date Created

12/08/2013

Spatial Coverage

Antras

Person Item Type Metadata

Birth Date

22/12/1923

Birthplace

Antras

Citer ce document

Lassalle Renaud, enquêteur et Eth Ostau Comengés, producteur, “Collectage de Roger - (Antras-09),” Oralitat de Gasconha, consulté le 30 octobre 2024, https://culturaviva.audio-lab.org/items/show/60.

Formats de sortie